Giáo án Lịch sử lớp 9 - Bài 24: Cuộc đấu tranh bảo vệ và xây dựng chính quyền dân chủ nhân dân (1945 - 1946)

g:
- Rèn luyện cho học sinh kỹ năng phân tích, nhận định, đánh giá tình hình đất nước sau cách mạng tháng 8 và nhiệm vụ cấp báchtrước mắt trong năm đầu của nước VNDCCH.
II. Chuẩn bị :
1.Giáo viên: Tranh ảnh (sgk).
2. Học sinh: Đọc trước bài mới.
III. Tiến trình Dạy và học. 
1. Ổn định tổ chức:
2. Kiểm tra bài cũ:
? ý nghĩa lịch sử và nguyên nhân thắng lợi của cách mạng tháng 8/ 1945.
3. Bài mới.
* Giới thiệu bài: 
? Thành quả của cách mạng tháng 8/1945 đã đạt được là gì (giành được độc lập và chính quyền).
Vậy nhân dân ta đã làm gì để bảo vệ nền độc lập và chính quyền vừa giành được ?.....Bài học hôm nay giúp các em hiểu về điều đó.
* Dạy và học bài mới: 
Hoạt động của thầy, trò
Kiến thức
- Học sinh đọc "từ đầu à phạm vi chiếm đóng" (sgk - 96)
? Sau cách mạng tháng Tám, nước ta gặp những khó khăn và thuận lợi gì.
- Giáo viên: Sử dụng bản đồ VN.
Sau khi ra đời, Nước VNDCCH đứng trước tình thế hết sức hiểm nghèo như “Ngàn cân treo sợi tóc”: Phải đối phó với 3 mối đe dọa lớn:
+ Miền Bắc: ( Từ vĩ tuyến 16 trở ra Bắc)20 vạn quân tưởng vào giải giáp quân Nhật và bọn "Việt quốc" "Việt Cách" âm mưu lật đổ chính quyền cách mạng, thành lập chính quyền tay sai.
+ Miền Nam (Từ vĩ tuyến 16 trở vào Nam): 1 vạn quân Anh mở đường cho Pháp trở lại xâm lược nước ta.
+ Trên đất nước ta lúc đó còn có 6 vạn quân Nhật.
+ Bọn phản động ở MN: Đại Việt, Tờ -Rốt -Kít (giả danh cách mạng) chống phá cách mạng,cướp chính quyền ở Yên Bái,Vĩnh Yên, Móng Cái, gây các vụ cướp bóc, giết người làm cho XH mất trật tự.
? Những khó khăn về kinh tế của nước ta thời kì này là gì.
+ Nền kinh tế của ta chủ yếu là nông nghiệp nghèo nàn, lạc hậu, bị chiến tranh tàn phá nặng nề.
+ Hậu quả nạn đói do Nhật Pháp gây ra cuối 1944 đầu 1945 vẫn chưa được khắc phục.
+Nạn lụt lớn (8/1945) làm vỡ đê 9 tỉnh Bắc Bộ, hạn hán kéo dài làm cho 50% ruộng đất không thể cầy cấy được.
+ Sản xuất công nghiệp đình đốn, hàng hoá khan hiếm giá cả tăng vọt à Nạn đói mới lại đang đe doạ nghiêm trọng đời sống nhân dân.
? Bên cạnh những khó khăn trên nước ta còn gặp những khó khăn nào khác.
+ Chế độ thực dân, phong kiến để lại những hậu quả rất nặng nề về mặt văn hoá.
VD: Nạn mê tín dị đoan, rượu chè, cờ bạc, nghiện hút...
- GV: Như vậy cùng 1 lúc trên đất nước đã diễn ra 3 k2 lớn: (Nạn ngoại xâm, nạn đói-nạn dốt) đang đe doạ sự sống còn của nhân dân VN. Chúng ta không thể tập trung giải quyết 1 mặt khó khăn nào đó mà xem nhẹ và giải quyết những khó khăn khác. Bởi vì những k2 ấy liên quan mật thiết với nhau.
à Chủ Tịch Hồ Chí Minh nói: "Giặc đói, giặc dốt là bạn đồng minh của giặc ngoại xâm".
? Vì sao Bác Hồ gọi "Giặc đói, giặc dốt là bạn đồng minh của giặc ngoại xâm".
- Đói: đe doạ đến tính mạng của nhân dân.
- Dốt: Làm cản trở việc tuyên truyền những chủ trương, chính sách của Đảng và chính phủ đối với nhân dân....Tất cả những cái đó làm suy yếu ND trong cuộc đấu tranh bảo vệ tổ quốc.
? Tại sao nói nước VNDCCH ngay sau khi thành lập đã ở vào tình thế "Ngàn..... sợi tóc" 
? Bên cạnh những khó khăn đó, sau Cách mạng tháng Tám ta có những thuận lợi gì.
? Hãy cho biết công việc đầu tiên mà chính quyền cách mạng phải làm là gì.
-Công việc đầu tiên mà chính quyền CM phải làm là xây dựng chính quyền nhà nước vững mạnh, thực sự là của dân ,do dân, vì dân.
? Để XD chính quyền nhà nước vững mạnh thì công việc đầu tiên nhân dân ta phải làm gì.
+ Tiến hành tổng tuyển cử trong cả nước.
+ 8/9/1945 chính phủ lâm thời công bố lệnh tổng tuyển cử trong cả nước.
+ Hơn 90 % cử tri cả nước đã đi bầu cử quốc hội. (Quốc hội là cơ quan quyền lực cao nhất của nước) lần đầu tiên trong lịch sử DT, người dân nô nức cầm lá phiếu đi bầu những người đại biểu chân chính của mình vào cơ quan nước ở Trung Ương. (TP: Tất cả từ 18 tuổi trở lên...)
+ Ở những vùng không có địch phá hoại: ngày bầu cử trở thành ngày hội của quần chúng.
+ Đồng bào M Nam bị địch ngăn trở: Ngày bầu cử thực sự trở thành ngày đấu tranh, có nơi phải đổ máu trong cuộc tổng tuyển cử.
- Giáo viên giới thiệu H41: Cử tri Sài Gòn bỏ phiếu bầu QH khoá I (Hăng hái, phấn khởi, vui vẻ, trật tự).
? Cho biết kết quả của cuộc tổng tuyển cử ngày 6.1.1946.( Bầu được 333 đại biểu vào quốc hội. Đại diện cho phái đoàn kết Bắc - Trung - Nam.)
- Giáo viên dẫn chững chứng minh: "Ngày 2/3/1946...Hồ Chí Minh đứng đầu" (sgk - 98)
? Tại các địa phương đã có những bước pháp gì để củng cố, kiên toàn chính quyền cách mạng.
+ Nam bộ không tiến hành bầu cử được vì trước đó TDP, được quân Anh tiếp tay, đã nổ súng mở đầu chiến tranh xâm lược.
- 29/5/1946 Hội liên hợp quốc dân VN (Hội liên Việt) ra đời để tăng cường khối đoàn kết dân tộc.
=> Như vậy chỉ trong vòng 1 năm từ thủ đô HN đến tận thôn xã, chính quyền nhân dân đã được thiết lập, tạo nên 1 nguồn sức mạnh mới cho cách mạng .
? Thắng lợi của Tổng tuyển cử bầu QH và HĐND các cấp có ý nghĩa chính trị gì (thảo luận)
+ Là đòn đánh mạnh vào âm mưu chia rẽ của kẻ thù.
+ Góp phần nâng cao uy tín của Đảng, của nước VNDCCH trên trường quốc tế.
+ Phát huy T2 yêu nước, ý chí làm chủ đối với nhà nước cách mạng.
+ Biểu lộ sức mạnh và ý chí sắt đá của khối đoàn kết toàn dân.
 Nhiệm vụ cấp bách trước mắt của cách mạng sau cách mạng tháng 8 là.
? Để giải quyết nạn đói Chính phủ và chủ tịch HCM đã có những biện pháp gì.Kết quả.
- Để giải quyết giặc đói đồng bào cả nước hưởng ứng lời kêu gọi của Chủ Tịch Hồ Chí Minh và noi gương người.
+ "Hũ gạo tiết kiệm" - Mỗi gia đình còn có gạo ăn, mỗi bữa bớt 1 nắm gạo cho vào hũ, khoảng 5 à 10 ngày cán bộ VMinh đi thu gom gạo đó để giúp những người đang bị đói.
+ "Ngày đồng tâm" - Là các gđ còn gạo ăn, đăng kí với cán bộ VMinh, 10 ngày nhịn ăn 1 bữa, lấy số gạo đó ủng hộ những người đang bị đói.
- Giáo viên giới thiệu kênh H42 (sgk - 98) Nhân dân góp gạo chống giặc đói .
+ Giáo viên dẫn chứng sgk chứng minh (99)
? Với những cố gắng trên của nhân dân cả nước đã thu được kết quả gì.
- GV : Thực hiện chính sách ngu dân là 1 trong những biện pháp cực kì thâm độc của Thực dân Pháp nhằm cai trị nhân dân ta. Vì thế có tới trên 90 % số dân mù chữ Chủ Tịch Hồ Chí Minh nói: "1 DT dốt là 1 DT yếu" vì thế xoá nạn mù chữ để nâng cao trình độ văn hoá cho ND cũng là 1 trong những nhiệm vụ cấp bách đã được phiên họp đầu tiên (3/9/1945) của hội đồng chính phủ nêu lên.
? Những biện pháp giải quyết nạn dốt là gì ? Kết quả.
-Sau lời kêu gọi của CTHCM, cả nước đã có gần 10 vạn người tự nguyện dạy học không có thù lao.
+ Hơn 7 vạn lớp được mở ở đình, chùa, nhà máy, bệnh viện, chợ, bờ đê, gốc cây....
+ Các cụ già cũng ngồi học với TN, các Em nhỏ. Với phương châm người biết chữ dạy cho người chưa biết chữ.
+ Những lợp bình dân học vụ được mở trong điều kiện hoàn cảnh khó khăn ban ngày hầu hết phải đi làm, tham gia kháng chiến, ban đêm cùng ánh đèn dầu đến lớp để học (Giới thiệu kênh hình 43 - Lớp bình dân học vụ).
+ Học bằng nhiều cách, nhở bằng nhiều cách o - a.
(O tròn như quả trứng gà; a có cái móc câu bên mình; Ô thì có mũ, Ơ thì thêm râu...)
+ Giáo viên liên hệ phim "Ông thần nước" do dân trí và trình độ văn hoá của ta lúc bấy giờ còn thấp khi đội quân du kích duyệt binh hô là "Chân buộc lá, chân không buộc lá".
? Qua đây em có nhận xét gì về tinh thần học tập của ND ta.
=> Chứng tỏ tinh thần rất ham học của nhân dân, tin tưởng vào Đảng, chính phủ.
? Với những biện pháp trên của CTHCM đã thu được kết quả gì.
(Chỉ trong 1 năm từ 9/1945 à 9/1946 có 2,5 triệu người biết đọc, biết viết.)
? Đảng và chính phủ ta đã có những chủ trương gì để giải quyết k2 về tài chính.
=> Đồng bào cả nước đã hăng hái đóng góp tiền, của, vàng bạc. Kể cả những kỉ niệm quí giá nhất trong đời tư : Nhẫn cưới, hoa tai đều ủng hộ chính quyền cách mạng. Sau tuần lễ vàng chúng ta đã đóng góp được 20 triệu đồng quỹ độc lập và 40 triệu vào quỹ Bảo vệ quốc phòng và 370 kg vàng....
? Với kết quả đạt được trong việc giải quyết nạn đói, nạn dốt, và k2 về t/c có ý nghĩa to lớn như thế nào.
+ Nhân dân ta đã vượt qua được những k2 to lớn, củng cố và tăng cường sớc mạnh của chính quyền nước, làm cơ sở vững chắc cho cuộc đấu tranh chống thù trong, giặc ngoài.
+ Kết quả đạt được tuy không lớn nhưng thể hiện được bản chất cách mạng, tính chất ưu việt của CĐ mới. Nó có tác dụng cổ vũ, động viên nhân dân ta quyết tâm bảo vệ chính quyền cách mạng, bảo vệ độc lập, tự do vừa giành được.
+ Đây là sự chuẩn bị về vật chất và t2 cho toàn dân ta tiến tới cuộc kháng chiến toàn quốc chống TDP xâm lược.
I. Tình hình nước ta sau cách mạng tháng tám.
1 Khó khăn.
-Ngoại xâm : 
+Phía Bắc quân Tưởng và bọn tay sai Việt Quốc, Việt Cách.
+Phía Nam : TDP trở lại xâm lược.
- Nội phản :Bọn tay sai của quân Tưởng, các lực lượng phản CM tăng cường chống phá cách mạng.
- Nạn đói : đe dọa đời sống của ND.
-Nạn dốt : Hơn 90 % dân số mù chữ. Các tệ nạn xã hội tràn lan.
- Tài chính : Ngân quỹ trống rỗng, giá cả tăng vọt.
=> VN đứng trước tình thế "ngàn cân treo sợi tóc".
2. Thuận lợi:
- Nhân dân tích cực xây dựng, bảo vệ chính quyền cách mạng.
-ND Liên Xô và các lực lượng dân chủ trên thế giới ủng hộ và cổ vũ ND ta.
II. Bước đầu xây dựng chế độ mới.
- 6/1/1946 tổng tuyển cử trong cả nước để bầu quốc hội.
- Khắp các địa phương: Ở Bắc - Trung Bộ tiến hành bầu cử HĐND các cấp.
III. Diệt giặc đói, giặc dốt và giải quyết khó khăn về tài chính.
1. Diệt giặc đói.
-Biện pháp trước mắt : Lập các hũ gạo cứu đói. Tổ chức ngày đồng tâm.  
- Biện pháp lâu dài :
+ Tăng gia sản xuất được đẩy mạnh.
+ Thực hiện khai hoang phục hoá.
+ Chia lại ruộng công, giảm tô...
=> Nạn đói được đẩy lùi.
2. Diệt giặc dốt.
- 8/9/1945 CTHCM kí sắc lập thành lập cơ quan bình dân học vụ kêu gọi toàn dân tham gia phong trào xoá nạn mù chữ.
- Các cấp học đều phát triển, đổi mới cả nội dung và P2.
3 Giải quyết khó khăn về tài chính.
- Kêu gọi tinh thần đóng góp tự nguyện của nhân dân.
- Xây dựng "Quỹ độc lập" và phong trào "Tuần lễ vàng"
- 31/1/1946 chính phủ ra sắc lệnh phát hành tiền VN.
- 23/11/1946 tiền VN lưu hành trong cả nước.
4. Củng cố: 
? Tại sao nói nhà nước VNDCCH là nhà nước của d