Giáo án Sinh học Lớp 7 - Tiết 21: Đặc điểm chung và vai trò của thân mềm

Tiết 22 – Bài 21
ÑAËC ÑIEÅM CHUNG VAØ VAI TROØ
CUÛA NGAØNH THAÂN MEÀM
 I/Mục tiêu:
 1. Kieán thöùc : Biết được:
 - Đặc điểm đặc trưng của ngành Thân mềm: vỏ, khoang áo, thân mềm, không phân đốt
 - Vai trò cơ bản của ngành Thân mềm đối với thiên nhiên và đời sống con người:
	* Nguồn thực phẩm (tươi, đông lạnh)
	* Nguồn xuất khẩu
	* Đồ trang trí, mỹ nghệ.
	* Trong nghiên cứu khoa học địa chất.
 2. Kyõ naêng: 
 - Tìm kiếm, xử lí thông tin khi đọc SGK, quan sát tranh, hình để tìm hiểu cấu tạo, hoạt động sống của một số đại diện ngành Thân mềm. Qua đó rút ra đặc điểm chung của ngành Thân mềm cũng như vai trò của chúng trong thực tiễn cuộc sống.
 - Kĩ năng hợp tác, lắng nghe tích cực.
 - Kĩ năng trình bày ý kiến trước tổ, nhóm.
 3. Thaùi ñoä : Giáo dục HS ý thức bảo vệ và phải sử dụng hợp lí nguồn lợi thân mềm.
 II/ Chuẩn bị:
 1. Chuẩn bị của GV : 
 - Đồ dùng dạy học: máy vi tính, đèn chiếu.
 - Phương án tổ chức lớp học: * Dạy học theo nhóm
	 * Vấn dấp tìm tòi
	 * Trình bày 1 phút.
 2. Chuẩn bị của HS: 
 * 2 tờ giấy A0 (hoặc bảng phụ)/nhóm.
 * Xem lại: hình dạng, cấu tạo trai sông, một số thân mềm khác (môi trường sống, tập tính, )
 III. Hoạt động dạy học:
 1. OÅn ñònh tình hình lớp:(1’) Điểm danh HS trong lớp, chuẩn bị kiểm tra bài cũ.
 2.Kieåm tra baøi cuõ: (5’) (trình chiếu)
ĐT
Câu hỏi
Đáp án
Điểm
Nhận xét
1/ Chú thích sơ đồ: cấu tạo cơ thể trai (đã cắt cơ khép vỏ)
1
2
3
7
9
8
10
11
6
4
5
1/ 1.cơ khép vỏ trước
2.vỏ
3.chỗ bám cơ khép vỏ sau
4.ống thoat
5.ống hút
6.mang
7.chân
8.thân
9.lỗ miệng
10.tấm miệng
11.áo trai
5đ
ĐT
Câu hỏi
Đáp án
Điểm N.xét
2/ Trình bày sự đa dạng của thân mềm (về: số loài, kích thước, môi trường sống, tập tính)
2/- Số loài: rất lớn (khoảng 70.000 loài)
- Kích thước: khác nhau
- Môi trường sống: đa dạng: trên cao (ốc sên), ao, hồ, sông suối, biển cả.
- Tập tính: sống: vùi lấp( trai, sò), bò chậm chạp (các loài ốc), di chuyển tốc độ nhanh (mực)
 5đ
 3. Giaûng baøi môùi : (38’)
 a/ Giôùi thieäu baøi (1’): Trình chiếu một số thân mềm thường gặp. Ngành Thân mềm có số loài rất lớn, khác nhau về: kích thước, khối lượng, tập tính, môi trường sống, . Tuy thích nghi rộng như vậy, nhưng cấu tạo cơ thể vẫn có những đặc điểm chung. Vậy đó là những đặc điểm nào? Và thân mềm có vai trò gì trong thiên nhiên và đời sống con người? ta tìm hiểu bài 21.
 b/ Tieán trình tieát daïy: (37’)
TG
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG
17’
Hoạt động 1: Đặc điểm chung:
*Mục tiêu: Đặc điểm đặc trưng của ngành Thân mềm: vỏ, khoang áo, thân mềm, không phân đốt.
I/Đặc điểm chung
- YC quan sát H21 SGK (trình chiếu), chú thích các đặc điểm cấu tạo chung của thân mềm trên sơ đồ
- Quan sát H21 SGK, kết hợp kiến thức đã biết, hoàn thành bảng 1 SGK vào vở bài tập.
- Gọi đại diện báo cáo + Trình chiếu đáp án bảng 1, yêu cầu HS sửa chữa.
- Quan sát H21, chú thích
- Thực hiện.
- Đại diện báo cáo.Theo dõi, sửa chữa.
T
T
 Đđiểm
Đdiện
Nơi sống
Lối sống
Kiểu vỏ đá vôi
Đặc điểm cơ thể
Khoang áo phát triển
Thân mềm
Không phân đốt
Phân đốt
1
Trai sông
Nước ngọt
Vùi lấp
2 mảnh vỏ
2
Sò
Biển
Vùi lấp
2 mảnh vỏ
3
Ốc sên
Ở cạn
Bò chậm chạp
1 vỏ xoắn ốc
4
Ốc vặn
Nước ngọt
Bò chậm chạp
1 vỏ xoắn ốc
5
Mực
Biển
Bơi nhanh
Mai (vỏ tiêu giảm)
- YC thực hiện kĩ thuật: khăn trải bàn: Từ bảng trên + kiến thức đã học, cho biết ngành Thân mềm có những đặc điểm chung gì?
- Thu bảng phụ, cho nhận xét, bổ sung.
-Nêu đặc điểm tiến hóa của ngành Thân mềm so với ngành Giun đốt.
-Trình chiếu đáp án .
-Thực hiện:
- Nộp, nhận xét, bổ sung:
Đặc điểm chung: 
*Thân mềm, không phân đốt
*Có vỏ đá vôi
*Có khoang áo 
*Hệ tiêu hóa phân hóa
*Cơ quan di chuyển thường đơn giản.
- Hoạt động cá nhân.
-Theo dõi, ghi nhớ
*Thân mềm, không phân đốt
*Có vỏ đá vôi
*Có khoang áo 
*Hệ tiêu hóa phân hóa
*Cơ quan di chuyển thường đơn giản.
II/ Vai trò:
+Lợi:
*Nguồn thực phẩm (tươi, đông lạnh)
*Là mắt xích trong chuỗi thức ăn
*Nguồn xuất khẩu
*Đồ trang sức, trang trí.
*Trong nghiên cứu KH địa chất.
*Làm sạch môi trường nước
+Hại: 
*Hại cây trồng *Vật chủ trung gian truyền bệnh giun sán
16’
4’
Ngành Giun đốt
Ngành Thân mềm
-Cơ thể phân đốt
-Có vỏ cuticun
-Có thể xoang
-Bắt đầu có hệ tuần hoàn (chưa có tim)
-Hô hấp qua da (hoặc mang)
-Di chuyển nhờ chi bên, tơ hay hệ cơ thành cơ thể.
-Cơ thể: 3 phần (đầu, chân cơ, khối nội tạng), không phân đốt.
-Có vỏ đá vôi
-Thể xoang thu nhỏ
-Phần lớn có tim chia ngăn (ngăn nhĩ, ngăn thất)
-Khoang áo phát triển (có cơ quan hô hấp: mang, phổi)
-Di chuyển nhờ chân.
*Chuyển ý: với số loài khá lớn, sống khắp nơi, thân mềm có vai trò gì trong thiên nhiên và đời sống con người? ta tìm hiểu phần II.
HĐ 2: Vai trò:
*Mục tiêu: Vai trò cơ bản của ngành Thân mềm đối với thiên nhiên và đời sống con người:Nguồn thực phẩm (tươi, đông lạnh), nguồn xuất khẩu, đồ trang trí, mỹ nghệ, trong nghiên cứu khoa học địa chất
-YC đọc <II SGK + hiểu biết thực tế, thảo luận nhóm, thực hiện :6II SGK.
-Thu bảng nhóm, cho nhận xét, bổ sung.
- Trình chiếu đáp án bảng 2, yêu cầu HS sửa chữa.
-Thảo luận, ghi kết quả thảo luận ở bảng phụ
- Nộp, nhận xét, bổ sung.
-Thực hiện.
TT
 YÙ nghóa thöïc tieãn
Teân ñaïi dieän Thaân meàm coù ôû ñòa phöông
1
Laøm thöïc phaåm cho ngöôøi
Möïc, soø, ngao, heán, trai
2
Laøm thöùc aên cho ñoäng vaät khaùc
Soø, heán, oác, tröùng vaø aáu truøng cuûa chuùng
3
Laøm ñoà trang söùc
Ngoïc trai
4
Laøm vaät trang trí
Xaø cöø, voû oác, voû trai, soø
5
Laøm saïch moâi tröôøng nöôùc
Trai, sò, hầu, vẹm
6
Coù haïi cho caây troàng
Caùc loaøi oác seân
7
Laøm vaät chuû trung gian truyeàn beänh giun saùn
Ốc ao, oác muùt, oác tai
8
Coù giaù trò xuaát khaåu
Möïc , baøo ngö, soø huyeát
9
Coù giaù trò veà maët ñòa chaát
Hoùa thaïch 1 soá voû oác, soø
-Từ bảng trên + kiến thức đã học, cho biết thân mềm có vai trò gì trong thiên nhiên và đời sống con người?
* Bổ sung: Có hại: đục tàu thuyền, chân cầu (hà sông, hà biển)
* Giới thiệu: sự đa dạng thân mềm ở nước ta.
-Để phát triển và bảo vệ nguồn lợi thân mềm chúng ta phải làm gì?
GD ý thức bằng hành động cụ thể bảo vệ môi trường sống , nguồn lợi về thân mềm
- Nêu được:
*Lợi: làm thực phẩm cho người, làm thức ăn cho động vật khác, làm đồ trang sức, vật trang trí, làm sạch môi trường nước, có giá trị xuất khẩu, giá trị về mặt địa chất
* Hại: hại cây trồng, làm vật chủ trung gian truyền bệnh giun sán
-Lắng nghe.
- Ta phải gây nuôi và có ý thức bảo vệ môi trường sống của chúng, sử dụng hợp lí nguồn lợi thân mềm.
HĐ 3: Củng cố và hướng dẫn về nhà:
1.Củng cố:(bảng phụ)
chon câu trả lời đúng trong các câu sau:
1/ Mực và ốc sên thuộc ngành Thân nềm vì:
Thân mềm, không phân đốt, có khoang áo. 
Có hệ tiêu hóa chưa phân hóa.
Có khoang cơ thể chưa chính thức
A, B, C đều đúng.
2/ Đặc điểm nào dưới đây chứng tỏ mực thích nghi với lối di chuyển tích cực?
 A.Có vỏ cơ thể tiêu giảm.
 B.Có cơ quan di chuyển phát triển
 C.Có thân mềm, phân đốt.
 D.Cả A, B đúng.
3/ Những thân mềm nào dưới đây đều là có hại?
Ốc sên, sò huyết, bào ngư, trai ngọc
Ốc sên, ốc đỉa, ốc bươu vàng, ốc mút.
Mực, sò, hến, ngao
Tất cả đều có hại.
*Cho tham gia trò chơi: nhận diện hình ảnh. (trình chiếu)
*Qua bài này các em cần nắm được kiến thức gì?
2. Hướng dẫn về nhà: sưu tầm các loài thân mềm có lợi, có hại lập thành danh sách lưu trong sổ tay tích lũy sinh học. Tìm kiếm các loại vỏ ốc làm thành bộ sưu tập về thân mềm.
*Tham gia.
*Trình bày 1’: theo hiểu biết.
 4. Dặn dò học sinh chuẩn bị cho tiết học tiếp theo:(1’)
 - Hoïc baøi ghi + SGK, hoaøn thaønh caùc caâu hoûi cuoái baøi, đọc muïc em coù bieát.	
 - Nghieân cöùu kó tröôùc baøi 22. Mang 1 toâm soâng/ nhoùm đđến lớp 
 IV. Ruùt kinh nghieäm, boå sung: 
..
 -----œ œ¯  -----