Giáo án Sinh học Lớp 12 - Tiết 12: Quy luật phân li độc lập

ngày soạn : 
Tiết 12: QUY LUẬT PHÂN LI ĐỘC LẬP
I. Mục tiêu:
-Trình bày đựoc TN lai 2 cặp tt của Menđen
- Biết phân tích kết quả tn lai 2 cặp tt của Menđen
- Nêu được nội dung quy luật phân li độc lập của Menđen
- Giải thích được cơ sở tế bào học của quy luật phân li độc lập
- Biết vận dụng công thức tổ hợp để gthích tính đa dạng của sinh giới và giải các bài tập về quy luật dt
* Trọng tâm : Cơ sở tế bào học của quy luật phân li độc lập
II. Phương tiện :
Tranh phóng to hình 12 sgk
Hình 9 sgk 12 cơ bản
Phim về các gen phân li độc lập, máy vi tính, máy chiếu Prôjector
III. Phương pháp :
IV. Tiến trình bài giảng :
1. Ổn định lớp 
2. Kiểm tra bài cũ: * Cơ sở tế bào học của quy luật phân li
*Trong phép lai 1 cặp tính trạng , để cho đời sau có tỉ lệ kiểu hình xấp xỉ 3 trội : 1 lặn thì cần có điều kiện gì?
3. bài mới : 
TG
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH
NỘI DUNG BÀI GIẢNG
-Menđen làm thí nghiệm và thu được kết quả như thế nào
-Menđen đã giải thích kết quả thí nghiệm của mình ntn?
Hướng dẫn hs áp dụng lí thuyết xác suất thông qua một vài ví dụ: 1 người chơi xúc xắc, 1 người chơi bài túlơkhơ( 2 sự kiện độc lập)
- Xác suất để tung được mặt lục của xúc xắc là1/6
-Xác suất để rút được con K cơ là 1/52
=> Xác suất để1 người tung được mặt lục của xúc xắc và 1 người rút được con K cơ là bao nhiêu?
=> Theo lí thuyết xác suất: Hai sự kiện A và B được xem là độc lập nhau nếu 
P(AB) = P(A) x P(B)
P: là kí hiệu của xác suất: Xác suất đồng thời của 2 sự kiện độc lậpA và B bằng tích xác suất của mỗi sự kiện độc lập đó.
*Quay trở lại bài toán:
Menđen là 1 linh mục nhưng vẫn tham gia dạy toán, lí và một số môn học khác. Có lẽ tư duy toán học, vật lí học cùng với các phương pháp nghiên cứu chính xác đã giúp Menđen rất nhiều trong quá trình n/c. Ông đã dùng tư duy phân tích của vật lí để phân tách từng loại tính trạng riêng để nghiên cứu và dùng toán học để đánh giá số lượng các kết quả lai qua các thế hệ. Chính lối tư duy phân tích, Menđen đã tách từng cặp tính trạng để theo dõi và xác định sự di truyền của nó. Kết quả:
Khi n/c sự dt của tính trạng màu sắc hạt, ông nhận thấy điều gì?
P t/c: vàng X xanh
F1 : 100% vàng 
F2: ( 315 + 101) vàng: 
 (108+32) xanh
xấp xỉ tỉ lệ 3: 1
(Vàng chiếm tỉ lệ3/4; xanh:1/4)
=> Kết luận gì về sự di truyền màu sắc hạt?
+ Khi n/c sự dt của tính trạng hình dạng hạt thì ntn?
(HTrơn chiếm tỉ lệ3/4; h.nhăn:chiếm tỉ lệ1/4)
-Nghiên cứu thí nghiệm hãy cho biết kết quả của phép lai 2 cặp tính trạng mà Menđen đã thu được ở F2?
-So sánh kết quả phép lai 2 cặp tính trạng với kết quả của 2 phép lai 1 cặp tính trạng em phát hiện ra điều gì? Từ đó có thể khẳng định điều gì?
Hoặc 9/16VT=3/4V x 3/4 T
3/16VN= 3/4V x 1/4 N
3/16XT= 1/4X x 3/4T
1/16XN = 1/4X x 1/4N
=>Xác suất xuất hiện mỗi kiểu hình ở F2 bằng tích xác suất của các tính trạng hợp thành nó
=>Từ những phân tích trên, *Men đen thấy rằng các tính trạng này tuân theo quy luật về xác suất của các sự kiện độc lập, nghĩa là chúng di truyền độc lập nhau.( Ông đã biết vận dụng toán xác suất để giải thích kết quả thu được- là 1 trong những nguyên nhân giúp ông thành công)
- Nội dung quy luật phân li độc lập của Menđen?
-Menđen giải thích: Mỗi cặp tính trạng được quy định bởi 1 cặp nhân tố dt. Các nhân tố này đã phân li độc lập và tổ hợp tự do trong qt phát sinh giao tử và thụ tinh đã chi phối sự dt và biểu hiện của các cặp tính trạng qua các thế hệ. Còn cơ sở của tế bào học của đl pli độc lập theo dth hiện đại là gì?
-Trong TN nghiệm trên, Menđen đã ngẫu nhiên chọn đúng 2 cặp tính trạng mà 2 cặp gen quy định chúng nằm trên 2 cặo NST khác nhau, do đó chúng dt độc lập nhau.
-Gỉa sử gen A- Hvàng, a: hạt xanh; B: hạt trơn, b: hạt nhăn
+ Xác định KG của P? Giao tử của P? 
+KG của F1 và các loại gtử của F1? Vì sao F1 có thể tạo được 4 loại gtử?( Giáo viên cho HS xem phim
+ Sự kết hợp các gtử đực và cái tạo F2 với tỉ lệ KG và KH ntn?
* Hoạt động 3 : Tìm hiểu ý nghĩa của các quy luật Menđen
GV hướng dẫn hs quay lại thí nghiệm của Menđen
? Nhận xét số KG,KH ở F2 so với thế hệ xuất phát
( 4 KH, 2KH giống P, 2KH khác P)
?Các KH khác bố mẹ có khác hoàn toàn không ( ko, mà là sự tổ hợp lại những tính trạng của bố mẹ theo một cách khác→ biến dị tổ hợp
*HS tự tính toán ,thảo luận đưa ra công thức tổng quát ( hướng dẫn hs đưa các con số trong bảng về dạng tích luỹ )
-Cơ thể bố mẹ dị hợp 1 cặp gen giảm phân cho bao nhiêu loại gtử? F2 có bao nhiêu KG? Tỉ lệ pli KG? Có bn KH? tỉ lệ phân li kh?
Đối với cơ thể dị hợp 2 cặp gen? 3 cặp gen?... n cặp gen?
= 1/6 x 1/52
- TT màu sắc hạt di truyền tuân theo quy luật phân li của Menđen(tính trạng được bị chi phối bởi 1 cặp gen trong đó màu vàng là tính trạng trội hoàn toàn so với màu xanh là tt lặn)
-TT hình dạng hạt cũng di truyền tuân theo quy luật phân li của Menđen(tính trạng được bị chi phối bởi 1 cặp gen trong đó hạt trơn là tính trạng trội, hạt nhăn là tt lặn.)
F2 thu được 4 KH với tỉ lệ: 9VT: 3VN: 3XT: 1XN.
Tỉ lệ của phép lai 2 cặp tính trạng bằng tích tỉ lệ của 2 phép lai 1 cặp tính trạng : 9VT: 3VN: 3XT: 1XN = ( 3V: 1X)(3T:1N)
=> 2cặp tính trạng này di truyền độc lập nhau
“ Các cặp nhân tố di truyền quy định các tính trạng khác nhau phân li độc lập trong quá trinh hình thành giao tử”
Vì các gen qđịnh các cặp tt khác nhau/ các NST tđ khác nhau=> chúng phân li độc lập trong giảm phân, tổ hợp tự do trong thu
tinh
I.Nội dung:
1. TN của Menđen: 
Lai 2 thứ đậu Hà Lan thuần chủng
P t/c: vàng ,trơn X xanh, nhăn
F1 : 100% vàng ,trơn
Cho cây F1 tự thụ phấn 
F2 : 315 vàng ,trơn(9/16)
 101 vàng ,nhăn(3/16)
 108 xanh ,trơn(3/16)
 32 xanh, nhăn(1/16)
2. Giải thích kết quả thí nghiệm:
- Tỉ lệ phân li KH của phép lai 2 cặp tính trạng ở F2 : 9:3:3:1
- Xét sự dt của từng cặp tt riêng biệt:Tỉ lệ phân li KH của từng cặp tính trạng đều = 3: 1 => Tuân theo quy luật phân li.
-Xét sự dt đồng thời của cả 2 tt: Ta có: Tỉ lệ phân li KH ở F2:
9VT:3VN: 3XT: 1XN = (3V: 1X)(3T:1N)
=> Tỉ lệ phân li của 4KH ở F2 bằng tích các tỉ lệ của các cặp tính trạng( Tỉ lệ của mỗi KH ở F2 bằng tích tỉ lệ các tính trạng hợp thành chúng) => Các tính trạng dt độc lập nhau
* KL: Khi lai cặp bố mẹ thuần chủng, khác nhau về hai hoặc nhiều cặp tt tương phản, di truyền độc lập nhau thì xác suất xúât hiện mỗi KH ở F2 bằng tích xác suất của các tính trạng hợp thành nó.
3. Nội dung định luật phân li độc lập theo thuật ngữ khoa học: “Các cặp alen phân li độc lập với nhau trong quá trình phát sinh giao tử”
II. Cơ sở tế bào học :
- Các gen quy định các tính trạng khác nhau nằm trên các cặp NST tương đồng khác nhau. 
- Trong qt phát sinh gtử, các NST phân li độc lập, tổ hợp tự do kéo theo sự phân li độc lập và tổ hợp tự do của các gen trên nó.
- Sự kết hợp ngẫu nhiên của các loại giao tử trong qt thụ tinh làm xuất hiện nhiều tổ hợp gen khác nhau
III. Ý nghĩa của các quy luật Menđen
Dự đoán được kết quả phân li ở đời sau
Tạo nguồn biến dị tổ hợp, giải thích được sự đa dang của sinh giới
IV. Công thức tổng quát: 
Số cặp dị hợp
SL các loại gtử
TL phân li KH ở F2
Số loại KH
Tỉ lệ phân li KG:
1
2
3
.
.
.
n
21
22
2n
(3:1)
(3:1)2
(3:1)n
21
22
2n
31
32
3n
3
4. Củng cố:
Trong một bài toán lai, làm thế nào để phát hiện hiện tượng phân li độc lập
hãy đưa ra điều kiện cần để áp dụng định luật PLĐL của Menđen 
( Mỗi gen quy định một tính trạng, mỗi cặp gen nằm trên một cặp NST tương đồng khác nhau )
5.Bài tập về nhà
 -Học bài, trả lời câu hỏi 1,2 sgk
 -Giải bài tập 3,4,5
 -Chuẩn bị bài 13