Giáo án môn Sinh học Lớp 7 - Tiết 16: Thực hành: Mổ và quan sát giun đất

TUẦN 8	 Ngày soạn: 
TIẾT 16 Ngày giảng:
 THỰC HÀNH: MỔ VÀ QUAN SÁT GIUN ĐẤT
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức 
- Giúp HS tìm tòi, quan sát cấu tạo giun đất như sự phân đốt cơ thể, các vòng tơ ở xung quanh mỗi đốt, đai sinh dục, các loại lỗ: miệng, hậu môn, sinh dục đực và cái.
- Thực hiện được kỹ thuật mổ từ căm ghim để cố định mẫu vật trên chậu mổ, đến thực hiện các vết cắt, phanh cơ thể ngập trong nước, kể cả cách tìm tòi nội quan bằng kính lúp và chú thích các kết quả tìm thấy vào hình vẽ có sẵn.
2.Kỹ năng 
 - Tập thao tác mổ động vật không xương sống.
- Sử dụng các dụng cụ mổ, dùng kinh lúp để quan sát
- Rèn luyện kỹ năng làm tường trình, thu hoạch.
3. Thái độ : Giáo dục tính cẩn thận kiên trì và tinh thần tự giác trong giờ thực hành.
II. CHUẨN BỊ
GV :- Bộ đồ mổ.
 -Tranh câm hình 16.1- 16.3 SGK.
 HS: - Chuẩn bị 1-2 con giun đất 
 - Học kĩ bài giun đất.
 III. CÁC HOẠT ĐỘNG
* Kiểm tra: - Cấu tạo ngoài giun đất thích nghi với đời sống trong đất như thế nào?
 - Cơ thể giun đất có màu phớt hồng, tại sao?
*Hoạt động 1:QUAN SÁT CẤU TẠO NGOÀI.
+ Mục tiêu : Tìm tòi, quan sát các cấu tạo ngoài của giun đất như: sự phân đốt cơ thể, các vòng tơ ở xung quanh mỗi đốt, đai sinh dục, các loại lỗ: miệng, hậu môn, sinh dục đực, cái.
HOẠT ĐỘNG CỦA TH ẦY
HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ
- GV phân nhóm, chỉ định nhóm trưởng, sau đó chia các dụng cụ mổ cần thiết cho các nhóm (1 khay mổ, 1 bộ dụng cụ mổ, kính lúp tay).
- Trước khi tiến hành quan sát,GV lưu ý cho HS phải thao tác đúng theo các bước:
+ Làm chết giun trong hơi ête hay cồn, sau đó rửa sạch cơ thể và quan sát kỹ cấu tạo ngoài theo các yêu cầu sau:
* Xác định các vòng tơ ở mỗi đốt và mặt lưng, mặt bụng của giun đất.
. Để xác định vòng tơ, GV cho HS chọn tờ giấy cứng và hơi nhám (mặt sau của bìa vở), đặt giun lên và kéo lê ngược giun trên giấy. Khi nghe thấy tiếng lạo xạo cọ trên giấy, mới cho học sinh dùng kính lúp quan sát và điền chú thích vào H.16.1C
* Xác định mặt lưng, mặt bụng của giun:
. GV cho HS quan sát xác định vòng đai sinh dục. Lưu ý cho HS thành 3 đốt này dày lên (đốt 14, 15 và 16), đây là phần đầu, phía trước có lỗ miệng. Phần này thành cơ phát triển nên mập hơn đuôi. Phía cuối đuôi có hậu môn.
. Mặt bụng đai sinh dục có lỗ sinh dục cái và dưới đai sinh dục 2 đốt (tức đốt 18 có 2 lỗ sinh dục đực) chúng đều nằm ở mặt bụng của giun. Mặt trên là lưng, giáo viên lưu ý: đây sẽ là nơi thực hiện đường mổ (mặt lưng sẫm hơn mặt bụng).
- Sau khi hướng dẫn, GV đi các nhóm kiểm tra kết quả hoạt động của nhóm, có thể hướng dẫn thêm (nếu cần) và yêu cầu HS hoàn thiện chú thích cấu tạo ngoài vào H.16.1 trước khi mổ.
- Nhóm trưởng đại diện cho nhóm nhận dụng cụ mổ cần thiết cho buổi thực hành.
- Các nhóm nghe GV hướng dẫn.
- Lần lượt tiến hành các thao tác .
- Đại diện của mỗi nhóm chỉ vị trí xác định vòng tơ, đai sinh dục, lỗ sinh dục đực, cái, mặt lưng, mặt bụng, sau đó cả nhóm ghi chú thích vào H.16.1 ở vở bài tập.
* Hoạt động 2: MỔ VÀ QUAN SÁT CẤU TẠO TRONG
 + Mục tiêu : HS thực hiện được các kỹ thuật mổ:
 - Cắm ghim cố định mẫu vật. 
 - Thực hiện các thao tác mổ, phanh cơ thể, tìm tòi các nội quan bằng kính lúp.
 - Chú thích kết quả xác định được vào hình vẽ có sẵn trong vở bài tập.
HOẠT ĐỘNG CỦA TH ẦY
HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ
- GV yêu cầu các nhóm tiến hành mổ chặt chẽ theo 4 bước thao tác như SGK.
* Lưu ý cho HS: Tăng cường dùng dụng cụ như kẹp, kéo khi mổ, kim nhọn, kính lúp khi quan sát. Khi phanh cơ thể giun và gỡ các nội quan nhớ phải đổ ngập nước vào chậu mổ. Nước sẽ làm các nội quan ở trạng thái lơ lửng dễ gỡ, dễ tách không sợ bị rách 
nát và dễ quan sát (tất cả ĐVKXS đều mổ và gỡ nội quan trong chậu mổ ngập nước).
- Do thời gian có hạn nên GV chỉ yêu cầu HS quan sát kỹ 2 hệ cơ quan: hệ tiêu hoá và hệ thần kinh.
+ Yêu cầu HS dựa vào H.16.3A (vẽ nội quan bổ dọc) để tìm các bộ phận của cơ quan tiêu hoá trên mẫu mổ: miệng hầu, thực quản, diều, dạ dày, ruột tịt, ruột sau, hậu môn và ghi chú thích vào H.16.3B ở vở bài tập (tường trình lại kết quả thu hoạch). Trừ cơ quan, sinh dục đã có chú thích.
+ Sau khi thực hành xong hệ tiêu hoá, GV cho HS gỡ bỏ toàn bộ hệ tiêu hoá và sinh dục, cơ quan thần kinh sẽ lộ ra, gồm: 2 hạch não, vòng hầu và chuỗi hạch thần kinh.
- HS quan sát và chú thích vào H.16.3B ở vở bài tập.
HS quan sát và chú thích vào H.16.3C ở vở bài tập.
IV. KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ
- GV đi các nhóm kiểm tra kết quả điền ghi chú của HS.
- Nhận xét tiết thực hành.
V. HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ 
- Hoàn thiện bài thu hoạch
- Nếu không sử dụng vở bài tập in thì phải vẽ lại H16.1; 16.3B, C vào vở và điền chú thích.
 ****************************************************