Giáo án môn Sinh học Lớp 8 - Chương trình cả năm - Năm học 2006-2007

ích cho HS biết thế nào là cử động hô hấp, chỉ trên tranh cho HS thấy: sự phối hợp giữa cơ và xương khi hít vào hoặc khi thở ra.
GV nghe HS trình bày, phân tích, bổ sung và hướng dẫn các em tự nêu ra đáp án đúng.
Hoạt động 2: Tìm hiểu về sự trao đổi khí ở phổi và ở tế bào:
GV yêu cầu HS thực hiện Ñ SGK.
GV cần phân tích cho HS thấy:
-Sự khác nhau rõ rệt giữa khí o xi, khí CO2 hít vào và thở ra.
-Các khí trao đổi ở phổi và ở tế bào đều theo cơ chế khuếch tán (từ nơi có nồng độ cao sang nơi có nồng độ thấp).
GV theo dõi và giúp đỡ HS cùng đưa ra đáp án.
I.Thông khí ở phổi:
HS thảo luận nhóm, cử đại diện trình bày các câu trả lời.
Các nhóm khác theo dõi, nhận xét, bổ sung và chọn đáp án.
Đáp án: 
-Các cơ và xương ở lồng ngực đã phối hợp hoạt động với nhau để làm tăng thể tích lồng ngực khi hít vào và giảm thể tích lồng ngực khi thở ra như sau:
cơ liên sườn ngoài co ® tập hợp xương ức và xương sườn có điểm tựa linh động với cột sống sẽ chuyển động đồng thời sang 2 hướng: lên trên và ra 2 bên ® lồng ngực mở rộng ra 2 bên là chủ yếu. Cơ hoành co ® lồng ngực mở rộng thêm xuống dưới, ép xuống khoang bụng. Cơ liên sườn ngoài và cơ hoành giãn ra ® lồng ngực thu nhỏ về vị trí cũ. Ngoài ra còn có sự tham gia của các cơ khác trong trường hợp thở gắng sức.
- Dung tích phổi phụ thuộc vào các yếu tố: Tầm vóc, giới tính, sức khỏe, bệnh tật và sự luyện tập
II.Trao đổi khí ở phổi và tế bào:
HS quan sát H 21.1-3 SGK, nghiên cứu thông tin SGK và theo dõi sự giải thích của GV, rồi trao đổi nhóm, cử đại diễn trình bày câu trả lời trước lớp.
HS cả lớp nghe, bổ sung và chỉnh lý xây dựng đáp án đúng.
Từng HS đối chiếu và chỉnh phần chuẩn bị của mình.
Đáp án:
Giải thích sự khác nhau:
-Tỉ lệ %O2 trong không khí thở ra thấp hơn rõ rệt do O2 đã khuếch tán khí từ phế nang vào máu mao mạch. Tỉ lệ %CO2 thở ra cao rõ rệt do CO2 đã khuếch tán từ máu mao mạch ra khí phế nang. Hơi nước bão hòa trong khí thở ra do được làm ẩm bởi lớp niêm mạc tiết chất nhày phủ toàn bộ đường dẫn khí. Tỉ lệ %N2 trong không khí hít vào và thở ra khác nhau không nhiều, ở khí thoát ra cao hơn chút do tỉ lệ do tỉ lệ O2 bị thấp hẳn.
-Trao đổi khí ở phổi: nồng độ O2 trong không khí phế nang cao hơn trong máu mao mạch ® O2 khuếch tán từ máu vào không khí phế nang.
-Trao đổi khí ở tế bào: Nồng độ O2 trong máu cao hơn trong tế bào ® O2 khuếch tán từ máu vào tế bào. Nồng độ CO2 trong tế bào cao hơn trong máu nên CO2 khuếch tán từ tế bào vào máu.
I.Thông khí ở phổi:
- Sự thông khí ở phổi nhờ cử động hô hấp ( hít vào thở ra ).
- Các cơ liên sườn, cơ hoành, cơ bụng phối hợp với xương ức, xương sườn trong cử động hô hấp.
- Dung tích phổi phụ thuộc vo: giới tính, tầm vĩc, tình trạng sức khoẻ, luyện tập...
II.Trao đổi khí ở phổi và tế bào:
Sự trao đổi khí ở phổi:
 + Oxi khuếch tn từ phế nang vo mu.
 + Cacbonic khuếch tn từ mu vo phế nang.
- Sự trao đổi khí ở tế bào:
 + Oxi khuếch tn từ mu vo tế bo. 
 + Cacbonic khjuếch tn từ tế bo vo mu.
3.Tổng kết:
GV cho HS đọc lại phần tóm tắt cuối bài.
IV.Củng cố 
1.Trình bày tóm tắt quá trình hô hấp ở cơ thể người?
2.Hô hấp ở cơ thể người và ở thỏ có gì giống, khác nhau?
3.Khi lao động khi thể thao hoạt động của cơ thể có biến đổi như thế nào để đáp ứng nhu cầu đó?
V.Hướng dẫn học ở nhà:
-Học thuộc bài và nhớ phần tóm tắt cuối bài.
-Học bài và trả lời các câu hỏi cuối bài.
-Đọc mục “Em có biết”. -Xem và soạn trước bài tiếp theo.
PHẦN RÚT KINH NGHIỆM
......
Tuần:12 
Tiết:23
Ngày soạn : 
BÀI 22: VỆ SINH HÔ HẤP 
A.MỤC TIÊU:
Học xong bài này HS có khả năng:
-Trình bày được tác hại của các tác nhân gây ô nhiễm không khí với hoạt động hô hấp.
-Giải thích được cơ sở khoa học của việc tập luyện thể dục thể thao đúng cách.
-Đề ra các biện pháp luyện tập để có một hệ hô hấp khỏe mạnh và tích cực ngăn ngừa các tác nhân gây ô nhiễm không khí.
B.PHƯƠNG PHÁP: Đàm thoại, thông báo, làm việc với SGK, thảo luận nhóm nhỏ 
C.PHƯƠNG TIỆN THIẾT BỊ: 
 -Bộ sưu tập các số liệu, hình ảnh về hoạt động của con người gây ô nhiễm không khí và tác hại của nó.
-Bộ sưu tập các số liệu, hình ảnh về những con người đã đạt những thành tích cao và đặc biệt trong rèn luyện hệ hô hấp.
D.TIẾN TRÌNH:
I.ỔN ĐỊNH LỚP: Kiểm diện, vệ sinh 
II.KIỂM TRA BÀI CŨ: 
1. Trình bày tóm tắt quá trình hô hấp ở cơ thể người?
2 .Khái niệm sự hô hấp?
III.GIẢNG BÀI MỚI:
1.GIỚI THIỆU BÀI: 
- Các bệnh hô hấp thường gặp là gì? Làm thế nào để tránh các bệnh đó và bảo vệ hô hấp mạnh khỏe? Bài hôm nay sẽ giúp chúng ta giải quyết vấn đề đó.
2.CÁC HOẠT ĐỘNG:
TG
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung bài ghi 
Hoạt động 1: Tìm hiểu các biện pháp bảo vệ hệ hô hấp khỏi tác nhân có hại:
GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK để trả lời 2 câu hỏi.
?Không khí có thể bị ô nhiễm bởi những tác nhân nào?
?Hãy đề ra các biện pháp bảo vệ hô hấp tránh các tác nhân có hại?
GV lưu ý HS: Cần nắm vững các loại tác nhân (bụi, ni tơ oxit, lưu huỳnh oxit, các chất độc hại và các vi sinh vật gây bệnh) và phân tích nguồn gốc, tác hại của các tác nhân đó.
GV theo dõi sự trình bày của nhóm, nhận xét, bổ sung và giúp các em nêu lên đáp án đúng.
I.Cần bảo vệ hệ hô hấp khỏi các tác nhân có hại:
HS theo dõi sự hướng dẫn của GV, trao đổi nhóm để xác định đáp án.
Các nhóm cử đại diện phát biểu câu trả lời trước lớp.
Các nhóm khác nhận xét, bổ sung và đánh giá.
Dưới sự hướng dẫn của GV, cả lớp xây dựng đáp án đúng.
Từng HS chỉnh sửa phần chuẩn bị của mình theo đáp án đúng.
Đáp án:
Không khí có thể bị ô nhiễm và gây các tác hại tới hoạt động hô hấp từ các tác nhân sau: Bụi, các khí độc (NOx, SOx, CO, nicôin), các vi sinh vật gây bệnh.
Các biện pháp bảo vệ hệ hô hấp tránh các tác nhân là:
I.Cần bảo vệ hệ hô hấp khỏi các tác nhân có hại:
- Các tác nhân gây hại cho đường hô hấp là: bụi, chất khí độc, vi sinh vật... gây nên các bệnh: lao phổi, viêm phổi, ngộ độc, ung thư phổi...
- Biện php bảo vệ hệ hơ hấp trnh tc nhn gy hại:
 + Xây dựng môi trường trong sạch.
 + Khơng ht thuốc l .
 + Đeo khẩu trang khi lao động, ở những nơi có nhiều bụi ...
Biện pháp
Tác dụng
 1
Trồng nhiều cây xanh trên đường phố, nơi công sở, trường học, bệnh viện và nơi ở.
Đeo khẩu trang khi vệ sinh và ở những nơi có bụi.
Điều hòa thành phần không khí (chủ yếu là tỉ lệ O2 và CO2) theo hướng có lợi cho hô hấp.
Hạn chế ô nhiễm không khí từ bụi.
 2
Đảm bảo nơi làm việc và nơi ở có đủ nắng, gió, tránh ẩm thấp.
Thường xuyên dọn vệ sinh.
Không khạc nhổ bừa bãi.
Hạn chế ô nhiễm từ các vi sinh vật gây bệnh
 3
Hạn chế sử dụng các thiết bị có thải các khí hại. Không hút thuốc lá và vận động mọi người cùng không hút thuốc.
Hạn chế ô nhiễm không khí từ các chất khí độc (NOx, SOx, CO, nicôtin).
Hoạt động 2:Tìm hiểu các biện pháp luyện tập để có hệ hô hấp khỏe mạnh:
GV cho HS nghiên cứu thông tin SGK để thực hiện Ñ SGK.
GV phân tích cho HS thấy:
-Luyện tập thể dục, thể thao đúng cách, đúng độ tuổi sẽ có dung tích phổi là tối đa và lượng khí cặn là tối thiểu.
Luyện tập thở mỗi nhịp là sâu hơn và giảm số nhịp trong mỗi phút sẽ làm tăng hiệu quả hô hấp.
Luyện tập hệ tuần hoàn tốt cũng giúp nâng cao hiệu quả hô hấp.
II.Cần tập luyện để có một hệ hô hấp khỏe mạnh:
Từng HS trao đổi nhóm và tìm ra câu trả lời.
Các nhóm cử đại diện trình bày các câu trả lời. Các HS khác nghe, nhận xét và tự sửa vào phần chuẩn bị của mình.
Đáp án:
Dung tích sống phụ thuộc vào tổng dung tích phổi và dung tích khí cặn. Dung tích phổi phụ thuộc vào dung tích lồng ngực. Dung tích khí cặn phụ thuộc vào khả năng co tối đa của các cơ thở ra. Do vậy cần phải luyện tập thể dục thể thao đều đặn từ bé để có dung tích lồng ngực và dung tích sống lý tưởng.
Muốn tăng hiệu quả hô hấp thì phải thở sâu và giảm số nhịp thở trong một phút vì làm như vậy sẽ tăng lượng khí hữu ích vào tới phế nang.
Biện pháp tập luyện nên là: tích cực tập luyện thể dục thể thao phối hợp với tập thở sâu và giảm nhịp thở thường xuyên từ bé.
II.Cần tập luyện để có một hệ hô hấp khỏe mạnh:
- Cần luyện tập TDTT phối hợp với tập thở sâu và nhịp thở thường xuyên từ bé, sẽ có hệ hô hấp khoẻ mạnh. 
- Luyện tập TDTT phải vừa sức, rn luyện từ từ
3.Tổng kết:
GV cho HS đọc chậm phần tóm tắt cuối bài.
IV.Củng cố 
1.Trồng nhiều cây xanh có lợi ích gì trong việc làm trong sạch bầu không khí quanh ta?
2.Hút thuốc lá có hại như thế nào cho hệ hô hấp?
3.Dung tích sống là gì? Quá trình luyện tập để tăng dung tích sống phụ thuộc vào các yếu tố nào?
V.Hướng dẫn học ở nhà:
- Học thuộc và nhớ phần tóm tắt cuối bài. -Học bài và trả lời các câu hỏi cuối bài. - Xem bài tiếp theo.
PHẦN RÚT KINH NGHIỆM
......
Tuần:12 - Tiết:24	Ngày soạn : 23/11/2005 
BÀI 23: THỰC HÀNH: HÔ HẤP NHÂN TẠO
A.MỤC TIÊU:
Học xong bài này HS có khả năng:
-Hiểu rõ cơ sở khoa học của hô hấp nhân tạo.
-Xác định được các bước hô hấp nhân tạo.
-Biết cách hà hơi thổi ngạt và thở lồng ngực.
B.PHƯƠNG PHÁP: Thực hành kết hợp với vấn đáp.
C.PHƯƠNG TIỆN THIẾT BỊ: 
Như trong SGK trang 75.
D.TIẾN TRÌNH:
I.ỔN ĐỊNH LỚP:
II.KIỂM TRA BÀI CŨ: Không kiểm tra.
III.GIẢNG BÀI MỚI:
1.GIỚI THIỆU BÀI: 
-Nạn nhân bị ngừng hô hấp đột ngột thường hay gặp ở các bãi tắm biển hoặc trong lao độngVậy phải làm như thế nào để cấp cứu họ? Bài hôm nay sẽ giúp ta trả lời câu hỏi trên.
2.CÁC HOẠT ĐỘNG:
Hoạt động của G V
Hoạt động của HS
Hoạt động 1:Tìm hiểu trình tự các bước cấp cứu:
GV cho HS đọc thông tin SGK để nêu trình tự các bước cấp cứu.
GV nhấn mạnh:
Cần phải tiến hành theo 2 bước:
-Loại bỏ các nguyên nhân làm gián đoạn hô hấp.
-Hô hấp nhân tạo cho nạn nhân.
GV nghe HS trình bày, nhận xét và giúp các em đưa ra đáp án đúng.
Hoạt động 2:Tìm hiểu các phương pháp hô hấp nhân tạo:
1.Hà hơi thổi ngạt:
GV yêu cầu HS quan sát tranh phóng to H 23.1 SGK và đọc thông tin SGK để xác định phương pháp hà hơi thổi ngạt và tập hà hơi thổi ngạt.
GV lưu ý HS về cách đặt nạn nhân, cách bịt mũi, cách hít không khí và cách thổi cho nạn nhân (liên tục 10-20 lần/phút).
GV theo dõi, giúp đỡ những nhóm làm chưa tốt, động viên và biểu dương các nhóm làm tốt.
2.An lồng ngực:
GV cho HS đọc hướng dẫn t