Giáo án Lịch sử 8 - Tiết 15, Bài 11: Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống 1075-1077 - Tiết 1: Giai đoạn thứ nhất 1075-1076 - Năm học 2011-2012

Ngày soạn: 05/10/2011
Ngày giảng: 
 Tiết 15
 BÀI 11
CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC TỐNG 1075 - 1077
I. GIAI ĐOẠN THỨ NHẤT 1075 - 1076
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức: Giúp HS hiểu
- Âm mưu xâm lược nước ta của nhà Tống.
- Cuộc tập kích sang đất Tống của Lý Thường Kiệt là hành động chính đáng.
2. Kĩ năng:
 Rèn luyện cho HS kĩ năng sử dụng lược đồ, nhận xét đánh giá sự kiện.
3. Thái độ:
- Giáo dục cho HS lòng tự hào dân tộc, biết ơn các vị anh hùng.
- Bồi dưỡng cho HS lòng dũng cảm, nhân ái và tình đoàn kết dân tộc. 
* KNS:
 + Tự nhận thức về quá trình thành lập nhà Lý; những chính sách của nhà Lý trong quá trình chống xâm lược Tống
 + Giao tiếp/ phản hồi/ lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ cảm nhận về Lý Thường Kiệt
II. Chuẩn bị:
1. Thày: 
- Bản đồ kháng chiến chống Tống năm1075 - 1077.
- TLHDTH chuẩn KTKN, SGK, SGV Lịch sử 7
2. Trò: - Học bài cũ
- Vở ghi, vở bài tập, SGK. 
III. Phương pháp:
- P.P: Phát vấn, nêu vấn đề, trực quan, thảo luận nhóm, tường thuật, phân tích.
- KT: Động não
IV. Tiến trình giờ dạy- giáo dục
1. ổn định: ( 1’)
2. Kiểm tra bài cũ: ( 4’)
? Nhà Lý dã làm gì để củng cố đất nước?
- Dời đô về Đại La đổi tên là Thăng Long
- Đặt tên nước là Đại Việt
- Tổ chức lại bộ máy nhà nước hoàn chỉnh hơn( Sơ đồ)
- Xây dựng luật pháp và quân đội
- Thực hiện chính sách đối ngoại mềm dẻo nhưng kiên quyết
3. Bài mới:
* Giới thiệu bài:
 Năm 981, mối quan hệ Đại việt - Tống được củng cố. Từ giữa TK XI, quan hệ ngoại giao giữa hai nước bị cắt đứt bởi nhà Tống có hành động khiêu khích, xâm lược Đại Việt. Vậy nhà Lý đã đối phó như thế nào chúng ta cùng nhau tìm hiểu nội dung bài học ngày hôm nay...
Hoạt động 1
Trình bày dã tâm xâm lược nước ta của nhà Tống chủ trương đối phó của nhà Lý
* HS theo dõi kênh hình( M1)
? Tình hình nhà Tống trước khi xâm lược Đại Việt?
- Gặp nhiều khó khăn: ngân khố tài chính nguy ngập, nội bộ mâu thuẫn, nhân dân nổi dậy đấu tranh. Phía Bắc có bộ tộc Liêu, Hạ quấy nhiễu.
? Tại sao nhà Tống tìm mọi cách xâm lược nước ta?
- Vua Tống muốn bành trướng lãnh thổ.
- Muốn dùng chiến tranh và của cải cướp được để giải quyết tình trạng khủng hoảng trong nước.
? Để chuẩn bị cho công cuộc xâm lược Đại Việt nhà Tống đã có những hành động gì?
- Ngăn cản việc buôn bán của nhân dân hai nước.
- Bọn quan lại nhiều lần đem quân quấy phá lãnh thổ, dụ dỗ các tù trưởng dân tộc ít người.
- Xúi giục Chămpa đánh lên từ phía Nam Đại Việt.
? Vì sao chúng xúi dục Chăm Pa đánh lên từ phía Nam Đại Việt?
- Vì chúng muốn làm suy yếu lực lượng nhà Lý.
? Đứng trước âm mưu xâm lược nước ta của nhà Tống, nhà Lý đã có chủ trương gì?
- Nhà Lý đã chủ động và kiên quyết đối phó.
- Cử thái uý Lý Thường Kiệt làm tổng chỉ huy, ngày đêm tập luỵên quân sĩ, chiêu mộ thêm binh lính, tổ chức kháng chiến.
- Các tù trưởng được phong chức tước cao, được mộ thêm binh lính đánh trả các cuộc quấy phá của nhà Tống
- Phía Nam: Lý Thánh Tông cùng Lý Tường Kiệt chỉ huy 5 đạo quân đánh Chăm Pa; vua Chăm bị bắt.
- Phía Bắc: Tấn công nhà Tống trước để tự vệ
1. Nhà Tống âm mưu xâm lược nước ta: (15’)
* Âm mưu xâm lược:
- Bành trướng lãnh thổ
- Giải quyết tình trạng khó khăn trong nước.
* Chủ trương đối phó của nhà Lý:
- Nhà Lý chủ động đối phó.
- Cử Lý Thường Kiệt làm tổng chỉ huy.
Hoạt động 2
Trình bày cuộc tiến công tự vệ của quân dân nhà Lý vào đát Tống, kết quả và ý nghĩa 
* HS theo dõi kênh chữ SGK
? Hoàn cảnh nào nhà Lý tiến hành tấn công trước để tự vệ? 
- Năm 1072, Lý Thánh Tông mất, vua mới là Lý Nhân Tông còn nhỏ, nhà Tống cho rằng thời cơ xâm lược nước ta đã tới, ra lệnh gấp rút chuẩn bị xâm lược Đại Việt.
- Địa điểm là thành Ung Châu (Quảng Tây) và thành Khâm Châu (Quảng Đông) và Châu Liêm là ba địa điểm tập kết binh sĩ và kho tàng.
? Câu nói của Lý Thường kiệt " ngồi yên đợi giặc không bằng đem quân đánh trước để chặn thế mạnh của giặc" thể hiện điều gì?
*HS thảo luận, trả lời, nhận xét
* GV bổ sung, chốt ý 
 - Thể hiện chủ trương táo bạo, nhằm giành thế chủ động, tiêu hao sinh lực địch ngay từ lúc chúng chưa tiến hành cuộc chiến tranh xâm lược = > đây là cuộc tấn công tự vệ chứ không phải là cuộc tấn công xâm lược
? Quá trình chủ động tấn công của LTK thể hiện như thế nào?
- Trình bày dựa vào sgk
 * GV tường thuật trên lược đồ:
- 10 - 1075 Lý Thường Kiệt cùng Tông Đản chỉ huy hơn 10 vạn quân thuỷ - bộ, chia làm hai đạo tấn công vào đất Tống.
- Quân bộ: lực lượng chủ yếu là quân lính các dân tộc thiểu số do các tù trưởng Tông Đản, Thân Cảnh Phúc, Vi Thủ An, Hoàng Kim Mãn, Lưu Kỷ chỉ huy đánh vào Quảng Nguyên, Môn (Đông Khê), Quang Lang, Tô Mậu.
- Quân Thuỷ: Do Lý Thường Kiệt trực tiếp chỉ huy, theo đường ven biển vùng Quảng Ninh đổ bộ tấn công châu Liêm, châu Khâm (Q. Đông). Tiêu diệt các căn cứ tập kết quân, phá huý các kho tàng của giặc, tiến về bao vây thành Ung Châu. Trên đường tiến quân LTK cho yết bảng nói rõ mục đích của mình nhằm cô lập kẻ thù, tranh thủ sự ủng hộ của nhân dân TQ. Tại đây, LTK bố trí một cánh quân phục sẵn ở phía Bắc thành Ung Châu để chặn viện binh của giặc.
 Sau 42 ngày đêm chiến đấu ta đã hạ được thành Ung Châu, tướng Tô Giám tự tử. Đạt được mục đích, LTK hạ lệnh phá hết cầu cống, thiêu huỹ các kho lương thảo rồi nhanh chóng rút quân về nước.
? Kết quả?
? Tại sao nói đây là cuộc tấn công để tự vệ mà không phải là cuộc tấn công xâm lược?
* HS: Thảo luận nhóm, trả lời, nhận xét
* GV bổ sung
- Chỉ tấn công các căn cứ quân sự, kho lương thảo
- Khi hoàn thành mục đích quân ta rút về nước.
? Việc chủ động tấn công để tự vệ của nhà Lý có ý nghĩa như thế nào?
- HS trình bày miệng, nhận xét, bổ sung
* GV chốt 
2. Nhà Lý chủ động tiến công để phòng vệ:( 20’)
*Hoàn cảnh:
- Nhà Tống ráo riết chuẩn bị xâm lược Đại Việt.
- Chủ trương của nhà Lý: tấn công trước để tự vệ.
* Diễn biến:
- 10 - 1075 ta đem 10 vạn quân, tiến vào đất Tống( SGKT
* Kết quả:
- Sau 42 ngày, ta đã hạ thành Ung Châu.
- Phá cầu cống, tiêu huỷ các kho lương , nhanh chóng rút quân về nước.
* ý nghĩa:
Làm thay đổi kế hoạch, làm chậm lại cuộc tấn công xâm lược của nhà tống vào nước ta.
4. Củng cố: ( 3’)
- Âm mưu xâm lược Đại Việt của nhà Tống?
- Nhà Lý đã đối phó như thế nào? gọi hs lên bảng trình bày trên lược đồ. Kết quả?
5. Hướng dẫn về nhà: ( 2’)
- Học bài củ theo nội dung câu hỏi sgk.
- Làm các bài tập ở sách bài tập.
- Soạn trước bài 11 mục II vào vở soạn và trả lời các câu hỏi sau:
? Tại Sao Lý Thường Kiệt chọn sông Như Nguyệt làm phòng tuyến chặn giặc?
? Trình bày diễn biến cuộc chiến đấu trên phòng tuyến Như Nguyệt?
? Vai trò của các dân tộc trong cuộc kháng chiến?
V. Rút kinh nghiệm: