Giáo án môn Lịch sử lớp 9 - Bài 1: Liên xô và các nớc Đông Âu từ năm 1945 đến giữa những năm 70 của thế kỷ XX

CNXH ở Liên Xô.
Học sinh: Su tầm tranh ảnh, những mẩu chuyện về công cuộc xây dựng CNXH ở Liên Xô.
Tiến trình tổ chức dạy học:
Tổ chức:
Bài mới:
Giới thiệu bài mới
Giáo viên nhắc lại về lịch sử thế giới hiện đại ở lớp 8: Trớc đó các em đã được học ở lớp 8 giai đoạn đầu của lịch sử thế giới hiện đại, từ cuộc cách mạng tháng Mời Nga 1917 đến năm 1945 khi kết thúc chiến tranh thế giới thứ hai. Đây là bài mở đầu của chơng trình lớp 9, các em sẽ học lịch sử thế giới từ năm 1945 đến hết thế kỷ XX - 2000.
Giáo viên dẫn dắt vào bài mới.
Hoạt động của Thầy - Trò
Nội dung kiến thức cơ bản
Hoạt động 1: tìm hiểu về Liên Xô
GV yêu cầu học sinh đọc tư liệu SGK trang 3 và trả lời câu hỏi:
? Em đánh giá nh thế nào về sự thiệt hại của Liên Xô sau CTTG thứ hai?
Học sinh dựa vào t liệu SGK trả lời.
GV nhân xét bổ sung: đây là sự thiệt hại rất to lớn về ngời và của nhân dân LX đất nớc gặp muôn vàn khó khăn tưởng chừng không vợt qua nổi.
GV liên hệ sự thiệt hại của LX với các nớc đồng minh khác để thấy rõ sự thiệt hại của LX là vô cùng to lớn.
GV chốt ghi
GV cung cấp: trong hoàn cảnh đó ngay đầu năm 1946 Đảng và nhà nước LX đề ra kế hoạch khôi phục và phát triển kinh tế...
GV chốt ghi
GV phân tích sự quyết tâm của Đảng và nhà nước LX trong việc đề ra và thực hiện kế hoạch khôi phục kinh tế.
GV cung cấp - HS ghi
GV yêu cầu HS thảo luận nhóm (NL) với nội dung câu hỏi:
(?) Em nhận xét gì về tốc độ tăng trưởng kinh tế của LX trong thời kì khôi phục kinh tế?
- Hãy cho biết nguyên nhân sự phát triển đó?
HS thảo luận theo nhóm lớn.
GV yêu cầu HS báo cáo kết quả thảo luận.
+ Nhóm 1 + 2: Báo cáo nội dung 1
+Nhóm 3 + 4: Báo cáo nội dung 2
Các nhóm nhận xét.
GV kết luận:
- Tố độ khôi phục kinh tế trong thời kì này phát triển nhanh chóng .
Có được kết quả này là do: sự thống nhất về tư tưởng, chính trị của LX. Tinh thần tự lập tự cường, tinh thần chịu đựng gian khổ, lao động cần cù quên mình của nhân dân Liên Xô.
GV giải thích những khái niệm “Thế nào là XD CS vật chất kĩ thuật của CNXH”
GV cung cấp - HS ghi
GV yêu cầu HS liên hệ kiến thức đã học từ lớp 8 khi Liên Xô tiến hành xây dựng CNXH đến 1939. Nêu câu hỏi:
(?) Bước sang giai đoạn này Liên Xô xây dựng cơ sở vật chất kĩ thuật trong hoàn cảnh nào?
HS liên hệ kiến thức đã học và những hiểu biết của mình trả lời câu hỏi.
GV kết luận: Xây dựng trong hoàn cảnh các nớc TB phương Tây luôn có âm mu hành động bao vây chống phá LX cả về KT - Chính trị và quân sự, LX phải chi phí lớn cho Quốc phòng, an ninh để bảo vệ thành quả của công cuộc XD CN 
? Hoàn cảnh đó có ảnh hưởng gì đến công cuộc XD CNXH ở LX?
ảnh hưởng trực tiếp đến việc xây dựng cơ sở vật chất kĩ thuật.
GV yêu cầu HS chú ý vào SGK từ: “Trong hai thập niên -> vũ trụ”
Hỏi: Hãy nêu những thành tựu mà Liên Xô đạt được trong công cuộc xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật của CNXH?
HS dựa vào SGK trả lời.
GV nhận xét kết luận – ghi bài.
? Em đánh giá nh thế nào về những thành tựu mà Liên Xô đã đạt đợc.
Những thành tựu Liên Xô đạt đợc có ý nghĩa hết sức to lớn, tạo uy tín chính trị , và địa vị quốc tế của Liên Xô đợc đề cao. Từ đó Liên Xô trở thành chỗ dựa cho PT CMTG, là trụ cột của các nớc XHCN.
I. Liên Xô.
1. Công cuộc khôi phục kinh tế sau chiến tranh (1945 - 1950).
* Hoàn cảnh 
-Sau chiến tranh thế giới thứ hai LX phải chịu tổn thất nặng nề.
- Đảng và nhà nước LX ra kế hoạch khôi phục và phát triển kinh tế.
* Kết quả:
- Hoàn thành thắng lợi kế hoạch 5 năm trớc thời hạn.
- Công nghiệp: 1950 sản xuất công nghiệp tăng 73% so với trớc chiến tranh.
- Nông nghiệp: Bớc đầu khôi phục và phát triển một số ngành nghề.
- KHKT: Chế tạo thành công bom nguyên tử 1949.
2. Tiếp tục công cuộc xây dựng cơ sở vật chất kĩ thuật của CNXH (Từ năm 1950 đến đầu những năm 70 của thế kỷ XX)
* Liên Xô tiếp tục xây dựng cơ sở vật chất kĩ thuật của CNXH với việc thực hiện các kế hoạch dài hạn.
- Phương hớng chính: Ưu tiên phát triển công nghiệp nặng, thực hiện thâm canh trong sản xuất nông nghiệp, đẩy mạnh tiến bộ KHKT, tăng sức mạnh quốc phòng.
* Thành tựu.
+ Kinh tế: Tăng trưởng mạnh mẽ, trở thành cờng quốc công nghiệp đứng thứ hai sau Mĩ.
+ Về KHKT: Phát triển đặc biệt là KH vũ trụ.
+ Về quốc phòng: Đạt đợc thế cân bằng chiến lược về quân sự nói chung và sức mạnh hạt nhân nói riêng so với Mĩ và các nớc phơng Tây.
+ Về đối ngoại: thực hiện chính sách đối ngoại hoà bình và tích cực ủng hộ PT CMTG.
Tiết 2:
Ngày giảng: Lớp ......., ..../...../ 200... ; Lớp ......., ..../...../ 200... ; Lớp ......., ..../...../ 200...
Hoạt động 1: cả lớp /cá nhân
GV cung cấp kiến thức.
HS nghe – ghi
GV sử dụng lợc đồ các nớc dân chủ nhân dân Đông Âu giới thiệu vị trí của các nớc dân chủ nhân dân Đông Âu.
Yêu cầu HS chú ý quan sát vào lợc đồ và chữ in nhỏ SGK TV 6 và hỏi:
(?) Em nhận xét gì về quá trình hình thành của các nớc dân chủ nhân dân Đông Âu? 
Quá trình hình thành của các nớc dân chủ nhân dân Đông Âu diễn ra trong thời gian ngắn dới sự giúp đỡ của LX XHCN. Bởi vậy các nớc dân chủ nhân dân Đông Âu đã phát triển theo con đờng XHCN.
Hoạt động 2 : cả lớp /cá nhân
GV cung cấp – ghi bảng.
GV yêu cầu HS chú ý vào SGK trang 6 và trả lời câu hỏi:
(?) Để hoàn thành cuộc cách mạng dân chủ nhân dân, các nớc dân chủ Đông Âu đã thực hiện nhiệm vụ gì?
HS dựa vào SGK trả lời.
GV nhận xét kết luận:
Xây dựng bộ máy chính quyền dân chủ nhân dân
Tiến hành cải cách ruộng đất
Quốc hữu hoá những xí nghiệp lớn...
Thực hiện các quyền tự do dân chủ và cải thiện đời sống nhân dân
-> nh thế lịch sử các nớc Đông Âu bớc sang trang mới.
(?) Các nớc dân chủ nhân dân Đông Âu ra đời trong hoàn cảnh nào?
HS dựa vào nội dung vừa học trả lời
GV kết luận – chuyển mục
Hoạt động : Cá nhân /nhóm
GV cung cấp – ghi
HS nghe – ghi bài
(?) Nhiệm vụ trên có ý nghĩa nh thế nào?
HS dựa vào nội dung trên trả lời
Xoá bỏ quan hệ ngời bóc lột ngời
Xoá bỏ chế độ t hữu về sản xuất
GV yêu cầu HS đọc phần t liệu SGK-Tr7 và thảo luận 5 phút câu hỏi với nội dung sau
Nêu thành tựu mà các nớc Đông Âu đã đạt trong công cuộc xây dựng CNXH?
Em nhận xét gì về những thành tựu nhân dân Đông Âu đã đạt đợc?
HS trao đổi thảo luận
Báo cáo kết quả thảo luận
Các tổ nhận xét bổ xung
GV nhận xét – chốt
HS nghe – ghi
GV kết luận – chuyển ý.
Hoạt động 1:Cá nhân 
GV cung cấp: “Khi các nớc Đông Âu...trong sản xuất công nghiệp, nông nghiệp...”
HS chú ý vào phần chữ in nhỏ SGK và trả lời câu hỏi.
(?) Hệ thống các nớc xã hội chủ nghĩa đợc hình thành trên cơ sở nào?
HS chú ý chữ in nhỏ SGK trả lời
GV nhận xét -> kết luận ghi
GV chuyển ý
Hoạt động 2:Cá nhân /cả lớp
GV cung cấp. HS nghe - ghi 
Sau khi các nớc Đông Âu bắt đầu bớc vào xây dựng CNXH để thúc đẩy sự hợp tác, giúp đỡ lẫn nhau chặt chẽ hơn nữa về kinh tế, văn hoá, khoa học, kĩ thuật.
? Hội đồng tơng trợ kinh tế đợc thành lập có ý nghĩa nh thế nào?
HS dựa vào kiến thức SGK và những hiểu biết của mình trả lời.
GV nhận xét, kết luận - ghi.
HS nghe - ghi
GV mở rộng: Nh vậy trớc chiến tranh thế giới thứ nhất thế giới chỉ có một hệ thống duy nhất là TBCN. Lúc đó họ “làm ma, làm gió” và quyết định vận mệnh thế giới. Sau chiến tranh thế giới thứ II với sự ra đời của một loạt các nớc XHCN đã tạo thành hệ thống XHCN độc lập với hệ thống TBCN. Cuộc đấu tranh trên thế giới lúc này là cuộc đấu tranh giữa hệ thống với “hai cực” Xô - Mĩ
GV yêu cầu học sinh đọc phần chữ in nhỏ SGK trang 8 và trả lời câu hỏi:
? Nêu những thành tựu nổi bật của SEV và đánh giá vai trò của Liên Xô trong hoạt động của SEV?
HS dựa vào SGK trả lời.
GV tổ chức HS nhận xét kết luận 
HS nghe
+ Tốc độ tăng trởng công nghiệp 10% năm
+ Thu nhập quốc dân tăng 5,7 lần
+ Liên Xô giữ vai trò đặc biệt quan trọng cho các nớc thành viên vay với lãi suất thấp và viện trợ không hoàn lại 20 tỉ rúp
GV mở rộng Bên cạnh những thành tựu đạt đợc SEV bộc lộ những hạn chế.
Hoạt động không kín, không hoà nhập với nền kinh tế thế giới đang ngày càng quốc tế hoá. Nặng trao đổi mang tính bao cấp, phân công chuyên ngành cha hợp lí.
GV cung cấp: Trớc tình hình TG ngày càng căng thẳng của ĐQ Mĩ...
HS nghe - ghi
GV yêu cầu HS chú ý vào SGK
? Việc tổ chức hiệp ớc Vac xa va đợc thành lập nhằm mục đích gì?
HS dựa vào SGK trả lời.
GV tổ chức HS nhận xét - kết luận
GV kết luận: Với sự hình thành hệ thống XHCN, PT CMTG, nhất là phong trào giải phóng dân tộc, phát triển mạnh mẽ, giành thắng lợi to lớn. Liên Xô và các nớc XHCN đã đấu tranh không mệt mỏi cho nền hoà bình và an ninh thế giới, kiên quyết chống lại chính sách gây chiến, CL của CNĐQ và các thế lực phản động
II. Đông âu.
1. Sự ra đời của các nớc dân chủ nhân dân Đông Âu.
*Hoàn cảnh
Trớc chiến tranh TG thứ hai hầu hết các nớc Đông Âu lệ thuộc vào các TB Tây Âu.
Trong chiến tranh bị phát xít Đức chiếm đóng.
Đợc sự giúp đỡ của hồng quân Liên Xô nhân dân các nớc Đông Âu khởi nghĩa giành chính quyền.
1944 -> 1946 dới sự lãnh đạo của những ngời cộng sản một loạt các nớc dân chủ nhân dân đợc thành lập.
*Công cuộc xdcnxh
1945 -> 1949 các nớc Đông Âu hoàn thành thắng lợi những nhiệm vụ của cuộc cách mạng dân chủ nhân dân.
2. Tiến hành xây dựng chủ nghĩa xã hội (từ năm 1950 đến đầu những năm 70 của thế kỷ XX)
+ Nhiệm vụ: xoá bỏ sự bóc lột của giai cấp t sản, tập thể hoá nông nghiệp, tiến hành công nghiệp hoá, xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật của CNXH
+ Thành tựu
Tới 1970 các nớc Đông Âu đã trở thành những nớc CN – NN
Bộ mặt kinh tế – XH của đất nớc đã có sự thay đổi căn bản
III. Sự hình thành hệ thống xã hội chủ nghĩa.
1. Cơ sở hình thành hệ thống các nớc xã hội chủ nghĩa
Cùng chung mục tiêu là xây dựng CNXH
Nền tảng t tởng là CN Mác Lê nin
2. Sự hình thành hệ thống xã hội chủ nghĩa.
8/1/1949 hội đồng tơng trợ kinh tế (viết tắt SEV) đợc thành lập với sự tham gia của các nớc XHCN
=> Hội đồng tơng trợ kinh tế ra đời nhằm đẩy mạnh sự hợp tác, giúp đỡ lẫn nhau giữa các nớc XH, đánh dấu sự hình thành hệ thống XHCN.
5/1955 Liên Xô và các nớc XHCN ở Đông Âu đã thoả