Giáo Án Sinh Học Lớp 9 - Lê Ngọc Thịnh - Tiết 11 - Bài 11: Phát Sinh Giao Tử Và Thụ Tinh

 Ngày dạy:9 /10/2008
Tiết 11
Bài 11: phát sinh giao tử và thụ tinh
I. Mục tiêu
1. Kiến thức:
- HS phải trình bày được các quá trình phát sinh giao tử ở động vật 
- HS nêu được những điểm giống và khác nhau giữa quá trình phát sinh giao tử đực và cái
- HS xác định được thực chất của quá trình thụ tinh
- HS phân tích được ý nghĩa của các quá trình giảm phân và thụ tinh về mặt di truyền và biến dị 
2. Kĩ năng:
- Tiép tục rèn kĩ năng quan sát và phân tích kênh hình
- Phát triển tư duy lí luận (phân tích, so sánh) 
3. Thái độ: 
Giúp HS có niềm tin vào khoa học
II. Chuẩn bị:
1. Giáo viên: Máy chiếu
2. Học sinh: Tìm hiểu bài trước khi lên lớp.
III. Phương pháp dạy học:
- Phương pháp quan sát, vấn đáp
IV. Tiến trình dạy - học
1. Kiểm tra bài cũ:
GV kiểm tra 1 hs; chọn câu trả lời đúng:
 ở người 2n =46. Một tế bào sinh dục của người đang ở kì sau của giảm phânI .Tế bào đó có số NST là :
a. 23
b. 46
c. 92
d. 0
Đáp án b
2. Bài mới: 
Hoạt động của Giáo viên
Hoạt động của Học sinh
Hoạt động 1: tìm hiểu sự phát sinh giao tử
- GV thông tin:
Các tế bào con đựơc tạo thành qua giảm phân sẽ phát triển thành các giao tử, sự hình thành các giao tử đực và giao tử cái có sự khác nhau. Sự hình thành giao tử ở động vật khác với ở thực vật
- GV chiếu hình 11 và giới thiệu hình. Yêu cầu HS quan sát hình, thảo luận cho biết quá trình phát sinh giao tử đực và giao tử cái ở động vật trải qua mấy giai đoạn? 
- GV gọi đại diện nhóm trả lời
- GV gọi đại diện nhóm khác nhận xét
- GV nhận xét và nhấn mạnh lại đặc điểm của 3 giai đoạn
? Em hãy nêu sự khác nhau giữa quá trình phát sinh giao tử đực và giao tử cái?
- GV gọi HS trả lời
- GV gọi HS nhận xét
- GV nhận xét đánh giá
? Nêu rõ sự khác nhau căn bản giữa tinh trùng và trứng về mặt số lượng và kích thước. ý nghĩa của sự khác nhau này?
- GV gọi HS trả lời
- GV gọi HS nhận xét
- GV nhận xét và bổ sung( nếu có)
à HS quan sát hình 11, thảo luận nhóm trả lờicâu hỏi
à HS đại diện nhóm trả lời( yêu cầu HS trả lời được ):
Trải qua 3 giai đoạn:
+ Giai đoạn 1: Các tế bào mầm nguyên phân liên tiếp, tạo ra vô số tinh nguyên bào và noãn nguyên bào
+ Giai đoạn 2: Các tinh nguyên bào cũng như noãn nguyên bào không chia nữa, chúng phát triển thành các tinh bào bậc 1 và noãn bào bậc 1
+ Giai đoạn 3: Các tinh bào bậc 1 và noãn bào bậc 1 giảm phân tạo thành giao tử
à HS trả lời( yêu cầu HS trả lời được):
+ Tinh bào bậc 1 qua 2 lần phân bào ttrong giảm phân tạo ra 4 tinh tử, 4 tinh tử phát triển thành 4 tinh rùng có hình dạnh và kích thước giống nhau đều chứa n NST
+ Noãn bào bậc 1 qua 2 lần phân bào liên tiếp trong giảm phân cho ra 1 trứng có kích trước lớn và 3 thể định hướng có kích thước nhỏ đều chưa n NST nhưng chỉ có trứng mới có khả năng thụ tinh
àHS trả lời được: Tinh trùng có kích thước nhỏ nhưng có số lượng rất lớn đảm bảo cho quá trình thụ tinh được hoàn hảo.
Trứng tuy có số lượng ít hơn nhưng có kích thước lớn chứa nhiều chất tế bào để nuôi hợp tử và nuôi phôi (ở giai đoạn đầu). 
Tiểu kết: Qua giảm phân ở động vật mỗi tinh bào bậc 1 cho ra 4 tinh trùng có khả năng thụ tinh ngang nhau, còn mỗi noãn bào cho ra 1 trứng và 3 thể cực, chỉ có trứng mới có khả năng thụ tinh
Hoạt động 2: tìm hiểu sự thụ tinh
- GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin/ 35 cho biết thụ tinh là gì?
- GV gọi HS trả lời
- GV gọi HS nhận xét
- GV nhận xét
? Sự kiện quan trọng nhất trong quá trình thụ tinh là gì?
- GV gọi HS trả lời
- GV gọi HS nhận xét
- GV nhận xét
- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm trả lời câu hỏi ở lệnh/ 35 SGK vào vở bài tập
- GV thu vở bài tập của đại diện nhóm để kiểm tra
- GV gọi đại diện nhóm khác nhận xét
- GV nhận xét, bổ sung( nếu có)
à HS nghiên cứu thông tin/35 SGK
à HS trả lời( yêu cầu HS trả lời được):
Thụ tinh là sự kết hợp giưũa 1 giao tử đực với 1 giao tử cái tạo thành hợp tử
à HS trả lời( yêu cầu HS trả lời được):
Sự kết hợp 2 bộ NST đơn bội n NST để tạo ra hợp tử có bộ NST lưỡng bội 2n NST
à HS nhận xét
à HS thảo luận nhóm và hoàn thành lệnh vào vở bài tập
à Đại diện nhóm làm được
Do sự phân li độc lập của các cặp NST tương đồng trong quá trình giảm phân đã tạo nnên các giao tử khác nhau về nguồn gốc. Sự kết hợp ngẫu nhiên của các loại giao tử này đã tạo nên các hợp tử chứa các NST khác nhau về nguồn gốc
à Đại diện nhóm khác nhận xét
Tiểu kết: Thụ tinh là sự tổ hợp ngẫu nhiên giữa 1 giao tử đực với 1 giao tử cái, về bản chất là sự kết hợp của 2 bộ nhân đơn bội(n NST) tạo ra bộ nhân lưỡng bội ( 2n) ở hợp tử
Hoạt động 3:tìm hiểu ý nghĩa của giảm phân và thụ tinh
- GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin trong SGK/T35 khoảng 5 phút
? Những hoạt động nào của NST trong giảm phân và thụ tinh làm phục hồi bộ NST lưỡng bội của loài?
- GV gọi HS trả lời
- GV gọi HS nhận xét
- GV nhận xét và bổ sung( nếu có)
? Tại sao nói sự kết hợp 3 quá rình nguyên phân, giảm phân và thụ tinh là cơ chế đảm bảo sự duy trì ổn định bộ NST đặc trưng của các loài sinh sản hữu tính qua các thế hệ cơ thể?
- GV gọi HS trả lời
- GV gọi HS nhận xét
- GV nhận xét và bổ sung ( nếu có)
? Những hoạy động nào của NST trong giảm phân, những hoạt động nào của giao tử trong thụ tinh tạo ra các biến dị tổ hợp?
- GV gọi HS trả lời
- GV gọi HS nhận xétà GV nhận xét
à HS nghiên cứu thông tin/ 35 SGK
à HS trả lời( yêu cầu HS trả lời được):
Sự phân li của mỗi NST trong cặp tương đồng xảy ra trong giảm phân làm cho số lượng NST trong giao tử giảm xuống còn n, sự tố hợp lại của NST trong các cặp tương đồnglàm cho bộ NST lưỡng bội của loài được khôi phục
à HS nhận xét
à HS trả lời( yêu cầu HS trả lời được) :
ở loài sinh sản hữu tính, từ hợp tử qua quá trình nguyên phân bộ NST đặc trưng của loài được sao chép nguyên vẹn trong tất cả các tế bào. Trong giảm phân số lượng NST giảm đi 1 nửa. Nhờ đó khi thụ tinh bộ NST lưỡng bội của loài được khôi phục
à HS nhận xét
à HS trả lời( yêu cầu HS trả lời được):
Sự phân li độc lập và tổ hợp tự do của các NST trong cặp tương đồng trong giảm phân tạo ra nhiều giao tử. Sự kết hợp ngẫu nhiên giữa các loại giao tử trong thụ tinhtạo ra nhiều kiểu hợp tử khác nhau
3. Củng cố bài học:
? Qua tiết học này em nắm được nội dung gì?
- Đọc ghi nhớ/ Trang 36SGK	
- Bài tập: Chọn câu trả lời đúng trong các câu sau:
Câu 1: ở loài sinh sản hữu tính, cơ chế đảm bảo cho bộ NST lưỡng bội của loài được duy trì ổn định qua các thế hệ cơ thể là:
a. Nguyên phân
b. Giảm phân
c. Thụ tinh
d. Cả a, b, c
Câu 2: Thực chất của quá trình thụ tinh là:
a. Sự kết hợp giữa giao tử đực và giao tử cái
b. Sự kết hợp nhân của giao tử đực và giao tử cái
c. Sự kết hợp 2 bộ nhân đơn bội n NST để tạo ra hợp tử có bộ NST lưỡng bội 2n NST
d. Sự tổ hợp lại các NST trong các cặp tương đồng để tạo nên bộ NST lưỡng bội 2n NST của hợp tử
 Đáp án : 1d , 2 c
4. Hướng dẫn học ở nhà:
- Học phần ghi nhớ trong SGK.
- Trả lời các câu hỏi 1, 2, 3, 4 ,5/ trang 36-SGK.
 * Hướng dẫn trả lời câu 5/36 SGK: 
Trong quá trình phát sinh giao tử các NST trong cặp tương đồng phân li độc lập và tổ hợp tự do với nhau nên sẽ cho ra các loại
 giao tử : AB, Ab
 aB, ab
hợp tử : AaBb, AaBB
 AaBb, Aabb