Giáo án Sinh học Khối 9 - Học kỳ II

ng nhãm vµ lµm quen víi s¸ch gi¸o khoa
 3.Th¸i ®é : Gi¸o dôc ý thøc häc tËp vµ yªu thÝch m«n häc
II.Ph­¬ng tiÖn- thiÕt bÞ d¹y häc : 
1. Gi¸o viªn : 
 - Tranh phãng to h×nh 18 SGK , b¶ng phô
2. Häc sinh : 
 - §äc tr­íc bµi 
III. TiÕn tr×nh tæ chøc d¹y - häc.
 1. æn ®Þnh tæ chøc
	9A:
	9B:
	9C:
 2. KiÓm tra bµi cò
 - Nªu nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n trong cÊu tróc cña ARN vµ ADN?
 - ARN ®­îc tæng hîp dùa trªn nguyªn t¾c nµo? Chøc n¨ng cña mARN? Nªu b¶n chÊt quan hÖ gi÷a gen vµ ARN?
 - 1 HS lµm bµi tËp 3, 4 SGK.
3. Bµi míi
 - VB: Tõ c©u 1 GV nªu: Pr«tªin ®¶m nhiÖm nhiÒu chøc n¨ng liªn quan ®Õn toµn bé cÊu tróc vµ ho¹t ®éng sèng cña tÕ bµo, biÓu hiÖn thµnh tÝnh tr¹ng cña c¬ thÓ.
Ho¹t ®éng cña GV- HS
Néi dung kiÕn thøc c¬ b¶n
Ho¹t ®éng 1:
- GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi c©u hái:
- Nªu thµnh phÇn hãa häc vµ cÊu t¹o cña pr«tªin?
- HS sö dông th«ng tin SGK ®Ó tr¶ lêi.
 Yªu cÇu HS th¶o luËn c©u hái:
- V× sao pr«tªin ®a d¹ng vµ ®Æc thï?
- GV cã thÓ gîi ý ®Ó HS liªn hÖ ®Õn tÝnh ®Æc thï vµ ®a d¹ng cña ADN ®Ó gi¶i thÝch.
- Cho HS quan s¸t H 18
+ GV: CÊu tróc bËc 1 c¸c axit anim liªn kÕt víi nhau b»ng liªn kÕt pÐptit. Sè l­îng, thµnh phÇn, trËt tù s¾p xÕp c¸c axit amin lµ yÕu tè chñ yÕu t¹o nªn tÝnh ®Æc tr­ng cña pr«tªin. 
GV th«ng b¸o tÝnh ®a d¹ng, ®Æc thï cña pr«tªin cßn thÓ hiÖn ë cÊu tróc kh«ng gian
- Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm c©u hái:
- TÝnh ®Æc tr­ng cña pr«tªin cßn ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua cÊu tróc kh«ng gian nh­ thÕ nµo?
- HS dùa vµo c¸c bËc cña cÊu tróc kh«ng gian, th¶o luËn nhãm ®Ó tr¶ lêi
I- CÊu tróc cña pr«tªin
KÕt luËn: 
- Pr«tªin lµ chÊt h÷u c¬ gåm c¸c nguyªn tè: C, H, O...
- Pr«tªin thuéc lo¹i ®¹i ph©n tö.
- Pr«tªin cÊu t¹o theo nguyªn t¾c ®a ph©n. §¬n ph©n lµ c¸c axit amin gåm kho¶ng 20 lo¹i axit amin kh¸c nhau.
- V× pr«tªin cÊu t¹o theo nguyªn t¾c ®a ph©n víi h¬n 20 lo¹i aa kh¸c nhau ®· t¹o nªn tÝnh ®a d¹ng vµ ®Æc thï cña pr«tªin.
+ TÝnh ®Æc thï cña pr«tªin do sè l­îng, thµnh phÇn, trËt tù s¾p xÕp c¸c aa quyÕt ®Þnh. Sù s¾p xÕp c¸c aa theo nh÷ng c¸ch kh¸c nhau t¹o ra nh÷ng ph©n tö pr«tªin kh¸c nhau.
- TÝnh ®a d¹ng vµ ®Æc thï cña pr«tªin cßn thÓ hiÖn ë cÊu tróc kh«ng gian:
+ CÊu tróc bËc 1: lµ tr×nh tù s¾p xÕp c¸c aa trong chuçi aa.
+ CÊu tróc bËc 2: lµ chuçi aa t¹o c¸c vßng xo¾n lß xo.
+ CÊu tróc bËc 3: do cÊu tróc bËc 2 cuén xÕp theo kiÓu ®Æc tr­ng.
+ CÊu tróc bËc 4: gåm 2 hay nhiÒu chuçi aa cïng lo¹i hay kh¸c lo¹i kÕt hîp víi nhau. CÊu tróc bËc 3 vµ bËc 4 cßn thÓ hiÖn tÝnh ®Æc tr­ng cña pr«tªin.
Ho¹t ®éng 2:
- GV gi¶ng cho HS nghe vÒ 3 chøc n¨ng cña pr«tªin.
VD: Pr«tªin d¹ng sîi lµ thµnh phÇn chñ yÕu cña da, m« liªn kÕt....
- GV ph©n tÝch thªm c¸c chøc n¨ng kh¸c.
- HS nghe gi¶ng, ®äc th«ng tin vµ ghi nhí kiÕn thøc.
- Yªu cÇu HS th¶o luËn 3 c©u hái:
- V× sao pr«tªin d¹ng sîi lµ nguyªn liÖu cÊu tróc rÊt tèt?
- Nªu vai trß cña mét sè enzim ®èi víi sù tiªu ho¸ thøc ¨n ë miÖng vµ d¹ dµy?
- Gi¶i thÝch nguyªn nh©n bÖnh tiÓu ®­êng?
II- Chøc n¨ng cña pr«tªin
- HS th¶o luËn, thèng nhÊt ý kiÕn vµ tr¶ lêi. §¹i diÖn nhãm tr¶ lêi.
+ V× c¸c vßng xo¾n d¹ng sîi bÖn kiÓu d©y thõng gióp chÞu lùc khoÎ.
+ Enzim amilaza biÕn ®æi tinh bét thµnh ®­êng pepsin: c¾t pr«tªin chuçi dµi thµnh chuçi ng¾n.
+ Do sù thay ®æi bÊt th­êng cña insulin lµm t¨ng l­îng ®­êng trong m¸u.
KÕt luËn: 
1. Chøc n¨ng cÊu tróc cña pr«tªin:
- Pr«tªin lµ thµnh phÇn quan träng x©y dùng nªn c¸c bµo quan vµ mµng sinh chÊt, h×nh thµnh nªn c¸c ®Æc ®iÓm gi¶i phÉu, h×nh th¸i cña c¸c m«, c¬ quan, hÖ c¬ quan, c¬ thÓ (tÝnh tr¹ng c¬ thÓ).
2. Chøc n¨ng xóc t¸c qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt:
- B¶n chÊt c¸c enzim lµ tham gia c¸c ph¶n øng sinh ho¸.
3. Chøc n¨ng ®iÒu hoµ qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt:
- C¸c hoocmon phÇn lín lµ pr«tªin gióp ®iÒu hoµ c¸c qu¸ tr×nh sinh lÝ cña c¬ thÓ.
- Ngoµi ra pr«tªin lµ thµnh phÇn cÊu t¹o nªn kh¸ng thÓ ®Ó b¶o vÖ c¬ thÓ, chøc n¨ng vËn ®éng (t¹o nªn c¸c lo¹i c¬), chøc n¨ng cung cÊp n¨ng l­îng (thiÕu n¨ng l­îng, pr«tªin ph©n huû gi¶i phãng n¨ng l­îng).
=> Pr«tªin liªn quan ®Õn toµn bé ho¹t ®éng sèng cña tÕ bµo, biÓu hiÖn thµnh c¸c tÝnh tr¹ng cña c¬ thÓ.
 4. Cñng cè
Khoanh trßn vµo ch÷ c¸i ®Çu ý tr¶ lêi ®óng:
C©u 1: TÝnh ®a d¹ng vµ ®Æc thï cña pr«tªin lµ do:
a. Sè l­îng, thµnh phÇn c¸c lo¹i aa
b. TrËt tù s¾p xÕp c¸c aa
c. CÊu tróc kh«ng gian cña pr«tªin
d. ChØ a vµ b ®óng
e. C¶ a, b, c ®óng.
C©u 2: BËc cÊu tróc cã vai trß x¸c ®Þnh chñ yÕu tÝnh ®Æ thï cña pr«tªin:
	a. CÊu tróc bËc 1
b. CÊu tróc bËc 2
	c. CÊu tróc bËc 3	
d. CÊu tróc bËc 4
 5. H­íng dÉn häc bµi ë nhµ
- Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK.
- Lµm bµi tËp 3, 4 vµo vë.
- §äc tr­íc bµi 19. ¤n l¹i bµi 17.
 ________________________________________________________________
 KÝ duyÖt gi¸o ¸n
 Ngµy th¸ng n¨m 2009
Ngµy so¹n:
Ngµy d¹y:.
TiÕt 19: Mèi quan hÖ gi÷a gen vµ tÝnh tr¹ng
I. Môc tiªu:
 1.KiÕn thøc :
 - Häc sinh n¾m ®­îc mèi quan hÖ gi÷a ARN vµ pr«tªin th«ng qua viÖc tr×nh bµy sù h×nh thµnh chuçi aa.
 - Gi¶i thÝch ®­îc mèi quan hÖ trong s¬ ®å: gen (1 ®o¹n ph©n tö ADN) " ARN " pr«tªin " tÝnh tr¹ng
 2.Kü n¨ng :
 -TiÕp tôc ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh
 3.Th¸i ®é : 
 - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp vµ yªu thÝch m«n häc
II.Ph­¬ng tiÖn- thiÕt bÞ d¹y häc:
 1. Gi¸o viªn : 
 - Tranh phãng to h×nh 19.1; 19.2; 19.3 SGK.
 - M« h×nh ®éng vÒ sù h×nh thµnh chuçi aa.
 2. Häc sinh : 
 - §äc vµ nghiªn cøu bµi míi
III. TiÕn tr×nh tæ chøc d¹y- häc.
 1. æn ®Þnh tæ chøc
	9A:
	9B:
	9C:
 2. KiÓm tra bµi cò
 - Gäi 1 HS lªn b¶ng:
 H·y s¾p xÕp th«ng tin th«ng tin ë cét B víi cét A sao cho phï hîp vµ ghi kÕt qu¶ vµo cét C trong b¶ng.
A
CÊu tróc vµ chøc n¨ng (B)
KÕt qu¶ (C)
1. Gen
2. ARN
3. Pr«tªin
a. Mét hay nhiÒu chuçi ®¬n, ®¬n ph©n lµ c¸c aa.
b. CÊu tróc lµ 1 ®o¹n m¹ch cña ph©n tö ADN mang th«ng tin quy ®Þnh cÊu tróc cña 1 lo¹i pr«tªin.
c. Chuçi xo¾n ®¬n gåm 4 lo¹i nuclª«tit A, U, G, X
d. Liªn quan ®Õn ho¹t ®éng sèng cña tÕ bµo biÓu hiÖn thµnh c¸c tÝnh tr¹ng cña c¬ thÓ.
e. TruyÒn ®¹t th«ng tin di truyÒn tö ADN ®Õn pr«tªin, vËn chuyÓn aa, cÊu t¹o nªn c¸c rib«x«m.
§¸p ¸n: 1- b; 2- ec; 3- ad
 3. Bµi míi
 VB: Tõ c©u kÕt qu¶ kiÓm tra bµi cò. GV: ? nªu cÊu tróc vµ chøc n¨ng cña gen? Chøc n¨ng cña pr«tªin?
GV viÕt s¬ ®å Gen (ADN) " ARN " pr«tªin " tÝnh tr¹ng.
- B¶n chÊt cña mèi quan hÖ gi÷a gen vµ tÝnh tr¹ng lµ g×?
Ho¹t ®éng cña GV- HS
Néi dung kiÕn thøc c¬ b¶n
Ho¹t ®éng 1:
- GV th«ng b¸o: gen mang th«ng tin cÊu tróc pr«tªin ë trong nh©n tÕ bµo, pr«tªin l¹i h×nh thµnh ë tÕ bµo chÊt.
- H·y cho biÕt gi÷a gen vµ pr«tªin cã quan hÖ víi nhau qua d¹ng trung gian nµo? Vai trß cña d¹ng trung gian ®ã ?
- HS dùa vµo kiÕn thøc ®· kiÓm tra ®Ó tr¶ lêi. Rót ra kÕt luËn.
- GV yªu cÇu HS quan s¸t H 19.1, th¶o luËn nhãm vµ nªu c¸c thµnh phÇn tham gia tæng hîp chuçi aa?
+ C¸c thµnh phÇn tham gia: mARN, tARN, rib«x«m.
- GV sö dông m« h×nh tæng hîp chuçi aa giíi thiÖu c¸c thµnh phÇn. ThuyÕt tr×nh sù h×nh thµnh chuçi aa.
- GV yªu cÇu HS th¶o luËn 2 c©u hái:
- C¸c lo¹i nuclª«tit nµo ë mARN vµ tARN liªn kÕt víi nhau?
+ C¸c lo¹i nuclª«tit liªn kÕt theo nguyªn t¾c bæ sung: A – U; G – X
- T­¬ng quan vÒ sè l­îng gi÷a aa vµ nuclª«tit cña mARN khi ë trong rib«x«m?
+ T­¬ng quan: 3 nuclª«tit " 1 aa.
- Yªu cÇu HS tr×nh bµy trªn H 19.1 qu¸ tr×nh h×nh thµnh chuçi aa.
- GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc.
- Sù h×nh thµnh chuçi aa dùa trªn nguyªn t¾c nµo?
- Mèi quan hÖ gi÷a ARN vµ pr«tªin?
I- Mèi quan hÖ gi÷a ARN vµ Pr«tªin:
KÕt luËn: 
- mARN lµ d¹ng trung gian trong mèi quan hÖ gi÷a gen vµ pr«tªin.
- mARN cã vai trß truyÒn ®¹t th«ng tin vÒ cÊu tróc cña pr«tªin s¾p ®­îc tæng hîp tõ nh©n ra tÕ bµo chÊt.
- Sù h×nh thµnh chuçi aa:
+ mARN rêi khái nh©n ra tÕ bµo chÊt ®Ó tæng hîp chuçi aa.
+ C¸c tARN mét ®Çu g¾n víi 1 aa, ®Çu kia mang bé 3 ®èi m· vµo rib«x«m khíp víi mARN theo nguyªn t¾c bæ sung A – U; G – X.
+ Khi rib«x«m dÞch 1 nÊc trªn mARN (mçi nÊc øng víi 3 nuclª«tit) th× 1 aa ®­îc l¾p ghÐp vµo chuçi aa.
+ Khi rib«x«m dÞch chuyÓn hÕt chiÒu dµi cña mARN th× chuçi aa ®­îc tæng hîp xong.
* Nguyªn t¾c h×nh thµnh chuçi aa:
- Dùa trªn khu«n m·u mARN vµ theo nguyªn t¾c bæ sung A – U; G – X ®ång thêi cø 3 nuclª«tit øng víi 1 aa.
- Tr×nh tù nuclª«tit trªn mARN quy ®Þnh tr×nh tù c¸c aa trªn pr«tªin
Ho¹t ®éng 2:
- GV: Dùa vµo qu¸ tr×nh h×nh thµnh ARN, qu¸ tr×nh h×nh thµnh cña chuçi aa vµ chøc n¨ng cña pr«tªin " s¬ ®å SGK.
- Yªu cÇu HS quan s¸t kÜ H 19.2; 19.3, nghiªn cøu th«ng tin SGK th¶o luËn c©u hái:
- Gi¶i thÝch mèi quan hÖ gi÷a c¸c thµnh phÇn trong s¬ ®å theo trËt tù 1, 2,3?
- B¶n chÊt cña mèi liªn hÖ trong s¬ ®å?
- V× sao con gièng bè mÑ?
- HS quan s¸t h×nh, vËn dông kiÕn thøc ch­¬ng III ®Ó tr¶ lêi.
- Rót ra kÕt luËn.
- Yªu cÇu HS ®äc ghi nhí SGK.
II- Mèi quan hÖ gi÷a gen vµ tÝnh tr¹ng:
KÕt luËn: 
- Mèi liªn hÖ:
 + Gen lµ khu«n mÉu ®Ó tæng hîp
mARN.
+ mARN lµ khu«n mÉu ®Ó tæng hîp chuçi aa cÊu t¹o nªn pr«tªin.
+ Pr«tªin biÓu hiÖn thµnh tÝnh tr¹ng c¬ thÓ.
- B¶n chÊt mèi liªn hÖ gen " tÝnh tr¹ng:
+ Tr×nh tù c¸c nuclª«tit trong ADN (gen) quy ®Þnh tr×nh tù c¸c nuclª«tit trong mARN qua ®ã quy ®Þnh tr×nh tù c¸c aa cÊu t¹o pr«tªin. Pr«tªin tham gia cÊu t¹o, ho¹t ®éng sinh lÝ cña tÕ bµo vµ biÓu hiÖn thµnh tÝnh tr¹ng.
 4. Cñng cè
C©u 1: Nguyªn t¾c bæ sung ®­îc biÓu hiÖn trong mèi quan hÖ ë s¬ ®å d­íi ®©y nh­ thÕ nµo?
Gen (1 ®o¹n ADN) " ARN " pr«tªin 
§¸p ¸n: Gen (1 ®o¹n ADN) " ARN: A – U; T – A; G – X; X – G
	 ARN " pr«tªin: A – U; G - X
C©u 2: V× sao tr©u bß ®Òu ¨n cá mµ thÞt tr©u kh¸c thÞt bß?
 5. H­íng dÉn häc bµi ë nhµ
 - Häc bµi:
	+Mèi quan hÖ gi÷a ARN vµ Pr«tªin.
	+Mèi quan hÖ gi÷a gen vµ tÝnh tr¹ng. 
- ¤n l¹i cÊu tróc cña ADN.
 ________________________________________________________________
Ngµy so¹n:
Ngµy d¹y:.
TiÕt 20: Thùc hµnh - Quan s¸t vµ l¾p m« h×nh ADN
I. Môc tiªu:
 1.KiÕn thøc : 
 - Cñng cè cho HS kiÕn thøc vÒ cÊu tróc ph©n tö ADN
 2.Kü n¨ng : 
 - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch m« h×nh ADN.
 - RÌn thao t¸c l¾p r¸p m« h×nh ADN.
 3.Th¸i ®é : 
 - ý thøc gän gµng , ng¨n n¾p trong thùc hµnh
II.Ph­¬ng tiÖn- thiÕt bÞ d¹y häc:
1. Gi¸o v