Giáo án ngữ văn 9 - Trường THCS Phan Ngọc Hiển

 loại nào?
GV nhấn mạnh: thuộc thể
loại tự sự nhưng cốt truyện đơn giản, kết cấu tự do, tả người, kể việc & trình bày cảm xúc, ấn tượng của người viết. 
?Bố cục của bài được chia làm mấy phần? Nêu nội dung chính của từng phần? 
Hoạt động 3: Hướng dẫn phân tích văn bản
GV cho HS đọc lại đoạn từ đầu….bất thường
GV yc HS tìm các chi tiết nói về thói ăn chơi của Chúa và sách nhiễu dân của bọn quan lại. 
? Bọn quan lại thái giám đã làm gì? Vì sao chúng có thể làm như vậy được?
GV nhận xét:
? Thực chất những hành động đó là gì? 
? Em có nhận xét gì về nghệ thuật miêu tả ?
? Vua chúa hiện hình là 1 lũ người ra sao?
? Qua cách nói và nhìn , em hiểu gì về thái độ của tác giả với vua chúa quan lại thời phong kiến?
GV nhận xét, bổ sung:
? Nhận xét về cách ghi chép tùy bút trong đọan trích ?
GV nhận xét:
? Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh đã phản ánh điều gì ?
GV chốt
GV yc HS đọc lại n.dung ghi nhớ trong sgk
Hoạt động 4: HD HS luyện tập
GV HD HS về nhà làm bài tập trong phần luyện tập
- Viết đoạn văn ngắn nhận xét về xã hội Việt Nam thời Chúa Trịnh.
- Nêu nhận xét, ý kiến chủ
quan.
- Có dẫn chứng minh họa.
HS đọc
HS giới thiệu đôi nét về tác giả
HS trình bày theo chú thích trong sgk
HS nghe, đọc văn bản
HS khác nhận xét cách đọc của bạn
HS giải thích
HS trình bày
HS nghe
HS trả lời: Chia 2 phần:
a) Cảnh ăn chơi xa xỉ của chúa Trịnh và quan lại cận thần..
b) Sự ỷ thế làm càn của bọn quan lại.
HS đọc.
HS trả lời.
HS thảo luận, trả lời.
HS trả lời: 
HS trả lời: liệt kê, miêu tả tỉ mỉ, chân thực, khách quan
HS thảo luận, trả lời.
HS trao đổi, trình bày
HS thảo luận, trả lời.
HS thảo luận, trả lời.
HS đọc
HS nghe, về nhà làm bài tập.
I. Tác giả - Tác phẩm 
 1. Tác giả: (SGK)
 2. Tác phẩm( SGK)
II. Hướng dẫn đọc :
 1. Đọc – giải thích từ khó :
 2. Thể loại : Tùy bút
 3. Bố cục: 2 đoạn
III. Tìm hiểu nội dung văn bản :
1. Cuộc sống hưởng thụ của Trịnh Sâm:
- Thú chơi đèn đuốc, bày đặt nghi lễ, xây dựng đền đài…
-> Cuộc sống của nhà chúa thật xa hoa.
- Thú chơi trận cầm dị thú, cổ mộc quái thạch, châu hoa, cây cảnh… Để thỏa mãn thú chơi, chúa cho thu lấy vật quý từ khắp kinh thành đưa vào trong phủ chúa.
 2.Thói nhũng nhiễu của bọn quan lại:
- Thủ đoạn: nhờ gió bẻ măng, vu khống…
- Hành động: dọa dẫm, cướp, tống tiền…
=>Là 1 lũ người ăn chơi xa xỉ đến mức bệnh hoạn. Là 1 lũ sâu mọt, bán nước hại dân.
 3. Thái độ của tác giả:
-	Qua miêu tả tỉ mỉ sự việc trong phủ Chúa, thái độ của tác giả là tố cáo, khi bỉ bọn quan lại trong phủ và chúa Trịnh (phê phán kín đáo).
- Ông xem đó là triệu bất
 tường (điều không lành).
IV. Tổng kết :
 1. Nghệ thuật: 
- Lựa chọn ngôi kể phù hợp.
- Lựa chọn sự việc tiêu biểu,có ý nghĩa phản ánh bản chất sự việc, con người.
- Miêu tả sinh động, 
- Sử dụng ngôn ngữ khách quan nhưng vẫn thể hiện rõ 
thái độ bất bình của tác giả trước hiện thực
 2. Ý nghĩa văn bản: 
 Hiện thực lịch sử và thái độ của “kẻ thức giả” trước những vấn đề của đời sống xã hội.
* Ghi nhớ: (sgk)
IV. Luyện tập:
 4.Củng cố: 
 - Qua văn bản tác giả cho ta thấy điều gì?
 - Phân biệt thể tùy bút với truyện.
 5.Dặn dò:
 - Về nhà xem lại bài & làm bài tập trong sgk
 - Tìm đọc một số tư liệu về tác phẩm Vũ trung tùy bút.
 - Hiểu & dùng được một số từ Hán Việt thông dụng được sử dụng trong văn bản.
 - Chuẩn bị bài mới “Hoàng Lê nhất thống chí” (đọc, định hướng trả lời câu hỏi trong phần đọc – hiểu văn bản)
 V. Rút kinh nghiệm:
 1) Ưu điểm:
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
 2) Hạn chế:
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Tuần 5 Ngày soạn: 9/09/ 2014
Tiết 23,24 Ngày dạy: / 09/ 2014
HOÀNG LÊ NHẤT THỐNG CHÍ
 (Trích Hồi thứ 14 ) Ngô Gia Văn Phái
Đánh ngọc Hồi quân Thanh thua trận.
Bỏ Thăng Long Chiêu Thống trốn ra ngoài.
 I. Mục tiêu cần đạt: Giúp HS
 1. Kiến thức: 
 - Những hiểu biết chung về nhóm tác giả thuộc Ngô gia văn phái, về phong trào Tây Sơn và người anh hùng dân tộc Quang Trung - Nguyễn Huệ.
 - Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm viết theo thể loại tiểu thuyết chương hồi.
 - Một trang sử oanh liệt của dân tộc ta: Quang Trung đại phá 20 vạn quân Thanh, đánh đuổi giặc xâm lược ra khỏi bờ cõi.
 2. Kỹ năng : 
 - Quan sát các sự việc được kể trong đoạn trích trên bản đồ.
 - Cảm nhận sức trỗi dậy kì diệu của tinh thần dân tộc, cảm quan hiện thực nhạy bén, cảm hứng yêu nước của tác giả trước những sự kiện lịch sử trọng đại của dân tộc.
 - Liên hệ những nhân vật, sự kiện trong đoạn trích với những văn bản liên quan.
 - Cảm nhận và phân tích được một số chi tiết nghệ thuật đặc sắc trong đoạn trích
 3. Thái độ:
 Tự hào, trân trọng vẻ đẹp của người anh hùng dân tộc.
 Lên án bọn xâm lược, bọn quan lại hại dân hại nước.
 II. Chuẩn bị:
 GV: sgk, sgv, giáo án, tài liệu CKT, tài liệu tham khảo
 HS: sgk, bài soạn.
 III. Phương pháp: vấn đáp, thảo luận nhóm, thuyết trình. KT: Trình bày 1 phút.
 IV. Các bước lên lớp:
 1. Ổn định lớp: kiểm tra sĩ số, vệ sinh, đồ dùng học tập, bài soạn
 2. Kiểm tra bài cũ:
 - Thói ăn chơi của chúa Trịnh và thủ đoạn của bọn quan lại?
 - Nhận xét về nghệ thuật và nội dung của Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh?
 3. Bài mới:
 Giới thiệu bài mới: Nguyễn Huệ là một vị anh hùng nổi tiếng đã làm nên những chiến công hiển hách trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc ta. Bài học hôn nay sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về tài năng tuyệt vời ấy. 
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung
Hoạt động 1: Tìm hiểu chung.
GV yc HS đọc chú thích
trong sgk
? Em hiểu gì về tác giả ?
GV nhận xét:
? Hiểu gì về thể chí ?
GV giải thích thêm
? Đặc điểm của "Hoàng Lê
nhất thốngchí"? (Nội dung
có gì nổi bật ?)
GV bổ sung thêm
- HD HS đọc, giải thích từ khó, bố cục
GV HD & yc HS đọc văn
bản: đọc với ngữ điệu phù
hợp với từng nhân vật; lời
kể, tả trận đánh cần đọc với
giọng khẩn trương, phấn
chấn
GV nhận xét cách đọc của 
HS
GV yc HS giải thích từ: đốc 
suất đại binh & 4)(8)(13)(20)
(27)
? Văn bản có thể chia làm mấy đoạn? N.dung của từng đoạn?
GV nhận xét:
GV yc HS kể tóm tắt văn bản
GV nhận xét:
? Nêu đại ý của đoạn trích?
Hoạt động 2: HD HS tìm
hiểu văn bản.
GV yc HS đọc đọan 1
? Cảm nhận của em về người anh hùng Quang Trung- Nguyễn Huệ sau khi đọc đoạn trích ?
? Em thấy tính cách anh
hùng thể hiện ở hoạt động
của nhân vật như thế nào ?
GV nhận xét:
? Chỉ ra những việc lớn mà
ông làm trong vòng 1 tháng
(24/11 - 30 tháng chạp) ?
GV nhận xét:
? Qua những hoạt động làm
việc của nhân vật em thấy
được điều gì ở người anh
hùng ?
GV nhận xét, bổ sung
Hết tiết 01 chuyển sang tiết 2
Hoạt động 4: Tìm hiểu tính cách nhân vật Nguyễn Huệ
? Ngoài biểu hiện con người hành động nhanh gọn, Quang Trung còn thể hiện trí tuệ sáng suốt, sâu xa, nhạy bén. Hãy chứng minh 
GV nhận xét:
? Phân tích lời phủ dụ trước khi lên đường ? (HS đọc lại lời phủ dụ, nêu ý nghĩa trong đoạn văn).
GV bình giảng => Lời phủ
dụ ngắn gọn, ý tứ phong phú sâu xa, kích thích lòng yêu nước, ý chí đánh giặc
? Theo em chi tiết nào trong tác phẩm giúp ta đánh giá được tầm nhìn xa của QuangTrung - Nguyễn Huệ?
GV nhận xét:
? Việc Quang Trung tuyển
quân nhanh gấp và tiến quân thần tốc (trong 4 ngày đi mấy trăm km - tuyển quân đông) gợi suy nghĩ gì trong em về hình ảnh người anh hùng ?
? Hình ảnh Quang Trung
trong trận đánh tả đột hữu
xông được miêu tả cụ thể ờ
những chi tiết nào ?
GV nhận xét, bổ sung:
?Tại sao các tác giả Ngô gia vốn trung thành với nhà Lê lại có thể viết thực và hay như thế về người anh hùng Nguyễn Huệ ? 
GV nhận xét
- HD HS tìm hiểu sự thảm bại của quân tướng nhà Thanh & vua tôi nhà Lê 
GV yc HS đọc đoạn cuối.
? Em hiểu gì về nhân vật Tôn Sĩ Nghị ? Số phận của bọn xâm lược được miêu tả như thế nào khi quân Tây Sơn đánh đến nơi?
GV nhận xét:
? Giọng văn có gì khác đoạn trước ?
GV nhận xét:
? Tình cảnh của bọn vua tôi
nhà Lê như thế nào ?
GV nhận xét:
? Thái độ của tác giả được thể hiện trong giọng điệu và cảm xúc ?
GV nhận xét:
Hoạt động 3: HD HS tổng
kết & luyện tập
? Cảm hứng thể hiện trong
đoạn trích là cảm hứng như
thế nào ?
GV nhận xét:
? Nêu nội dung đoạn trích ?
? Tại sao các tác giả có thể
viết thực và hay về người
anh hùng Nguyễn Huệ ?
Rút ra ghi nhớ SGK.
GV HD & yc HS về nhà làm bài tập trong phần luyện tập
HS đọc chú thích 
HS giới thiệu
HS giải thích
HS trao đổi, trình bày
HS nghe, đọc văn bản
HS khác nhận xét cách đọc của bạn
HS giải thích:chỉ huy, cổ vũ đoàn quân lớn
HS trả lời:
- Đoạn 1 : Nguyễn Huệ lê ngôi Hoàng đề, cầm quân dẹp giặc.
- Đoạn 2 : Cuộc hành quân thần tốc và chiến thắng lẫy lừng của Quang Trung .
- Đoạn 3 : Sự đại bại của quân tướng Thanh, sự thảm hại của vua tôi Lê Chiêu
Thống.
HS kể tóm tắt
HS nêu: Đoạn trích mịêu tả chiến thắng lẫy lừng của anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ và sự thảm bại tất yếu của bọn xâm lược, số phận của vua quan bán nước.
HS đọc
HS tự do phát biểu
HS trả lời:
HS dựa vào n.dung trong sgk trả lời
HS trao đổi, trình bày
HS trả lời: 
+ Trí tuệ sáng suốt, sâu xa, nhạy bén.
+ Trong việc phân tích tình hình thời cuộc và thế tương quan lực lượng giữa ta và địch.
+ Phủ dụ quân lính (khẳng định chủ quyền, lợi thế trung quân, kích thích lòng yêu nước và truyền thống quật cường dân tộc).
+ Sáng suốt trong việc xét đoán và dùng người 
HS thảo luận, trả lời.
HS nghe
HS trả lời.
HS thảo luận, trả lời: Hình ảnh Quang Trung được hiện lên qua tả, kể, thuật ( Cưởi voi đi đốc thúc, xông pha tên đạn, bày mưu tính kế) Þ oai phong lẫm liệt người anh hùng mang tính sử thi.
HS trình bày
- đó là sự thật lịch sử, là trí thức có lương tâm, có tâm quyết, tài năng
- Mặt khác ông chứng kiến sự thối nát, kém cỏi, hèn mạt của vua chúa thời Lê - Trịnh
=> Ghi chép chân thực mà xúc động, tự hào.
HS đọc
HS trả lời:
HS trình bày: thương cảm ngậm ngùi qua giọng điệu kể & tả
HS trả lời:
 HS thảo luận, trả lời.
HS trả lời.
HS trả lời: văn bản ghi lại hiện thực lịch sử hào hùng của dân tộc ta & hình ảnh người anh hùng Nguyễn Huệ trong