Giáo án Sinh học Lớp 8 - Tiết 8: Cấu tạo và tính chất của xương - Năm học 2009-2010

Tuần : 04	Tiết: 08	 
Ngày soạn: 13-09-2009	 
Bài 8: CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG 
A. MỤC TIÊU 
1. Kiến thức :
Học sinh nắm được cấu tạo chung của một bộ xương dài , từ đó giải thích được sự lớn lên của xương và khả năng chịu lực của xương .
Xác định được thành phần hoá học của xương để chứng minh được tính chất đàn hồi và cứng rắn của xương .
* Trọng tâm : Cấu tạo và chức năng của xương.
2. Kỹ năng : 
Rèn kỹ năng quan sát tranh hình , hoạt động nhóm, kỹ năng làm thí nghiệm đơn giản trong giờ học lý thuyết .
3. Thái độ : 
Giáo dục ý thức bảo vệ bộ xương , liên hệ với thức ăn của lứa tuổi HS .
B. CHUAÅN BÒ CUÛA THAÀY VAØ TROØ :
GV: Mô hình xương dài, ngắn, dẹt hoặc tranh vẽ hình 8.1 ; 8.2 ; 8.3 ; 8.4 SGK 
Hai xương đùi ếch sạch , panh , đèn cồn , cốc nước , cốc đựng dung dịch axit HCl 10 % .
Bảng phụ: 8-1/29: đặc điểm cấu tạo và chức năng của xương dài.
Bảng phụ: 8-2/31: Cấu tạo và chức năng các bộ phận của xương dài
HS: Tìm hiểu bài trước: Cấu tạo và tính chất của xương.
C. TIẾN TRÌNH DẠY HỌCØ :
Ổn định lớp
Kiểm tra bài cũ
? Trình bày vai trò và thành phần của bộ xương người ?
? Nối: ( dùng bảng phụ ) 1.c	2.a	3.b
Các loại khớp
Đặc điểm
Trả lời
1. Khớp động 
a. Cử động hạn chế
1.
2. Khớp bán động
b. Không cử động được
2.
3. Khớp bất động
c. Cử động dễ dàng
3.
Bài mới 
Mở bài : Một xương đùi ếch đặt ở vị trí nằm ngang , để lên đĩa treo ở giữa xương các quả cân , bắt đầu là quả nặng 2 kg , rối lần lượt thêm các quả cân nhỏ hơn cho tới 3,5 kg , xương vẫn chưa gãy như vậy xương có sức chịu đựng rất lớn . Vậy do đâu mà xương có khả năng đó ?
Hoạt động của Giáo viên và học sinh
Nội dung
* Hoạt động 1: Cấu tạo của xương 
Mục tiêu : HS chỉ ra được cấu tạo của xương dài , xương dẹt và chức năng của nó 
Cách tiến hành : 
GV: giới thiệu mô hình xương dài hoặc hình 8.1, 8.2/ 28 
HS hoạt độyng nhóm: QS tranh (hoặc mô hình) và đọc thông tin SGK/ 28 và Thảo luận nhóm:
? Xương dài có cấu tạo như thế nào ? 
? Cấu tạo hình ống và đầu xương như vậy có ý nghĩa gì đối với chức năng của xương ? 
Đại diện nhóm trình bày , nhóm khác nhận xét bổ sung .
Hình ống: nhẹ, chắc.
Vòng cung: Phân tán lực, tăng khả năng chịu lực.
GV: Phân tích lại cấu tạo và chức năng các thành phần của xương dài trên hình vẽ.
GV: Treo bảng phụ: Bảng 8-1: Đặc điểm cấu tạo và chức năng của xương dài.
?Nêu cấu tạo và chức năng của xương dài ? ( Đọc trên bảng 8-1 )
GV giới thiệu hình 8-3/ 29
HS hoạt động cá nhân: QS hình và đọc thông tin SGK/29 và trả lời câu hỏi.
?Hãy kể tên các xương dẹt và xương ngắn ở cơ thể người ? 
? Xương dẹt và xương ngắn có cấu tạo và chức năng gì ? 
HS: trả lời – HS khác NX, bổ sung.
? Với cấu tạo hình trụ rỗng , phần đầu có nan hình vòng cung tạo các ô giúp các em lien tưởng đến cấu trúc nào trong đời sống ? 
GV nhận xét và bổ sung → ứng dụng trong xây dựng đảm bảo bền vững và tiết kiệm vật liệu .
* Hoạt động 2 : Sự to ra và dài ra của xương 
Mục tiêu : Học sinh chỉ ra được xương dài ra do sụn tăng trưởng , to ra nhờ các tế bào màng xương .
Cách tiến hành : 
GV: giới thiệu hình 8-4, 8-5/30
HS hoạt động cá nhân nghiên cứu thông tin SGK, quan sát hình 8.4 và 8.5/ 30.
? Xương dài ra và to ra là do đâu ? 
? Xương phát triển nhanh ở thời kì nào?
? Xương người già có đặc điểm gì? Vậy trong hoạt động phải chú ý như thế nào?
HS: trả lời – HS khác NX, bổ sung.
GV nhận xét 
* Hoạt động 3 : Thành phần hoá học và tính chất của xương 
Mục tiêu : Thông qua thí nghiệm HS chỉ ra được 2 thành phần cơ bản của xương có liên quan đến tính chất của xương và liên hệ thực tế .
Cách tiến hành :
GV: Phát cho các nhóm: đèn cồn, panh, xương, cốc nước, axit HCL 10% và hướng dẫn HS thực hiện như sau:
- Ngâm xương trong axit HCL 10% ( 10-15 phút). Lấy ra rửa nước, uốn thử xem cứng hay mềm ? 
- Đốt mẩu xương khác trên ngọn lửa đèn cồn, đến khi không cháy nữa, không thấy khói bay lên. Bóp nhẹ phần xương đã đốt, có NX gì ?
Lưu ý: Bỏ ngâm axit trước để đó. Tiến hành đốt xương.
HS: Hoạt động nhóm hoàn thành công việc.
GV: QS, hướng dẫn sai sót cho HS, nhắc HS phải cẩn thận.
Đại diện nhóm báo cáo kết quả theo các câu hỏi sau:
? Phần nào của xương cháy có mùi khét ?
?Bọt khí nổi lên khi ngâm xương đó là khí gì ? ( CO2 -> Muối cacbonat )
? Rút ra kết luận gì về thành phần và tính chất của xương?
Đại diện nhóm trả lời , nhóm khác nhận xét , bổ sung .
GV nhận xét, GV giải thích thêm về tỉ lệ chất hữu cơ và vô cơ trong xương thay đổi theo tuổi .
? Tại sao người già xương giòn, dễ gãy? ( Cốt giao giảm)
? Khẩu phần ăn phải như thế nào để xương chắc khỏe?
HS: trả lời – HS khác NX, bổ sung.
HS: Đọc nục”em có biết”/ 31: chứng minh khả năng chịu lực của xương => Về nhà làm thử
I. Cấu tạo của xương 
1. Cấu tạo và chức năng của xương dài 
HS tự ghi ND theobảng 8-1/ 29.
2. Cấu tạo và chức năng của xương ngắn và xương dẹt 
- Cấu tạo : ngoài là mô xương cứng , trong là mô xương xốp 
- Chức năng : chứa tuỷ đỏ .
II.Sự to ra và dài ra của xương 
 - Xương dài ra do sự phân chia các tế bào ở lớp sụn tăng trưởng .
 - Xương to ra nhờ sự phân chia các tế bào màng xương .
III. Thành phần hoá học và tính chất của xương 
* Thành phần : 
 + Chất vô cơ : muối canxi 
 + Chất hữu cơ : cốt giao 
* Tính chất : rắn chắc và mềm dẻo
4. KIEÅM TRA – ÑAÙNH GIAÙ : 
- GV gọi 1 vài HS lên xác định các thành phần cấu tạo của xương dài, ngắn, dẹp. trên hình vẽ hoặc mẫu vật thật .
- Treo bảng phụ: 8-2/31: Cấu tạo và chức năng các bộ phận của xương dài
HS: lên hoàn thành: 1.b	2.g	3.d	4.e	5.a
? Thành phần hóa học của xương có ý nghĩa gì đối với chức năng của xương?
- Chất hữu cơ: Là chất kết dính, đảm bảo tính đàn hồi.
- Chất vô cơ: ( Ca, P) Tăng độ cứng chắc của xương.
5. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ :
-	Học bài và trả lời các câu hỏi SGK/31 và đọc mục em có biết/31.
- 	Hoàn thành bài tập 1,3/31 vào vở bài tập. ( Câu 3: cốt giao bị phân hủy, còn chất vô cơ không được liên kết bởi cốt giao nên bở )
- 	Nghiên cứu trước bài 9: Cấu tạo và tính chất của cơ.
D. RUÙT KINH NGHIEÄM :