Giáo án Ngữ văn 10 - Tiết 79, 80

Phân môn: Làm văn
Tiết : 79,80 LẬP DÀN Ý BÀI VĂN NGHỊ LUẬN
Ngày soạn: 10/03/2010
 A.Mục tiêu: Giúp HS 
- Nắm được tác dụng của việc lập dàn ý và cách thức lập dàn ý bài văn nghị luận
- Lập được dàn ý cho bài văn nghị luận
- Có ý thức và dần hình thành thói quen lập dàn ý trước khi viết các bài văn nghị luận trong nhà trường cũng như ngoài cuộc sống
B. Phương tiện thực hiện và cách thức tiến hành bài dạy
Phương tiện thực hiện: - GV: SGV, SGK, STK, giáo án
 - HS: SGK, vở ghi, vở soạn
Cách thức tiến hành bài dạy - Phương pháp vấn đáp
 - Phương pháp quy nạp
 - Thảo luận trao đổi củng cố kiến thức
C.Tiến trình bài dạy
Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ: Người chinh phụ có tâm trạng như thế nào khi chồng đi xa? Nhận xét về nghệ thuật miêu tả nội tâm của tác giả
3.Dạy bài mới
* Lời vào bài: Hôm nay, chúng ta sẽ học cách lập dàn ý cho một bài văn nghị luận
HOẠT ĐỘNG CỦA GV & HS
 NỘI DUNG BÀI DẠY 
.Hoạt động 1: tìm hiểu về tác dụng của việc lập dàn ý
TT1: Thế nào là lập dàn ý?
TT2: Tác dụng của việc lập dàn ý?
 Hoạt động 2: Tìm hiểu cách lập dàn ý bài văn nghị luận
TT1: bài văn nghị luận là gì?
TT2: phân tích ví dụ sgk
( Tìm ý:
Luận đề của đề bài trên ?
 Xác định các luận điểm
Xác định luận cứ cho mỗi luận điểm
Luận đề: Vai trò của sách đối với đời sống con người
Luận điểm
+GT:Sách là sản phẩm tinh thần kì diệu của con người
 Sách mở rộng những chân trời mới
+BL: Cần có thái độ đúng đối với sách và việc đọc sách 
Luận cứ
+ đối với luận điểm 1
sách là sản phẩm tinh thần của con người
sách là kho tàng tri thức
sách giúp ta vượt qua thời gian, không gian
 + đối với luận điểm 2
sách giúp ta hiểu biết về mọi lĩnh vực TN & XH
sách là người bạn tâm tình gần gũi, giúp ta tự hoàn thiện mình về nhân cách
+ đối với luận điểm 3
đọc và làm theo sách tốt, phê phán sách có hại
tạo thói quen lựa chọn sách, hứng thú đọc và học theo các sách có nội dung tốt
học những điều hay trong sách bên cạnh việc học trong thực tế cuộc sống )
TT3: lập dàn ý cho đề bài trên
 * Hết tiết 1
TT4: xác định cách lập dàn ý bài văn nghị luận
TT5: HS đọc ghi nhớ
Hoạt động 3: HDHS luyện tập
TT2: làm bài tập 1
TT3: làm bài tập 2 : Gợi ý
* Thân bài
- Ý nghĩa của câu tục ngữ
Cái khó: khó khăn trong cuộc sống
Bó: sự trói buộc
Cái khôn: khả năng suy nghĩ, sáng tạo
-> những khó khăn trong cuộc sống hạn chế việc phát huy tài năng, sức sáng tạo của con người
- Bài học trên có mặt đúng và chưa đúng
Mặt đúng: Sự phát triển chủ quan bao giờ cũng chịu ảnh hưởng, tác động của hoàn cảnh khách quan. 
Ví dụ: Có điều kiện thuận lợi trong học tập (thời gian, tài liệu, thầy giỏi, bạn tốt,…) thì ta có thể học tập tốt hơn. Ngược lại, hoàn cảnh khó khăn thì kết quả học tập bị hạn chế.
Mặt chưa đúng: Bài học trên còn phiến diện, chưa đánh gía đúng mức vai trò của sự nỗ lực chủ quan của con người.
- Câu tục ngữ cho ta nhiều bài học quý:
Khi tính toán công việc, đặt kế hoạch,… cần tính đến những điều kiện khách quan nhưng không quá lệ thuộc vào những điều kiện đó.
Trong hoàn cảnh nào cũng đặt lên hàng đầu sự nỗ lực chủ quan, lấy ý chí và nghị lực vượt qua khó khăn.
Tác dụng của việc lập dàn ý
Thế nào là lập dàn ý?
- là công việc lựa chọn và sắp xếp những nội dung cơ bản dự định triển khai vào bố cục ba phần của văn bản.
Tác dụng của việc lập dàn ý
bao quát được nội dung chủ yếu
tránh được tình trạng xa đề, lạc đề, lặp ý
phân phối thời gian làm bài hợp lí
 Cách lập dàn ý bài văn nghi luận
1. Bài văn nghị luận: phương thức bàn bạc phải trái, đúng sai nhằm bộc lộ chủ kiến thái độ
Khảo sát ví dụ
Đề: Lập dàn ý bài văn nghị luận với đề bài sau:
Bàn về vai trò và tác dụng to lớn của sách trong đời sống tinh thần của con người, nhà văn M.Go-rơ-ki có viết: “Sách mở rộng trước tầm mắt tôi những chân trời mới”
Hãy giải thích và bình luận ý kiến trên
Tìm ý
Lập dàn ý
Mở bài:
 + Vai trò của sách
 + Ý kiến của M. Go-rơ-ki
Thân bài: triển khai các luận điểm và các luận cứ đã có ở phần tìm ý 
Kết luận
 + khẳng định giá trị ý kiến của M.Go-rơ-ki
 + khẳng định vai trò của sách
 + làm sao để duy trì thói quen đọc sách?
 3.Cách lập dàn ý bài văn nghị luận
Tìm ý: tìm hệ thống luận điểm, luận cứ cho bài văn
Lập dàn ý: sắp xếp luận điểm và luận cứ vào bố cục 3 phần của văn bản
 + Mở bài: giới thiệu, định hướng triển khai vấn đề
 + Thân bài: triển khai lần lượt các luận điểm, luận cứ
 + Kết bài: nhấn mạnh hoặc mở rộng vấn đề
*Ghi nhớ: sgk
III.Luyện tập
1.Bài tập 1:
a, Cần bổ sung một sô ý còn thiếu
- Đức và tài có quan hệ khăng khít với nhau
- Cần phải thường xuyên rèn luyện phấn đấu để có cả đức và tài
b, Lập dàn ý
* Mở bài
- Giới thiệu lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh
- Định hướng tư tưởng của bài viết
* Thân bài
- Giải thích câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh
- Lời dạy của Bác có ý nghĩa sâu sắc đối với việc rèn luyện , tu dưỡng của từng cá nhân
* Kết bài: Cần thường xuyên rèn luyện, phấn đấu để có cả tài lẫn đức
 2.Bài tập 2
GV gợi ý, HS làm BT
D Hướng dẫn tự học và chuẩn bị bài mới:
- học và nắm được cách lập dàn ý bài văn nghị luận
 - soạn bài mới: “Truyện Kiều”
 + nắm những nét chính về Nguyễn Du
 + nắm những ý chính về nội dung và nghệ thuật của Truyện Kiều