Giáo án môn Lịch sử lớp 9 - Tiết 11 - Bài 9: Nhật Bản

Ngày soạn: 
/10/2011
Ngày giảng:
9A:
./10/2011
9B:
./10/2011
9C:
./10/2011
Tiết 11. Bài 9.
NHẬT BẢN
I. Mục tiêu cần đạt.
1. Kiến thức:
	Giúp học sinh:
- Biết được tình hình và những cải cách dân củ ở Nhật Bản sau Chiến tranh thế giới thứ hai.
- Trình bày được sự phát triển kinh tế của Nhật Bản sau Chiến tranh và nguyên nhân của sự phát triển đó.
2. Rèn luyện kỹ năng:
- Rèn luyện phương pháp tư duy, phân tích và so sánh liên hệ.
3. Giáo dục:
- Có nhiều nguyên nhân đưa đến sự phát triển “thần kì” về kinh tế của Nhật Bản trong đó ý chí vươn lên, lao động hết mình, tôn trọng kỉ luật của người Nhật là một trong những nguyên nhân có ý nghĩa quyết định nhất.
II. Chuẩn bị.
1. Thầy: 
- Bản đồ nước Nhật.
- Một số tranh ảnh, tiêu biểu về nước Nhật trong giai đoạn từ sau năm 1945 đến nay.
2. Trò:
- Chuẩn bị sách, vở.
- Xem kĩ trước bài.
III. Tiến trình bài dạy.
	1. Kiểm tra bài cũ:
Không kiểm tra.
* Đặt vấn đề (1’):
	Từ một nước bại trận, bị chiến tranh tàn phá nặng nề, tưởng chừng không thể gượng dạy được song Nhật Bản đã vươn lên phát triển mạnh mẽ, trở thành một siêu cường kinh tế đứng thứ 2 trên thế giới? Công cuộc phát triển KT Nhật Bản diễn ra như thế nào? Tại sao KT Nhật Bản lại có sự phát triển như thế? Để lí giải những câu hỏi trên chúng ta cùng đi vào tìm hiểu nội dung bài Nhật Bản.
2. Dạy bài mới: 
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung cần đạt
Treo bản đồ nước Nhật, yêu cầu học sinh lên bảng giới thiệu trên bản đồ.
Nhật Bản  là tên của một quốc gia hải đảo hình vòng cung, có diện tích tổng cộng là 379.954  km² nằm xoải theo bên sườn phía đông lục địa châu Á. Đất nước này nằm ở phía đông của Hàn Quốc, Nga và Trung Quốc và trải từ biển Okhotsk ở phía bắc đến biển đông Trung Quốc ở phía nam.
Nhật Bản thuộc vùng ôn đới, có 4 mùa rõ rệt. Nước Nhật có 4 đảo lớn theo thứ tự từ Bắc xuống Nam là: Hokkaido, Honshu, Shikoku và  Kyushu  cùng hàng ngàn đảo nhỏ chung quanh. Phần lớn đảo ở Nhật Bản có rất nhiều núi và núi lửa, tiêu biểu nhưnúi Phú Sĩ, cao nhất ở Nhật Bản. Nhật Bản là quốc gia có dân số lớn thứ mười thế giới với ước tính khoảng 128 triệu người. Vùng thủ đô Tōkyō, bao gồm thủ đôTokyo và một vài tỉnh xung quanh là vùng đô thị lớn nhất thế giới với khoảng 30 triệu người sinh sống.
Nhật Bản là quốc gia dẫn đầu thế giới về khoa học và công nghệ. Được đánh giá là một cường quốc kinh tế, Nhật Bản là quốc gia có nền kinh tế lớn thứ ba toàn cầu tính theo tổng sản phẩm nội địa cũng như thứ ba theo sức mua tương đương chỉ sau Hoa Kỳ và Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa; và là đất nước đứng thứ 5 trên thế giới trong lĩnh vực đầu tư cho quốc phòng; xếp thứ 4 thế giới về xuất khẩu và đứng thứ 6 thế giới về nhập khẩu.
Nhắc đến Nhật Bản người ta còn biết đến những biểu tượng nổi tiếng như đất nước của hoa anh đào hay ngon Phú Sĩ linh thiêng.
Tình hình nước Nhật sau chiến tranh.
Hỏi
Hãy cho biết tình hình nước Nhật sau Chiến tranh thế giới thứ hai?
HS
Là nước bại trận, nước Nhật bị quân đội nước ngoài chiếm đóng theo chế độ quân quản và bị mất hết thuộc địa. Kinh tế bị tàn phá rất nặng nề. Đất nước lâm vào tình trạng hết sức khó khăn: nạn thất nghiệp trầm trọng; sản lượng lương thực, thực phẩm và hàng tiêu dùng thiếu thốn (năm 1945, sản lượng lúa chỉ bằng 2/3 sản lượng trung bình của các năm trước, sản xuất công nghiệp chỉ còn 10% so với mức trước chiến tranh); lạm phát nặng nề.
- Là nước bại trận, bị tàn phá nặng nề, xuất hiện nhiều khó khăn lớn, bao trùm đất nước.
Hỏi
Hoàn cảnh nào khiến cho nước Nhật có những cải cách dân chủ?
- Dưới chế độ chiếm đóng của Mĩ, nhiều cải cách dân chủ đã được tiến hành.
Hỏi
Nội dung của cuộc cải cách dân chủ ở Nhật Bản sau Chiến tranh thế giới thứ hai?
HS
- Ban hành hiến pháp 1946 với nhiều nội dung tiến bộ;
- Cải cách ruộng đất (1946 – 1949);
- Xóa bỏ chủ nghĩa quân phiệt và trừng trị tội phạm chiến tranh;
- Giải giáp lực lượng vũ trang;
- Giải thể các công ty độc quyền lớn;
- Thanh lọc các phần tử phát xít ra khỏi cơ quan nhà nước;
- Ban hành các quyền tự do dân chủ
Hỏi
Ý nghĩa của những cải cách dân chủ ở Nhật sau Chiến tranh thế giới thứ hai?
HS
- Chuyển từ chế độ chuyên chế sang chế độ dân chủ, tạo nên sự phát triển thần kì và kinh tế.
- Những cải cách dân chủ sau chiến tranh đã mang lại niềm hi vọng mới đối voiws các tầng lớp nhân dân, là nhân tố quan trọng đưa nước Nhật phát triển sau này
=> Trở thành nhân tố quan trọng giúp Nhật Bản phát triển.
Nhật Bản khôi phục và phát triển kinh tế sau chiến tranh.
Hỏi
Nền kinh tế Nhật Bản phát triển như thế nào từ đầu những năm 50 đến đầu những năm 70 của thế kỉ XX?
- Từ đầu những năm 50 đến đầu những năm 70 thế kỉ XX, kinh tế Nhật Bản tăng trưởng mạnh mẽ, được coi là sự phát triển “thần kì” với nhiều thành tựu.
Hỏi
Những thuận lợi cơ bản nào dẫn đến sự khôi phục và phát triển “thần kì” của nền kinh tế Nhật Bản?
HS
Nhờ những đơn đặt hàng “béo bở” của Mĩ trong hai cuộc chiến tranh Triều Tiên (1950) và chiến tranh Việt Nam (những năm 60 của thế kỉ XX) được coi là “ngọn gió thần” đối với nền kinh tế Nhật.
Hỏi
Nhật Bản đã đạt được những thành tựu gì trong việc phát triển kinh tế đất nước trong những năm 50 – 7- của thế kỉ XX?
HS
- Từ năm 1952 đến năm 1960, kinh tế Nhật Bản phát triển nhanh, đặc biệt những năm 1960 – 1973 là giai đoạn phát triển “thần kì”. Tổng sản phẩm quốc dân tăng từ 20 tỉ USD (1950) đến 183 tỉ USD (1986), 402 tỉ USD (1973). Tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm là 15% (1950 – 1960) và 13% (những năm 1961 – 1970).
- Cuối những năm 60, nông nghiệp đã cung cấp được 80% nhu cầu lương thực và nhu cầu thịt, sữa trong nước. Nghề đánh cá đững thứ hai thế giới sau Pê-ru. Đến những năm 70 của thế kỉ XX, Nhật Bản trở thành một trong ba trung tâm kinh tế - tài chính thế giới, cùng với Mĩ và Tây Âu.
- Trở thành một trong ba trung tâm kinh tế - tài chính trên thế giới.
Tokyo, thành phố không ngủ đêm
Hỏi
Nguyên nhân phát triển chủ yếu của nền kinh tế Nhật Bản sau chiến tranh?
* Nguyên nhân của sự phát triển:
+ Con người Nhật Bản được đào tạo chu đáo và có ý chí vươn lên.
+ Sự quản lí có hiệu quả các xí nghiệp, công ti.
+ Vai trò điều tiết và đề ra các chiến lược phát triển của chính Phủ Nhật Bản.
Hỏi
Ngoài những ưu điểm mà chúng ta vừa nhắc đến ở trên, nền kinh tế Nhật Bản cũng gặp không ít những khó khăn và hạn chế, những khó khăn hạn chế đó là gì?
HS
- Nghèo tài nguyên, hầu hết năng lượng nguyên liệu đều phải nhập khẩu.
- Thiếu lương thực.
- Bị Mĩ và Tây Âu cạnh tranh ráo riết.
- Đầu những năm 90 suy thoái kéo dài.
- Trong thập niên 90, kinh tế Nhật Bản bị suy thoái kéo dài.
Hỏi
Những biểu hiện của sự suy thoái kinh tế Nhật Bản đầu những năm 90 của thế kỉ XX?
HS
- Tốc độ tăng trưởng liên tục giảm sút:
+ 1991 – 1995: 1,4% năm;
+ 1996: 2% năm;
+ 1997 0,7% năm;
+ 1998: 1% năm
+ 1999: 1,19% năm.
- Nhiều công ty bị phá sản.
- Ngân sách bị thâm hụt.
Treo biểu đồ so sánh thiểu phát và giảm phát trong thời kỳ trì trệ kinh tế kéo dài.
Hỏi
Trước những khó khăn ấy, yêu cầu đặt ra đối với những người lãnh đạo và nhân dân Nhật Bản là gì?
+ Đòi hỏi phải có những cải cách theo hướng tiển bộ của khoa học – công nghệ.
GV
Tóm lược vài nét cơ bản trong mục III.
Thực hiện phân phối chương trình mới, mục III không học trên lớp, về nhà các em đọc thêm.
3. Luyện tập, củng cố (3’):
Nguyên nhân sự phát triển thần kì của kinh tế nhật (1945 đến nay) theo em trong các nguyên liệu ddó, có những nguyên nhân nào chung với các nước TB khác và nguyên nhân riêng?
Gợi ý:
+ Nguyên nhân chung: Thừa hưởng các thành quả KH kĩ thuật của thế giới vào sản xuất.
+ Nguyên nhân riêng:
-Truyền thống tự cường của người nhật.
-Cải cách dân chủ 
-Mở rộng thị trường.
-ít chi phí quân sự.
Giáo viên sơ kết bài học: Mặc dù bị thiệt hại nặng nề trong chiến tranh xong Nhật Bản đã vươn lên mạnh mẽ về kinh tế và có những bước phát triển thần kì, đứng hàng thứ 2 thế giới, trở thành một trong ba trung tâm kinh tế tài chính thế giới.
- Chính sách đối nội và đối ngoại của Nhật Bản có sự thay đổi lớn sau chiến tranh thế giới thứ 2.
4. Hướng dẫn học sinh học bài và làm bài tập ở nhà (1’):
- Học bài cũ
- Đọc và trả lời các câu hỏi trong SGK.
- Sưu tầm những tài liệu nói về EU.