Giáo án Lịch sử lớp 9 - Bài 3 - Tiết 4: Quá trình phát triển của phong trào giải phóng dân tộc và sự tan rã của thuộc địa

 Ngµy so¹n:5.9.2010
Ngµy gi¶ng: 
 Chương II
 CÁC NƯỚC Á PHI MĨ LA TINH TỪ 1945 NAY
 Bµi 3 - Tiết 4. QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA PHONG TRÀO 
 GIẢI PHÓNG DÂN TỘC VÀ SỰ TAN RÃ CỦA THUỘC ĐỊA
I/Mục tiêu bài học:Qua bµi nµy häc sinh n¾m ®­îc
1- Kiến thức: Giúp học sinh nắm được quá trình phát triển của phong trào giải phóng dân tộc và sự tan rã của hệ thống thuộc địa ở Á, Phi, Mĩ La Tinh.
Những diễn biến chủ yếu những thắng lợi to lớn và khó khăn trong công cuộc xây dựng đất nước ở các khu vực này.
2- Tư tưởng: Thấy rõ cuộc đấu tranh anh dũng và gian khó của nhân dân các nước Á, Phi, Mĩ La Tinh. Tăng cường tình đoàn kết quốc tế để chống kẻ thù chung- nâng cao lòng tự hào dân tộc
3- Kỹ năng: Rèn phương pháp tư duy, khái quát tổng hợp, phân tích sự kiện, rèn luyện kỹ năng sử dụng bản đồ.
II/ ChuÈn bÞ
 1- Gi¸o viªn: B¶n ®å thÕ giíi (B¶n ®å Ch©u ¸, Ch©u Phi, Ch©u Mü La Tinh) 
 2- Häc sinh: Học trước bài mới.
III/ TiÕn tr×nh tæ chøc d¹y vµ häc 
1. Ổn định tổ chức:
2. Kiểm tra bài cũ: 
 ? Công cuộc cải tổ ở Liên xô đã diễn ra như thế nào? kết quả.
3. Bài mới: 
* Giíi thiÖu bµi míi: 
 Sau chiÕn tranh thÕ giíi thø 2, mét cao trµo ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc ®· diÔn ra s«i næi ë Ch©u ¸, Ch©u phi vµ Mü La Tinh, lµm cho hÖ thèng thuéc ®Þa cña CN§Q tan r· tõng m¶ng lín vµ ®i tíi sôp ®æ hoµn toµn...
 Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung cÇn ®¹t 
GV: sö dông b¶n ®å thÕ giíi-nªu c¸c ý c¬ b¶n.
GV: Cuéc chiÕn tranh thÕ giíi thø 2 tõ 1939 – 1945 ®· t¸c ®éng ®Õn phong trµo gi¶i phãng d©n téc ë c¸c n­íc Ch©u ¸, Ch©u Phi, Ch©u Mü La Tinh. Cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc nh»m ®Ëp tan hÖ thèng thuéc ®Þa cña CN§Q mµ khëi ®Çu lµ §«ng Nam ¸
? Phong trào đấu tranh dành độc lập của nhân dân §«ng Nam Á diễn ra thế nào?
 Ngay sau khi Nhật đầu hàng nhân dân ĐNA khởi nghĩa vũ trang.
+ In ®« nª xi a ngµy 17-8-1945 ®¹i diÖn c¸c ®¶ng ph¸i c¸c ®oµn thÓ yªu n­íc ®· so¹n th¶o vµ kÝ vµo b¶n tuyªn ng«n ®éc lËp sau ®ã ®äc tr­íc cuéc mÝt tinh cña ®ång bµo quÇn chóng t¹i thñ ®« Gia c¸c ta ,tuyªn bè thµnh lËp n­íc céng hoµ In ®« nª xi a.
+ViÖt Nam ngµy 2-9-1945 Chñ TÞch Hå ChÝ Minh trÞnh träng ®äc b¶n tuyªn ng«n ®éc lËp vµ c«ng bè víi thÕ giíi n­íc ViÖt Nam chÝnh thøc ra ®êi. 
+Ngµy 12-10-1945 nh©n d©n thñ ®« Viªng Ch¨n khëi nghÜa giµnh chÝnh quyÒn chÝnh phñ Lµo trÞnh träng tuyªn bè tr­íc thÕ giíi nÒn ®éc lËp cña n­íc Lµo.
*GV sö dông b¶n ®å thÕ giíi. 
? Cuéc ®Êu tranhgiµnh ®éc lËp cña c¸c n­íc trªn cã ¶nh h­ëng g× ®Õn c¸c n­íc trong khu vùc vµ c¸c ch©u lôc kh¸c.
 -Sau khi 3 n­íc trªn lÇn l­ît tuyªn bè ®éc lËp,phong trµo ®Êu tranh lan nhanh sang c¸c n­íc Nam ¸ , B¾c phi vµ MÜ la-tinh : 
+Ên §é, Ai CËp, An-giª -ri, Cu Ba
? Phong trào đấu tranh của Mĩ La Tinh có gì nổi bật?
-D­íi sù l·nh ®¹o cña phi-®en C¸t-xt¬-r« c¸ch m¹ng Cu-Ba giµnh th¾ng lîi(1-1-1959) lËt ®æ chÕ ®é ®éc tµi th©n MÜ.
?ë ch©u Phi phong trµo ®Êu tranh diÔn ra nh­ thÕ nµo.
+1960 :17 n­íc ë T©y Phi, §«ng Phi, vµ Trung Phi giµnh ®éc lËp=> lÞch sö ghi nhËn lµ “N¨m ch©u Phi”
?Em có nhận xét gì về phong trào giải phóng dân tộc Châu Phi?
? Ý nghĩa của phong trào đấu tranh?
- Hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc thực dân bị sụp đổ. Năm 1967 hệ thống thuộc địa chỉ còn 5,2 triệu km2, víi 35 triÖu d©n (chñ yÕu ë MiÒn nam Ch©u phi - ®ã lµ chÕ ®é ph©n biÖt chñng téc vµ c¸c n­íc thuéc ®Þa cña Bå §µo Nha).
? C¨n cø vµo b¶n ®å thÕ giíi em h·y x¸c ®Þnh vÞ trÝ c¸c n­íc ®· giµnh ®éc lËp trong giai ®o¹n nµy ë Ch©u ¸, Phi, Mü La – Tinh. 
I- Giai đoạn từ 1945 đến giữa năm 60 của thế kỷ XX.
* Ch©u ¸:
- Nhân dân ĐNA khởi nghĩa vũ trang và dành độc lập: Inđônêxia ,Việt Nam, Lào,
* Mü La – Tinh:
-1-1-1959 C¸ch m¹ng Cu Ba giµnh th¾ng lîi.
* Ch©u Phi
- Năm 1960 17 nước Châu phi giµnh độc lập.
=> Giữa năm 60 hệ thống thuộc địa của CNĐQ thực dân cơ bản sụp đổ.
?Trong giai ®o¹n nµy ,næi bËt lªn lµ phong
 trµo ®Êu tranh cña nh÷ng n­íc nµo.
GV: sö dông b¶n ®å thÕ giíi- chØ râ 3 n­íc trªn
? Nhận xét của em về phong trào đấu tranh của nhân dân Ăng-gô-la, Mô-dăm-bic và 
Ghi -nê BÝt -sao?
? Phong trào đấu tranh đó thu kết quả gì?
- Nhân dân Ănggôla, Chi Lê, Môdămbic đấu tranh lật đổ Bồ Đào Nha.
? Sự thắng lợi của 3 nước đó có ý nghĩa như thế nào?
- Sự tan rã thuộc địa của Bồ Đào Nha là thắng lợi quan trọng của phong trào giải phóng dân tộc ở Châu Phi.
II- Giai đoạn từ giữa những năm 60 đến giữa năm 70.
- §Çu n¨m 1960, nh©n d©n 3 n­íc tiÕn hµnh ®Êu tranh vò trang vµ giµnh ®éc lËp: 
+ Ghi nª - BÝt – xao (9/1974).
+ M« - D¨m – BÝch (6/1975).
+ ¨ng – G« - La (11/1975).
=> Đây là thắng lợi quan trọng của phong trào giải phóng dân tộc ở Châu Phi.
? Trong giai ®o¹n nµy CNTD chØ cßn tån t¹i duíi h×nh thøc nµo.
- Thêi kú nµy CNTD chØ cßn tån t¹i d­íi h×nh thøc cuèi cïng lµ chÕ ®é ph©n biÖt chñng téc (A - P¸c – Thai).
- GV: Gi¶i thÝch kh¸i niÖm A - P¸c – Thai.
+ TiÕng Anh: A - P¸c – Thai cã nghÜa lµ sù t¸ch biÖt d©n téc.
+ Lµ 1 chÝnh s¸ch ph©n biÖt chñng téc cùc ®oan vµ tµn b¹o cña §¶ng quèc d©n, chÝnh §¶ng thiÓu sè da tr¾ng cÇm quyÒn ë Nam Phi thùc hiÖn tõ n¨m 1948, chñ tr­¬ng t­íc ®o¹t mäi quyÒn lîi c¬ b¶n vÒ chÝnh trÞ – x· héi – kinh tÕ cña ng­êi da ®en ë ®©y vµ c¸c d©n téc Ch©u ¸ ®Õn ®Þnh c­, ®Æc biÖt lµ ng­êi Ên ®é. Nhµ cÇm quyÒn Nam phi tuyªn bè trªn 70 ®¹o luËt ph©n biÖt ®èi xö vµ t­íc bá quyÒn lµm ng­êi cña ng­êi dan ®en vµ da mµu, quyÒn bãc lét cña nguêi da tr¾ng ®èi víi ng­êi da ®en ®· ®­îc ghi vµo HiÕn ph¸p. C¸c n­íc tiÕn bé trªn thÕ giíi ®· lªn ¸n gay g¾t chÕ ®é A - P¸c – Thai, nhiÒu v¨n kiÖn cña LHQ coi A - P¸c – Thai lµ 1 téi ¸c chèng nh©n lo¹i.
-GV: sö dông b¶n ®å.
? Chế độ phân biệt Chủng tộc diễn ra ở đâu?
+Céng hoµ Nam Phi
+Dim –ba-bu ª.
+Na- mi –bi- a.
? Phong trào đấu tranh chống chế độ phân biệt Chủng tộc diễn ra thế nào?
- GV: bæ sung
+ Th¸ng 11/1993 víi sù nhÊt trÝ cña 21 chÝnh §¶ng, b¶n dù th¶o HiÕn ph¸p Céng hoµ Nam phi ®­îc th«ng qua, chÊm døt 341 n¨m tån t¹i cña chÕ ®é A - P¸c – Thai.
+ Th¸ng 4/1994, Nen – X¬n – Man - §ª - La trë thµnh tæng thèng da ®en ®Çu tiªn ë CH Nam phi.
? Th¾ng lîi nµy cã ý nghÜa lÞch sö quan träng nh­ thÕ nµo.
- Xo¸ bá chÕ ®é ph©n biÖt chñng téc ë Nam Phi.
? Sau khi hÖ thèng thuéc ®Þa sôp ®æ, nhiÖm vô cña nh©n d©n c¸c n­íc ¸, Phi, Mü – La tinh lµ g×.
III- Giai đoạn từ giữa những năm 70 đến giữa năm 90.
- Phong trào đấu tranh chống chế độ phân biệt Chủng tộc diễn ra và thắng lợi Chính quyền người da đen thành lập 
 + Dim – ba – bu – ê (1980)
+ Na- mi – bi – a (1990).
+ Céng hoµ Nam Phi (1993).
=> Hiện nay các nước Á, Phi, Mĩ La Tinh đang xây dựng và phát triển kinh tế.
 4. Củng cố: GV kh¸i qu¸t l¹i bµi
* Bµi tËp 1:
 ? Hãy xác định trên bản đồ thế giới vị trí các nước dành được độc lập từ 1945 đến giữa năm 60?
 * Bµi tËp 2: ? Theo em, ý nµo trong c¸c nhËn xÐt d­íi ®©y lµ ®óng vÒ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña phong trµo gi¶i phãng d©n téc tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai ®Õn nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kû XX:
a- Phong trµo ph¸t triÓn ®ång ®Òu ë c¶ 3 ch©u lôc.
b- Phong trµo khëi ®Çu ë §«ng Nam ¸ råi lan sang Nam ¸, B¾c Phi vµ Mü La- tinh.
c- Phong trµo ®· lµm lung lay hÖ thèng thuéc ®Þa cña chñ nghÜa ®Õ quèc.
d- Phong trµo ®· lµm tan r· tõng m¶ng vµ ®i tíi sôp ®æ hoµn toµn hÖ thèng thuéc ®Þa cña chñ nghÜa ®Õ quèc.
5. Dặn dò: 
- Học thuộc bài, trả lời câu hỏi sgk 
- Tìm hiểu thêm về các nước Nam Phi
 - Chuẩn bị bài 4 trang 15.