Giáo án Ngữ văn 9 - Tuần 12 - Trường THCS Thạnh Đông

 thơ.
 à Đối với bài học tiết sau:
- Đọc kĩ bài thơ Aùnh trăng, tìm hiểu tác giả, nội dung và nghệ thuật của bài thơ, tìm hiểu sự kết hợp các yếu tố tự sự và nghị luận.
5. Phụ lục: Tài liệu: Thông tin phản hồi: 
-Tài liệu:
 + SGK, SGV thức Ngữ văn 9.
 + Sổ tay kiến thức Ngữ văn 9.
 + Ngữ văn 9 nâng cao.
 + Học và thực hành theo chuẩn kiến thức- kĩ năng Ngữ văn 9.
 + Phân tích, bình giảng Ngữ văn 9.
Tuần:12
Tiết:58
Ngày dạy:04/11/2014
ÁNH TRĂNG
 (Nguyễn Duy)
1. Mục tiêu:
 1.1:Kiến thức : 
à Hoạt động 1: 
- HS biết: Nét chính về tác giả, tác phẩm.
à Hoạt động 2:
 - HS biết: Những chi tiết thể hiện nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
 HS hiểu: 
Hiểu cảm nhận được giá tri nội dung và nghệ thuật của bài thơ Aùnh trăng của Nguyễn Duy.
Biết được đặc điểm và những đóng góp của thơ Việt Nam vào nền văn học dân tộc.
Kỉ niệm về một thời gian lao nhưng nặng nghĩa tình của người lính.
Sự kết hợp các yếu tố sự, nghị luận trong một tác phẩm thơ hiện đại.
Ngôn ngữ, hình ảnh giàu suy nghĩ, mang ý nghĩa biểu tượng.
à Hoạt động 3: 
- HS biết: Tổng kết nội dung bài học.
1.2:Kĩ năng:
 HS thực hiện được: Vận dụng kiến thức về thể loại và sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong tác phẩm thơ để cảm nhận một văn bản trữ tình hiện đại.
 HS thực hiện thành thạo: Đọc - hiểu văn bản thơ được sáng tác sau năm 1975.
 1.3:Thái độ: 
- HS có thói quen: Sống nghĩa tình, thủy chung sau trước.
- HS có tính cách: Giáo dục học sinh ý thức nhớ về nguồn cội, quá khứ.
- Tích hợp giáo dục bảo vệ mơi trường: Liên hệ: mơi trường và tình cảm.
2. Nội dung học tập: 
- Nội dung 1: Đọc hiểu văn bản.
- Nội dung 2: Phân tích văn bản.
- Nội dung 3: Tổng kết.
- Nội dung 4: Luyện tập.
3. Chuẩn bị:
 3.1: Giáo viên: Tiểu sử nhà thơ Nguyễn Duy, phân tích bài thơ Ánh trăng.
 3.2: Học sinh: Đọc kĩ bài thơ Ánh trăng, tìm hiểu tác giả, nội dung và nghệ thuật của bài thơ, tìm hiểu sự kết hợp các yếu tố tự sự và nghị luận.
4. Tổ chức các hoạt động học tập: 
4.1:Ổn định tổ chức và kiểm diện: ( 1 phút) 
9A1 : 9A2: 9A3: 
 4.2:Kiểm tra miệng: ( 5 phút)
à Câu hỏi kiểm tra bài cũ: 
Hãy nêu tình cảm và những ước vọng của bà mẹ Tà - ôi? (3đ) Bài thơ thể hiện ý nghĩa gì? (4đ)
Mẹ mong con khôn lớn, có sức vóc phi thường. (nghệ thuật phóng đại)
Mẹ mong con khôn lớn về phương diện tinh thần, mang lí tưởng của cả dân tộc.
Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ ngợi ca tình cảm thiết tha và cao đẹp của bà mẹ Tà - ôi dành cho con, cho quê hương, đất nước trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước.
à Câu hỏi kiểm tra nội dung tự học:
  Em đã chuẩn bị những gì cho bài học hôm nay?
 l Đọc bài thơ, tìm hiểu chú thích, trả câu hỏi phần đọc hiểu văn bản.
 Hãy giới thiệu về nhà thơ Nguyễn Duy? (2đ) Cách trình bày bài thơ có gì đặc biệt?(1đ)
Nguyễn Duy tên khai sinh là Nguyễn Duy Nhuệ, sinh năm 1948, quê ở Quảng Xá, nay thuộc phường Đông Vệ, thành phố Thanh Hóa. Năm 1966, Nguyễn Duy gia nhập quân đội, vào binh chủng thông tin, tham gia chiến đầu ở chiến trường. Sau năm 1975, ông chuyển về làm báo văn nghệ giải phóng. Từ năm 1977, Nguyễn Duy là đại dện thường trú báo văn nghệ tại thành phố Hồ Chí Minh.
Nguyễn Duy đã được trao giải Nhất cuộc thi thơ của báo Văn nghệ năm 1972 – 1973. Ông trở thành một gương mặt tiêu biểu trong lớp nhà thơ trẻ thời chống Mĩ cứu nước và tiếp tục bền bỉ sáng tác. Tập thơ Ánh trăng của Nguyễn Duy đã được tặng giải A của Hội nhà văn Việt Nam năm 1984.
Cách trình bày bài thơ: Chỉ viết hoa đầu dòng thứ nhất của khổ thơ, nhũng dòng sau không viết hoa.
Nhận xét. Chấm điểm.
4.3:Tiến trình bài học:
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung bài học
Vào bài: (1 phút) 
Aùnh trăng vốn là nguồn đề tài lai láng, bất tận của các nhà thơ xưa và nay. Nhà thơ Lí Bạch có Tĩnh dạ tứ. Bác Hồ có Vọng nguyệt .. và đến nhà thơ Nguyễn Duy, ông cũng có một bài thơ nói về trăng. Đó là bài Aùnh trăng. Vậy nội dung bài thơ nĩi về điều gì? Qua tiết học này, cơ sẽ giúp các em hiểu rõ.
Hoạt động 1: Hướng dẫn đọc hiểu văn bản. (5 phút)
Hướng dẫn cách đọc: 3 khổ đầu: giọng kể.
Khổ 4: Giọng hơi cao, ngỡ ngàng, ngạc nhiện.
Khổ 5- 6: Giọng tha thiết, trầm lắng, suy tư, ăn năn.
Giáo viên đọc mẫu gọi học sinh đọc nhận xét.
Giáo viên treo tranh giới thiệu tác giả.
Nêu những nét chính về tác giả?
Tên khai sinh Nguyễn Duy Nhuệ (1948), quê ở Thanh Hóa. Là nhà thơ quân đội trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ, được trao giải nhất cuộc thi thơ của báo văn nghệ .
Nêu xuất xứ của bài thơ?
l Bài thơ cĩ sự kết hợp giữa hình thức tự sự và chiều sâu cảm xúc. trong dịng diễn biến của thời gian , sự việc ở các khổ 1, 2, 3 bằng lặng trơi nhưng khổ thơ thứ tư “đột ngột” một sự kiện tạo nên bước ngoặt để nhà thơ bộc lộ cảm xúc, thể hiện chủ đề tác phẩm. Vầng trăng hiện ra soi sáng khơng chỉ khơng gian hiện tại mà cịn gợi nhớ những kỷ niệm trong quá khứ chẳng thể nào quên.
ĩ Kiểm tra việc nắm nghĩa các từ khó của học sinh.
“Buyn- đinh” là từ mượn của ngôn ngữ nào?
Tiếng Anh (Châu Aâu).
Em hãy tìm hiểu về bố cục của bài thơ?
Bài thơ có cấu tạo như một câu chuyện, kể theo trình tự thời gian.
Em hãy nhận xét về sự kết hợp giữa tự sự và trữ tình của bài thơ?
Lời kể tự nhiên chân thành: hồi nhỏ, hồi chiến tranh sống gần gũi với thiên nhiên tưởng như không quên. 
l Lên thành phố sống cùng những tiện nghi hiện đại, trăng thành “người dưng qua đường”. Đèn điện tắt là bước ngoặt để vầng trăng gợi lại bao nhiêu kỉ niệm trữ tình.
Nhắc học sinh làm bài vàp vở bài tập.
Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh phân tích văn bản. (15 phút)
Xuyên suốt bài thơ là hình ảnh nào?
Hình ảnh vầng trăng.
Vầng trăng mang ý nghĩa gì?
Trăng là vẻ đẹp của thiên nhiêân, tự nhiên, là người bạn gắn bó với con người; là biểu tượng của quá khứ nghĩa tình, cho vẻ đẹp của đời sống tự nhiên, vĩnh hằng.
Hồi nhỏ và hồi chiến tranh, vầng trăng với tác giả có quan hệ như thế nào?
Trong câu “Vầng trăng thành tri kỉ”, tác giả đã sử dụng nghệ thuật nào? Nó có tác dụng gì?
Hình ảnh con người và vầng trăng gắn bó với nhau, em còn thấy trong bài thơ nào vừa học?
Đồng chí của Chính Hữu.
Em hãy nêu câu thơ thể hiện sự gắn bó đó?
“Đêm nay  trăng treo”.
Trong cuộc sống thiếu thốn, gian khổ, thiên nhiên và vầng trăng gắn bó với con người tưởng sẽ như thế nào?
Qua đó em có nhận xét gì về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên? 
ĩ Tích hợp giáo dục bảo vệ mơi trường: Liên hệ: mơi trường và tình cảm.
Liên hệ thơ Hồ Chí Minh.
▲ Những câu thơ bài thơ nào của Bác cũng cho ta thấy vầng trăng là người bạn của con người?
“ Trăng vào cửa sổ đòi thơ  hôm sau”. (Tin thắng trận)
“ Người ngắm trăng  ngắm nhà thơ”. (Ngắm trăng)
ĩ Giáo dục tư tưởng cho HS: Trăng cũng như thiên nhiên là người bạn lớn của con người. Chia sẻ với con người những khi buồn vui...
Hồn cảnh sống của tác giả thay đổi như thế nào?
Chuyển từ rừng núi ra thành phố.
Khi tác giả lên thành phố sống thì em thấy có gì thay đổi?Lúc đĩ vầng trăng với tác giả như thế nào?
Tại sao lại có sự thay đổi như vậy?
Vì hoàn cảnh sống thay đổi, giờ đã quen ánh điện, cửa gương nên dù vầng trăng đi qua ngõ cũng trở thành xa lạ.
Trong chi tiết này (câu thơ này) tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? Có tác dụng gì?
Có người cho rằng: sống trong vinh hoa phú quý, người ta sẽ quên đi quá khứ dù là quá khứ tốt đẹp. Suy nghĩ của em thế nào?
Không, bởi quá khứ là nền tảng nâng đỡ hiện tại và tương lai, nhớ đến quá khứ giúp ta sống tốt đẹp hơn.
Đang quen sống với ánh điện, cửa gương rồi tình huống gì xảy ra?
Tình huống mất điện đột ngột trong đêm là câu chuyện khơng hiếm gặp ở nước ta trong những năm tháng ấy, khiến tác giả vốn đã quen với ánh sáng, khơng thể chịu nổi cảnh tối om nơi căn phịng buyn – đinh hiện đại.
Em có nhận xét gì về cách dùng từ của tác giả trong đoạn thơ này?
Động từ: vội, bật, tung... đặt liền nhau, diễn tả sự khĩ chịu và hành động hối hả, khẩn trương của tác giả để đi tìm nguồn sáng.
Khi gặp “vầng trăng tròn” thì tâm trạng của tác giả ra sao?
Em cĩ nhận xét gì về tư thế và tâm trạng của tác giả khi đột ngột gặp lại vầng trăng?
Tư thế “ ngửa mặt lên nhìn mặt” là tư thế tập trung chú ý, mặt đối mặt và mắt nhìn mắt trực tiếp và cảm xúc dâng trào. Cách thể hiện của tác giả là dùng những từ khơng cụ thể, khơng trực tiếp ( so sánh cĩ cái gì) để diễn tả xúc động, cảm động chợt dâng tràn trong lịng anh khi gặp lại vầng trăng.
Từ hình ảnh “ ngửa mặt lên nhìn mặt”gợi nhớ lại quá khứ, em hãy cho biết: bài thơ nào của nhà thơ Lý Bạch cũng cĩ hình ảnh vẩng trăng và gợi nhớ đến quê hương?
“ Tĩnh dạ tứ” : “Ngẩng đầu nhìn trăng sáng. Cúi đầu nhớ cố hương”
Hình ảnh: “trăng cứ tròn vành vạnh”, “ánh trăng im phăng phắc” mang ý nghĩa biểu trưng. Đó là ý nghĩa gì?
Cho học sinh thảo luận trong 4 phút.
Gọi đại diện nhóm trình bày
Nhận xét, bổ sung, sửa chữa.
Cuối cùng điều gì khiến tác giả giật mình?
Cái “giật mình” thể hiện sự ăn năn tự trách, nhắc nhở mình phải thay đổi cách sống, không bao giờ được phản bội quá khứ.
Hoạt động 3: Hướng dẫn học sin