Giáo án Lịch sử 7 - Tuần 14 - Năm học 2010-2011

UÂN
 XÂM LƯỢC NGUYÊN(1285)
1/ Mục tiêu bài học.
a/ Kiến thức.
 	Giúp HS hiểu việc chuẩn bị xâm lược Đại Việt lần hai của nhà Nguyên chu đáo hơn lần trước và lối đánh giặc đúng đắn với quyết tâm cao của quân dân Đại Việt đã giành thắng lợi vẽ vang.
b/ Tư tưởng.
 	Bồi dưỡng cho HS lòng căm thù giặc ngoại xâm, niềm tự hào dân tộc và lòng biết ơn tổ tiên đã kiên cường, mưu trí bảo vệ chủ quyền đất nước.
c/ Kỹ năng.
 	Rèn luyện kỹ năng sử dụng lược đồ để tường thuật lại các sự kiện lịch sử.
2/ Chuẩn bị:
a.Thầy: Nghiên cứu tài liệu, soạn giáo án, lược đồ kháng chiến lần 1 (1258)
b.Trò: Nghiên cứu bài theo câu hỏi SGK
3/ Tiến trình dạy –học.
a. Kiểm tra bài cũ : (4’)
Câu hỏi: 
- Âm mưu XL của quân MC? Trình bày diễn biến trên lược đồ?
Đáp án
- Thiết lập ách đô hộ của đế chế MC trên đất ĐV, làm bàn đạp tấn công lên phía Nam nước Tống, tấn công các nước ĐNA
- DB: 1- 1258, 3 vạn quân MC do Ngột Lương Hợp Thai XL nước ta đánh: Bạch Hạc -> Bình Lệ Nguyên -> Thăng Long
 	- 29.1.1258 ta mở cuộc tấn công  giành thắng lợi.
b/ Bài mới.
 * Giới thiệu bài (1’)
 Sau thất bại thảm hại trong lần XL thứ nhất. Để rửa nhục cho cuộc XL ĐV bị thất bại lần trước và để thể hiện tham vọng dùng ĐV đánh chiếm các nước phía Nam TQ, mở rộng lãnh thổ, đế chế Mông – Nguyên đã tiến hành đánh ĐV lần 2
Hoạt đỗng của GV.
Hoạt động của HS.
Nội dung.
Giảng: Sau thất bại 1258 MC không chịu từ bỏ mộng xâm lược ĐV. 1279 Sau khi thôn tính nhà Tống MC lập ra nhà Nguyên và ráo riết chuẩn bị xâm lược nước ta.
Hỏi: Nhà Nguyên cho quân xâm lược Champa và Đại Việt nhằm mục đích gì?
Hỏi: Nhà Nguyên xâm lược Champa trước nhằm mục đích gì?
- GV Kl.
Hỏi: Sau khi biết tin nhà Nguyên có ý định xâm lược nước ta nhà Trần đã làm gì?
Hỏi: Các hội nghị này có tầm quan trọng, vì sao?
Giảng, lấy dẫn chứng.
+ Trần Quốc Toản.
+ TP “Lá cờ thêu sáu chữ vàng”
+ TP “Hịch tướng sĩ”
Hỏi: Hội nghị Diên Hồng có tác dụng gì đến việc chuẩn bị kháng chiến?
Hỏi: Sự kiện nào thể hiện ý chí quyết tâm của nd thời Trần?
Hỏi: Việc trích hai chữ “sát thát” vào tay có ý nghĩa như thế nào?
Gv: dùng lược đồ cuộc kháng chiến lần hai chống quân Nguyên để trình bày diễn biến.
Hỏi: Không thực hiện được âm mưu bắt sống vua Trần và quân chủ lực, Thoát Hoan đã làm gì?
GV dựa và lược đồ giảng.
Hỏi: Nêu cách đánh của quân và dân ta trong kháng chiến chống quân Nguyên lần hai? 
Hỏi: Nêu kết quả cuộc KC Nhận xét gì kết quả này? 
Gv: Đó là kế lấy yếu đánh mạnh, lấy ít đánh nhiều mà quân Trần đã áp dụng ngay cuộc KC lần 1.
- Làm cầu nối thôn tính các nước phía nam TQ.
- Làm bàn đạp tấn công vào ĐV.
- Triệu tập hội nghị các vương hầu ở bến Bình Than bàn kế đánh giặc.
- HS thảo luận cử đại diện trình bày.
- Thể hiện ý chí kiên trung của quân dân ĐV.
- Nhà Trần tổ chức cuộc ..
- Thể hiện quyết tâm cao độ của quân sĩ thà chết không chịu mất nứơc.
HS: lắng nghe. Lên bảng trình bày lại.
- Cho quân rút về Thăng Long chờ tiếp viện.
- Khi giặc mạnh không dốc toàn bộ lực lượng để đối phó mà khôn khéo rút lui chờ thời cơ.
 Cách đánh “ vườn không nhà trống”.
- Quân giặc phần bị chết ... Thoát Hoan chui vào ống đồng ...
1/ Âm mưu xâm lược Champa và Đại Việt của nhà Nguyên. (11’)
- Sau khi thống trị hoàn toàn Trung Quốc, vua Nguyên ráo riết chuẩn bị xâm lược Đại Việt và Champa.
- 1283 tướng Toa Đô cho quân xâm lược Champa nhưng thất bại.
2/ Nhà Trần chuẩn bị kháng chiến. (11’)
- Vua Trần đã triệu tập hội nghị ở bến Bình Than, bàn kế đánh giặc.
- Năm 1285 các bô lão có uy tín trong cả nước về dự hội nghị Diên Hồng.
- Các cuộc tập trận lớn và duyệt binh diễn ra ở Đông Bộ Đầu.
3/ Diễn biến và kết quả của cuộc kháng chiến. (13’)
a/ Diễn biến.
- Cuối 1-1285, 50 vạn quân Nguyên do Thoát Hoan chỉ huy tiến vào nước ta.
- Quân ta sau vài trận đánh rút về Vạn Kiếp sau đó rút về Thiên Trường để bảo toàn lực lượng.
- Cùng lúc Toa Đô đánh từ Champa ra Nghệ An, Thanh Hóa quân của Thoát Hoan mở cuộc phản công xuống phía Nam tạo thế hai gọng kìm.
- Nhân lúc quân Nguyên gặp khó khăn vua Trần cho tổ chức phản công đánh bại giặc ở nhiều nơi.
b/ Kết quả.
 Quân giặc phần bị chết, phần còn lại chạy về nước.
 Thoát Hoan chui vào ống đồng về nước, Toa Đô bị chém đầu.
c. Củng cố (3’)
 	- HS: Trình bày lại DB KC lần 2 trên lược đồ
d. Hướng dẫn học ở nhà (2’)
- Học, thuật lại DB, tìm hiểu phần 3 theo câu hỏi SGK
Ngày soạn: 21/ 11/ 10	 Ngày giảng: 7A, B: 25/ 11/ 10
	 7C,D: 24/ 11/ 10
BÀI 14 (tiếp...)
Tiết 26: CUỘC KHÁNG CHIẾN LẦN THỨ BA CHỐNG QUÂN
 XÂM LƯỢC NGUYÊN(1287-1288)
1. Mục tiêu bài dạy :
a. Kiến thức: 
* Giúp Hs:	
Trong 3 lần XL nước ta nhà Nguyên chuẩn bị rất công phu, chu đáo
HS nắm được diễn biến cơ bản nhất của cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống quân XL Mông- Nguyên
HS hiểu được nguyên nhân dẫn đến thắng lợi và ý nghĩa LS của kháng chiến đó
HS thấy được trong 3 cuộc kháng chiến diễn ra trong hoàn cảnh có nhiều khó khăn thử thách, so sánh lực lượng quân ta với quân địch rất chênh lệch, song ta đã chiến thắng vẻ vang.
b. Kĩ năng:
- Biết sử dụng bản đồ trong khi nghe giảng và trả lời câu hỏi, học ở nhà
- Biết phân tích, so sánh đối chiếu diễn biến giữa 3 lần kháng chiến.
c. Tư tưởng: 
- Bồi dưỡng nâng cao cho HS lòng căm thù quân XL, lòng yêu nước, niềm tự hào, tự cường DT, biết ơn các anh hùng DT
2/ Chuẩn bị
a. Thầy: Nghiên cứu tài liệu, soạn giáo án, lược đồ kháng chiến lần 1 (1258)
b. Trò: Nghiên cứu bài theo câu hỏi SGK
3. Phần thể hiện khi lên lớp
a/ Kiểm tra bại cũ (4’)
Câu hỏi: 
Tóm tắt DB cuộc kháng chiến chống quân XL Mông – Nguyên trên lược đồ
Đáp án
1. 1285, 50 vạn quân Nguyên do Thoát Hoan chỉ huy XL nước ta
Quân ta lui về Vạn Kiếp -> Thiên Trường
Quân Toa Đô đánh Nghệ An, quân Thoát Hoan đánh phía Nam
5. 1285, quân ta phản công đánh ở Tây Kết, Hàm Tử, Chương Dương -> Giải phóng Thăng Long -> Địch rút chạy -> KC thắng lợi
 b. Dạy bài mới
 * Giới thiệu bài (1’)
 Sau thất bại thảm hại trong 2 lần XL trước đã học, vua Nguyên rất tức tối, quyết tâm XL ĐV lần 3 để rửa nhục và để thực hiện tham vọng mở rộng ách đô hộ của đế chế Nguyên đối với các quốc gia ở phía Nam TQ. Vậy cuộc XLĐV lần 3 đã diễn ra ntn quân dân ĐV đối phó ra sao? Đó là ND bài học hôm nay
Hoạt động của GV.
Hoạt động của HS.
Nội dung.
Gv: gọi Hs đọc Sgk.
Hỏi: Sau hai lần xâm lược Đại Việt thất bại vua Nguyên đã làm gì?
Hỏi: Nêu những dẫn chứng về việc Nguyên chuẩn bị chu đáo cho cuộc xâm lược?
 Giảng: Mặc dù chuẩn bị chu đáo nhưng chúng đã bắt đầu run sợ. Vua HTL dặn con: “Không được xem Giao Chỉ là một nước nhỏ mà khinh thường”.
Hỏi: Trước nguy cơ đó vua tôi nhà Trần đã làm gì?
Gv: Trình bày trên lược đồ. (Quân Nguyên ồ ạt tấn công theo đường ...)
Hỏi: Ô Mã Nhi được giao bảo vệ đoàn thuyền lương nhưng tại sao lại về hội quân ở Vạn Kiếp?
Gv: Trần Khánh Dư là một tướng có tài 
Hỏi: Kết quả của trận Vân?
Hỏi: Chiến thắng Vân Đồn có ý nghĩa gì?
Hỏi: Sau trận Vân Đồn tình thế của quân Nguyên như thế nào?
Hỏi: Đợi mãi không thấy đón thuyền lương đến, Thoát Hoan đã làm gì?
Hỏi: ND Thăng Long thực hiện kế hoạch gì?
Hỏi: Chiếm được Thăng Long Thoát Hoan đã làm gì?
Hỏi: Trước tình thế đó vua tôi nhà Trần đã có quyết định gì?
Hỏi: Dựa vào đâu mà vua Trần và Trần Quốc Tuấn đã chọn sông Bạch Đằng làm nơi mai phục?
Gv: Dùng lược đồ chiến thắng Bạch Đằng để trình bày diễn biến.
Hỏi: Kết quả của trận chiến đấu trên sông BĐ?
Hỏi: Hãy nêu ý nghĩa của trận Bạch Đằng 1288?
Hs đọc sgk.
- Quyết tâm đánh chiếm Đại Việt lần ba.
- Đình chỉ xâm lược Nhật Bản.
- Tập trung lực lượng lớn.
- Chuẩn bị tổng kháng chiến. Cử Trần Quốc Tuấn làm tổng chỉ huy.
- Quan sát
ÔMN cho rằng quân ta yếu không cản được chúng nên ÔMN bảo vệ đoàn thuyền lương.
- HS dựa vào Sgk trả lời.
Phần lớn thuyền lương bị đắm, số còn lại bị quân nhà Trần chiếm...
- Làm cho quân giặc khốn đốn tinh thần hoang mang ...
- Rất khó khăn, thiếu lương thực trầm trọng
đợi mãi không thấy đoàn thuyền lương đến 
- Cho quân chiếm thành Thăng Long.
- Vườn không nhà trống để đối phó với giặc
- Đánh các căn cứ quân sự của nhà Trần
+ Khai quật lăng mộ họ Trần 
+ Cho quân lính tàn phá, cướp lương thực của dân
- Bố trí trận địa mai phục ở sông BĐ
- Dựa vào thế hiểm trở
- Nơi đã từng diễn ra chiến thắng 938 NQ, 981- Lê Hoàn
- HS trình bày lại.
- Nhiều tên giặc bị chết ..
ÔMN bị bắt sống ..
- Đập tan mộng xâm lăng của quân Nguyên.
1/ Nhà Nguyên xâm lược Đại Việt. (11’)
- Vua Nguyên quyết tâm xâm lược Đại Việt lần ba.
- Nhà Trần khẩn trương chuẩn bị kháng chiến.
- Tháng 12-1287 quân Nguyên ồ ạt tấn công Đại Việt.
- Đầu 1288 Thoát Hoan chọn Vạn Kiếp XD căn cứ.
2/ Chiến thắng Vân Đồn tiêu diệt đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ. (11’)
- Trần Khánh Dư cho quân mai phục ở Vân Đồn 
- Khi đoàn thuyền lương của giặc tiến qua Vân Đồn bị quân của Trần Khánh Dư đánh ra từ nhiều phía.
- KQ: Phần lớn thuyền lương bị đắm, số còn lại bị quân nhà Trần chiếm.
3/ Chiến thắng Bạch Đằng. (12’)
- Tháng 1-1288 Thoát Hoan cho quân chiếm đóng Thăng Long.
- Kế hoạch “vườn không nhà trống” của nhà Trần làm cho quân Nguyên tuyệt vọng -> Thoát Hoan quyết định rút quân về nước.
- Nhà Trần quyết định phản công -> chọn sông Bạch Đằng làm trận quyết chiến.
- Tháng 4-1288 đoàn thuyền của Ô Mã Nhi rút theo sông Bạch Đằng.
- Ta nhử địch và trận địa khi nước dâng cao.Lúc rút nước thuyền địch xô vào cọc và bị quân ta đánh từ hai bên bờ.
- KQ: Nhiều tên giặc bị chết, ÔMN bị bắt sống.
c. Củng cố (4’)
 	Bài tập: Nếu được tham gia bàn bạc tìm cách đánh giặc trong lần thứ 3 này, thì em sẽ chọn phương án nào sau đây? 
 A. Tập trung lực lượng đánh tan đội quân mạnh nhất do Thoát Hoan chỉ huy, đội quân còn lại của Ô Mã Nhi sẽ phải rút quân về nước
 B.Chờ cho đạo quân thuỷ do Ô Mã Nhi cầm đầu cùng về hội quân với đạo 
quân của Thoát Hoan, rồi tiến hành đánh luôn 1 lúc, tiêu diệt cả 2 đạo quân
 C. Lập mưu tách đạo quân của Ô Mã Nhi ra rồi tập trunglực lượng đánh vào đoàn thuyền hậu cần (thuyền lương) của Trương Văn Hổ làm thất bại âm mưu đánh lâu dài của giặc.
d. Hướng dẫn học ở nhà (2’)
- H