Giáo án môn Ngữ văn lớp 7 - Tuần 28

người không địch nổi với sức trời” mọi cố gắng trở nên vô vọng.
? Những kẻ có trách nhiệm trong việc đi hộ đê được nhắc đến trong truyện là ai, chúng đang ở đâu, làm gì?
- Quan lại, nha phủ đánh tổ tôm ở trong đình
? Cảnh trong đình được miêu tả ntn (địa điểm, không khí, quang cảnh)
- Địa điểm: Trong đình, trên mặt đê, cao, vững chắc.
 - Không khí, quang cảnh: đèn thắp sáng trưng, kẻ hầu, người hạ đi lại rộn ràng -> Không khí tĩnh mịch, trang nghiêm.
? Trong đó tác giả tập trung miêu tả cảnh gì
- Cảnh quan phụ mẫu đánh tổ tôm
? Tìm những chi tiết miêu tả quan phụ mẫu (đồ dùng, sinh hoạt, dáng ngồi, cách nói)
- Đồ dùng sinh hoạt: bát yến hấp đường phèn để trong khay khảm, tráp đồi mồi, trầu vàng, cau đậu, rễ tía, ống thuốc bạc, đồng hồ vàng, dao chuôi ngà(liên hệ với phép liệt kê)
- Dáng ngồi: chễm chệ, tay trái dựa gối xếp, chân phải duỗi thẳng cho tên người nhà quỳ gãi
- Cách nói: hách dịch
? Em có nhận xét gì về những đồ dùng sinh hoạt của viên quan khi đi hộ đê.
- Cuộc sống quý phái, trái ngược với cuộc sống lầm than của nhân dân
? Điều quan tâm nhất của viên quan phụ mẫu lúc này là gì.
- Ván bài đang chơi dở
? Qua những chi tiết này em có nhận xét gì về chân dung viên quan phụ mẫu
- oai vệ, có uy quyền với đám nha lại, lính lệ, sống quý phái, ham cờ bạc.
? Thái độ của quan trước cảnh đê có nguy cơ bị vỡ ntn
- Lạnh nhạt, thờ ơ, vô tâm 
? Em có nhận xét gì về nghệ thuật viết truyện trong đoạn này.
- NT tương phản, liệt kê, giọng văn châm biếm, mỉa mai
* GV: Đoạn văn tập trung miêu tả viên quan phụ mẫu mang trọng trách đi hộ đê nhưng ta có cảm giác quan đang ngồi nghỉ ngơi, chơi trong tư thất với đầy đủ tiện nghi sang trọng, xa xỉ, kẻ hầu người hạ, không một chút gì lo âu hay quan tâm đến nhiệm vụ hộ đê của mình. Những lời bình của tác giả cho ta hiểu rõ hơn bộ mặt thật của viên quan phụ mẫu " Ngài mà còn dở ván bài.dầu trời long đất lở, đê vỡ, dân trôi ngài cũng thây kệ."
* HS theo dõi đoạn tiếp: Khi đó....điếu mày 
Sự tăng cấp trong việc đam mờ cờ bạc của quan phủ được thể hiện tất rõ trong đoạn này. Em hãy phân tích để làm rõ ? 
( Thảo luận - chia bảng phụ thành ba cột : Âm thanh ( tác động của ngoại cảnh); Thái độ của mọi người ; thái độ của quan )
- Tiếng kêu vang trời, dậy đất-> mọi người giật nảy mình, có người nhắc khéo...-> quan lớn vẫn điềm nhiên, chỉ lăm le trúng quân mình chờ hạ bài, quan cau mặt quát: mặc kệ
- Tiếng kêu nghe càng rầm rĩ, càng lớn, tiếng ào ào như thác chảy xiết, tiếng gà, chó kêu vang tứ phía-> ai nấy đều nôn nao, sợ hãi trừ quan
- Tác động ngoại cảnh bằng xương bằng thịt : một người nhà quê...bẩm quan.... khi thầy đề tay bốc bài run run - quan đỏ mặt tía tai, quát tháo, dùng quyền đổ vấy trách nhiệm cho người khác, giục thầy đề bốc tiếp.
-> Kết quả đê vỡ, dân rơi vào cảnh thảm sầu
? Đoạn trích giúp em hiểu thêm gì về viên quan phụ mẫu này
- Vô trách nhiệm, cậy quyền uy nạt lộ, đẩy trách nhiệm cho người khác, là kẻ vô nhân tính.
* GV: Tên quan phụ mẫu đam mê cờ bạc, không chỉ huy nhân dân hộ đê đã đành nhưng ở trong tình thế nguy cấp, là người có trách nhiệm trong việc hộ đê mà hắn mải mê cờ bạc thờ ơ, coi như không biết gì, vô trách nhiệm đến táng tận lương tâm mặc đê vỡ , dân trôi cũng thây kệ.
? Bên cạnh quan phụ mẫu, mặc dù tg không tập trung miêu tả nhiều xong những kẻ như thầy đề, thầy đội nhất, thầy thông nhì, tránh tổng, lính lệ cũng góp phần tô đậm thêm bộ mặt thật của những kẻ có chức sắc, quyền lực, trách nhiệm trong việc giúp dân hộ đê? Em nhận xét gì về những nhân vật này.
- Tuy chưa đến nỗi táng tận lương tâm như tên quan phụ mẫu, họ còn biết run sợ, lo lắng trước cảnh đê vỡ xong họ cũng là những kẻ đáng bị lên án vì thói xu nịnh, ích kỉ, vô trách nhiệm.
? Nghệ thuật tương phản, tăng cấp ngày càng được thể hiện rõ ràng hơn, em hãy chỉ rõ và nêu tác dụng của nó?
- Tương phản: dân chìm trong thảm hoạ đê vỡ>< quan lớn ù to.
- Tăng cấp: Độ ham mê tổ tôm và bản chất vô trách nhiệm, vô lương tâm của tên quan phủ mỗi lúc một tăng.
- Khắc hoạ tính chất tàn nhẫn cuả tên quan phụ mẫu, làm cho câu chuyện càng hấp dẫn, mâu thuẫn thắt chặt, nút truyện được đẩy lên đỉnh điểm.
? Ngoài ra em có nhận xét thêm gì về nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ, xây dựng nhân vật của tác giả.
- Ngôn ngữ sinh động, thể hiện cá tính nhân vật (lời đối thoại)
? Qua tìm hiểu em hãy nêu nhận xét về cảnh quan phủ, nha lại đánh tổ tôm
- Khắc hoạ tính cách tàn nhẫn vô lương tâm của quan phụ mẫu.
- Tố cáo bọn quan lại có quyền lực thờ ơ vô trách nhiệm với tính mạng con người..Nghị Quế, nghị Lại, huyện Hinh, nghị Hách..những kẻ làm quan có cùng bản chất vốn rất nhiều trong xã hội pk xưa
* Học sinh theo dõi đoạn cuối văn bản
? Tác giả đã kết hợp ngôn ngữ miêu tả và ngôn ngữ biểu cảm như thế nào?
- Ngôn ngữ miêu tả: khắp mọi nơi nước tràn lênh láng, xoáy thành vực sâu nhà cửa trôi băng, lúa má ngập hết.
- Ngôn ngữ biểu cảm: kẻ sống không chỗ ở... kể sao cho xiết!
? Tác dụng của cách dùng ngôn ngữ này?
? HS quan sát kênh hình 2
? Hãy miêu tả và nêu cảm nhận về bức tranh
* GV: Đây là truyện ngắn hiện đại đầu tiên có chất lượng cao, nó phản ánh được hiện thực xã hội phong kiến đương thời. Tiếp tục phát huy khuynh hướng hiện thực đó, các nhà văn hiện thực phê phán 30-45 như Nam Cao, Nguyễn Công Hoan, Ngô Tất Tố, Vũ Trọng Phụng đã phản ánh khá đầy đủ và phơi bầy bộ mặt tàn bạo của giai cấp thống trị qua tác phẩm: Đồng hào có ma, Tắt đèn, Giông tố
? Thiên tai thời nào cũng thế: ghê gớm và vụ tình,ở nước ta đồng bào Miền Trung vẫn thường xuyên chịu lũ, Đảng và nhà nước ta đã có những sự quan tâm ntn.
- Quan tâm đặc biệt, phòng chống, cứu hộ kịp thời
- Bộ trưởng bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn trực tiếp chỉ đạo chống bão
? Học sinh thảo luận nhóm:
? Cảm nhận của em về giá trị của truyện Sống chết mặc bay trên các phương diện:
* Nội dung phản ánh hiện thực?
- Phản ánh cuộc sống ăn chơi hưởng lạc vô trách nhiệm của kẻ cầm quyền và cảnh sống cơ cực thê thảm của người dân trong xã hội cũ.
- Lên án kẻ cầm quyền thờ ơ vô trách nhiệm với tính mệnh của dân thường.
* Nội dung nhân đạo?
- Cảm thương thân phận người dân bị rẻ rúng.
* Đặc sắc nghệ thuật?
-> Gọi đại diện các nhóm trình bày, bổ sung-> GV chốt
*Học sinh: đọc lại phần ghi nhớ
? Tác giả Phạm Duy Tốn sống cách chúng ta hơn nửa thế kỷ. Từ truyện “Sống chết mặc bay”, em hiểu gì về nhà văn?
- Là người am hiểu đời sống hiện thực nước ta trước cách mạng tháng 8.
- Là người có tình cảm yêu ghét phân minh (thông cảm với người nghèo căm ghét kẻ có quyền lực vô lương tâm).
- Là người dùng tác phẩm để bênh vực người nghèo, lột mặt bọn quan lại vô lương tâm.
 HD HS luyện tập
* GV treo BP bài tập 1-> HS lên bảng làm, dưới lớp làm vào vở-> gọi HS chữa
? Chọn hình thức ngôn ngữ được vận dụng trong văn bản? Tìm những dẫn chứng từ văn bản cho mỗi hình thức ngôn ngữ?
? Nhận xét phong cách, giọng điệu đối thoại của từng nhân vật
? Nhận xét về mối quan hệ giữa ngôn ngữ đối thoại nhân vật và tính cách của nhân vật trong văn miêu tả.
3.2. Cảnh quan lại, nha phủ đánh tổ tôm khi đi hộ đê:
*Cảnh trong đình:
- Địa điểm: Trong đình, trên mặt đê, cao, vững chắc.
- Không khí, quang cảnh: đèn thắp sáng trưng, kẻ hầu, người hạ đi lại rộn ràng -> Không khí tĩnh mịch, trang nghiêm
* Cảnh quan phụ mẫu đánh tổ tôm:
- Cuộc sống quý phái, trái ngược với cuộc sống lầm than của nhân dân
->oai vệ, có uy quyền với đám nha lại, lính lệ, sống quý phái, ham cờ bạc.
-> thái độ: lạnh nhạt, thờ ơ, vô tâm
- NT tương phản, liệt kê, giọng văn châm biếm, mỉa mai thể hiện thái độ lên án, tố cáo của tác giả.
- Vô trách nhiệm, cậy quyền uy nạt lộ, đẩy trách nhiệm cho người khác, là kẻ vô nhân tính.
- Những thầy đề, thầy đội nhất, thầy thông nhì, tránh tổng, lính lệ cũng là những kẻ đáng bị lên án vì thói xu nịnh, ích kỉ, vô trách nhiệm.
- Tương phản: dân chìm trong thảm hoạ đê vỡ>< quan lớn ù to.
- Tăng cấp: Độ ham mê tổ tôm và bản chất vô trách nhiệm, vô lương tâm của tên quan phủ mỗi lúc một tăng.
- Ngôn ngữ kể, tả khắc họa chân dung nhâ vật sinh động, thể hiện cá tính nhân vật, sự tàn nhẫn cuả tên quan phụ mẫu, làm cho câu chuyện càng hấp dẫn, mâu thuẫn thắt chặt, nút truyện được đẩy lên đỉnh điểm.
-> Tác giả vạch trần bản chất “Lòng lang dạ thú”, táng tận lương tâm của quan phủ trước sinh mạng của người dân-> giá trị hiện thực
3.3. Cảnh vỡ đê:
- Vừa gợi tả cảnh tượng lụt do đê vỡ vừa tỏ lòng ai oán cảm thương của tác giả-> giá trị nhân đạo
4. Tổng kết.
4.1. Nội dung:
- Lột tả và lên án gay gắt tên quan phủ
- Thương cảm trước cuộc sống của người dân trong xã hội cũ.
4.2. Nghệ thuật:
- Nghệ thuật tương phản, tăng cấp
- Xây dựng nhân vật bằng nhiều hình thức ngôn ngữ nhất là đối thoại.
- Lựa chọn ngôi kể khách quan.
4.3. Ghi nhớ: SGK/ 83
* Ý nghĩa văn bản:
 Phê phán, tố cáo thói vô trách nhiệm , vô lương tâm đến mức góp phần gây ra nạn lớn cho nhân dân của viên quan phụ mẫu - đại diện cho nhà cầm quyến thời Pháp thuộc; đồng cảm, xót xa với tình cảnh thê thảm của nhân dân lao động do thiên tai và do thái độ vô trách nhiệm của kẻ cầm quyền gây nên.
IV. Luyện tập.
VI. Củng cố :
? Vì sao tác giả lại đặt nhan đề truyện là “ Sống chết mặc bay”
? Cảm nghĩ của em sau khi học xong truyện
V. Hướng dẫn về nhà:
- Đọc truyện, kể tóm tắt, học thuộc ghi nhớ
- Làm bài tập 2 phần luyện tập
- Chuẩn bị bài: Cách làm bài văn lập luận văn giải thích
Rút kinh nghiệm: .......
..................................................................................................................................................
Ngày soạn: 07/02/2014	
Ngày giảng: ......................
Tiết 107 Tiếng Việt: CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
 I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
 - Hệ thống hóa những kiến thức cần thiết ( Về tạo lập văn bản, văn bản lập luận giải thích) để dễ dàng nắm được cách làm bài văn lập luận giải thích.
 - Bước đầu hiểu được cụ thể trong việc làm một bài văn lập luận giải thích, những điều cần lưu ý và lỗi cần tránh trong lúc làm bài.
 II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG,