Giáo án môn Sinh học 7 - Tiết 16: Thực hành: Mổ và quan sát giun đất - Năm học 2009-2010

Ngày soạn: 13/ 10/ 2009. 
Ngày dạy: 16/ 10/ 2009.
 Tiết: 16 
Bài 16. Thực hành
 Mổ và quan sát giun đất
I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức: HS nhận biết được loài giun khoang, chỉ rõ được cấu tạo ngoài (các đốt cơ thể, vòng tơ, đai sinh dục và lỗ sinh dục), cấu tạo trong (một số nội quan)
2. Kĩ năng: - Thao tác mổ động vật không xương sống.
 - Sử dụng các dụng cụ mổ và dùng kính lúp quan sát.
3. Thái độ: - Giáo dục ý thức tự giác, kiên trì.
 - Tinh thần hợp tác trong giờ thực hành.
II. Phương pháp: Sử dụng phương pháp thực hành quan sát và hoạt động nhóm.
III.Chuẩn bị phương tiện:
- Giáo viên:
+ Tranh theo hình 16.1; 16.2; 16.3 (cấu tạo ngoài và trong của giun đất)
+ Mô hình: cấu tạo giun đất, 6 bộ đồ mổ.
- Học sinh: Mỗi nhóm 2 con giun đất to. Xà phòng để rửa tay, nước.
IV.Tiến trình bài giảng: 
1. ổn định tổ chức lớp: (1’).
2. Kiểm tra đầu giờ: (1’). Kiểm tra sự chuẩn bị của HS cho giờ thực hành.
KĐ: Tìm hiểu cấu tạo ngoài và cấu tạo trong để củng cố và khắc sâu lí thuyết về giun đất
3. Tiến trình bài giảng: (39’ 
Hoạt động của GV & HS
Nội dung 
Hoạt động 1. (14’): Tìm hiểu cấu tạo ngoài
* Mục tiêu: Quan sát cấu tạo ngoài giun khoang, đối chiếu với lý thuyết đã học
* Tiến hành: HĐN
- Yêu cầu HS nghiên cứu ẹ SGK tr 56, QS tranh H 16.1.
- yêu cầu HS thao tác mổ giun
? Trình bày cách sử lí mẫu như thế nào?
-Yêu cầu cử đại diện nhóm thao tác theo ẹ1 (dùng hơi ête hoặc cồn loãng vừa phải)
-Đại diện nhóm: trình bày.
- Giáo viên kiểm tra mẫu, hỗ trợ những nhóm học sinh còn chưa làm được.
-Đặt giun lên khay, yêu cầu quan sát: vòng tơ, các đốt, mặt lưng, mặt bụng.
+Đặc biệt tìm đai sinh dục.
?Dựa vào đặc điểm nào để nhận biết mặt lưng, mặt bụng
?Tìm đai sinh dục, lỗ sinh dục dựa vào đặc điểm nào?
-Y/C làm BT: GV treo tranh câm hình 16.1, yêu cầu HS ghi chú thích (vào vở BT)
HS thao tác.
-QS giun đất bằng kính lúp 
-Dựa vào màu sắc
-Tìm phần đầu, đai sinh dục có màu nhạt
- Các nhóm dựa vào đặc điểm mới QS, thống nhất ý kiến, cử đại diện lên ghi chú thích. 
-Các nhóm khác nhận xét bổ sung.
-Giáo viên đưa đáp án đúng Hình16.1a:
 1. Lỗ miệng. 2. Đai sinh dục
 3. Lỗ hậu môn
Hình 16.1b: 1. Miệng
 2. Các vòng tơ
 3. Lỗ sinh dục cái
 4. Đai sinh dục
 5. Lỗ sinh dục đực. 
-
I. Tìm hiểu cấu tạo ngoài: 
1. Xử lí mẫu:
- Rửa sạch đất ở cơ thể giun, làm giun chết trong hơi ête hay cồn loãng
2. Quan sát cấu tạo ngoài:
-Xác định được các vòng tơ ở mỗi đốt.
-Xác định được mặt lưng, mặt bụng ở giun.
- Tìm đai sinh dục ở đốt 14-15 và 16 ở đầu giun 
Hoạt động 2. (25’): Tìm hiểu cấu tạo trong
* Mục tiêu: + Thao tác mổ giun.
+ Quan sát một số hệ cơ quan: tiêu hoá, thần kinh, sinh dục, khoang cơ thể.
*Tiến hành: HĐN
-Yêu cầu các nhóm quan sát hình 16.2, đọc € SGK trang 57.Thao tác mổ giun
- GV kiểm tra sản phẩm.
*Chú ý: mổ động vật không xương sống nên mổ mặt lưng, nhẹ tay, đường kéo ngắn, ngâm mẫu vào nước để gỡ các nội quan.
-Học sinh cử đại diện tiến hành theo 4 bước sau:
-Cử đại diện trình bày trên mẫu các thao tác mổ, thành viên khác theo dõi, góp ý.
-Quan sát cấu tạo trong
-Một học sinh gỡ nội quan, học sinh khác quan sát đối chiếu với SGK để xác định cơ quan tiêu hoá.
-Giun đất có thể xoang chứa dịch, liên quan tới di chuyển của giun đất.
-Dựa vào H16.3a: nhận biết các bộ phận hệ tiêu hoá
- Quan sát H16.3b: quan sát bộ phận sinh dục.
- Gạt hệ tiêu hoá sang một bên, quan sát hệ thần kinh theo H16.3c, hệ thần kinh có màu trắng.
-Học sinh ghi chú thích vào hình vẽ
-Kết luận chung:
-Yêu cầu HS hoàn thành chú thích theo tranh câm
II. Tìm hiểu cấu tạo trong: 
1.Cách mổ giun đất:
-Bước1: Đặt giun đất nằm sấp giữa khay mổ. Cố định đầu và đuôi bằng 2 ghim.
-Bước2: Dùng kẹp kéo da, dùng kéo cắt một đường dọc chính giữa lưng về đằng đuôi.
-Bước3: Đổ nước ngập cơ thể giun, dùng kẹp phanh thành cơ thể và dùng dao tách ruột ra
-Bước4: Phanh thành cơ thể đến đâu, cắm ghim tới đó. Dùng kéo cắt dọc cơ thể tiếp tục làm như vậy về phía đầu. 
2. Quan sát cấu tạo trong:
- Xác định được cơ quan tiêu hoá giun đất.
- Xác định được hệ thần kinh của giun.
III.Thu hoạch:
-Ghi đầy đủ chú thích h16.1,3. 
4. Củng cố - đánh giá:(3’).
- Trình bày cấu tạo ngoài của giun đất.
- Trình bày các thao tác mổ và quan sát các hệ cơ quan.
- Nhận xét giờ thực hành, thu dọn vệ sinh.
- Giáo viên thu 1-2 nhóm chấm điểm mẫu mổ.
5. Dặn dò : (1’).
- Viết thu hoạch theo nhóm theo ẹ SGK phần IV trang 58
- Chuẩn bị Bài 17:
 Một số giun đốt khác và đặc điểm chung của ngành giun đốt.
- Kẻ bảng 1-2 SGK tr 60 vào vở, chuẩn bị thí nghiệm: giun xáo đất SGK trang 61
6. Rút kinh nghiệm giờ dạy: