Giáo án Lịch sử 7 - Tiết 60, Bài 27: Chế độ phong kiến nhà Nguyễn - Nguyễn Văn Nguyên

Tuần: 30
Ngày soạn: 27 / 03 / 2011
Tiết: 60
Ngày dạy: 02 / 04 / 2011
Chương VI
Việt Nam nửa đầu thế kỉ XIX
Bài 27
Chế độ phong kiến nhà nguyễn
I- tình hình chính trị- kinh tế
a- mục tiêu bài học:
1- Kiến thức:
Nhà Nguyễn lập lại chế độ phong kiến tập quyền. Các vua Nguyễn thuần phục nhà Thanh và khước từ mọi tiếp xúc với phương Tây. Các ngành kinh tế thời Nguyễn còn nhiều hạn chế.
2- Kĩ năng:
Phân tích nguyên nhân các hiện trạng chính trị- kinh tế thời Nguyễn.
3- Tư tưởng, tình cảm, thái độ:
Chính sách của nhà Nguyễn không phù hợp với yêu cầu của lịch sử, nền kinh tế, xã hội không có điều kiện phát triển.
b- Thiết bị, đồ dùng và tài liệu dạy học:
- Lược đồ hành chính Việt Nam dưới thời Nguyễn.
- Hướng dẫn sử dụng kênh hình trong SGK Lịch sử THCS.
- Tập bản đồ, tranh ảnh, bài tập Lịch sử 7.
- Tư liệu Lịch sử 7, tài liệu chuẩn kiến thức, tài liệu khác liên quan
c- Tiến trình tổ chức dạy và học:
* ổn định và tổ chức:
* Kiểm tra bài cũ:
 Kiểm tra việc làm bài tập của học sinh.
* Giới thiệu bài mới:
Vua Quang Trung mất đi là một tổn thất cho đất nước. Thái tử Quang Toản lên ngôi đã không đập tan được âm mưu của Nguyễn ánh. Triều Tây Sơn tồn tại 14 năm (1788- 1802) thì sụp đổ. Chế độ phong kiến nhà Nguyễn được thiết lập.
1- Nhà Nguyễn lập lại chế độ phong kiến tập quyền.
Hoạt động dạy
Hoạt động học
Ghi bảng
- GV giới thiệu cho HS tình hình triều Tây Sơn sau khi Quang Trung mất: Quang Toản không đủ sức gánh vác công việc đát nước, Nguyễn Nhạc chịu an phận...
? Nhân cơ hội triều Tây Sơn suy yếu, Nguyễn ánh đã có hành động gì ?
- Giáo viên dùng lược đồ tường thuật việc Nguyễn ánh đánh đổ triều Tây Sơn.
? Nhà Nguyễn đã làm gì để lập lại chế độ phong kiến tập quyền?
? Vua Gia Long chú trọng củng cố luật pháp như thế nào?
- GV: Luật Gia Long gồm 22 quyển, 398 điều luật.
? Nhìn vào lược đồ SGK hình 61, hãy kể các đơn vị hành chính nước ta thời Nguyễn?
? Em có nhận xét gì về cách tổ chức đơn vị hành chính dưới thời Nguyễn?
? Nhà Nguyễn đã thi hành những biện pháp gì để củng cố quân đội?
- GV hướng dẫn HS quan sát H62, 63.
? Em có nhận xét như thế nào về chính sách đối ngoại thời Nguyễn?
? Hậu quả của các chính sách đó?
- Nguyễn ánh đem thuỷ binh ra lấn dần vùng đất của Tây Sơn.
- Giữa năm 1802, Nguyễn ánh đem quân đánh ra Thăng Long bắt Quang Toản, triều đại Tây Sơn chấm dứt.
- Năm 1802, Nguyễn ánh đặt niên hiệu Gia Long, chọn Phú Xuân làm kinh đô, lập ra triều Nguyễn.
- Năm 1806, lên ngôi Hoàng đế.
- Năm 1815, ban hành bộ Hoàng triều luật lệ (luật Gia Long).
- Các năm 1831-1832 chia nước ta thành 30 tỉnh và một phủ.
- Quan tâm xây dựng, củng cố quân đội: 
+ Gồm nhiều binh chủng.
+ Xây dựng thành trì vững chắc. Lập hệ thống trạm ngựa từ Nam Quan đến Cà Mau.
- Ngoại giao: đóng cửa không tiếp xúc với bên ngoài, nhưng thần phục nhà Thanh mù quáng.
- Pháp chuẩn bị xâm lược nước ta.
- Nguyễn ánh đem thuỷ binh ra lấn dần vùng đất của Tây Sơn.
- Giữa năm 1802, Nguyễn ánh đem quân đánh ra Thăng Long, Quang Toản chạy lên Bắc Giang thì bị bắt. Triều đại Tây Sơn chấm dứt.
- Năm 1802, Nguyễn ánh lên ngôi vua, đặt niên hiệu Gia Long, chọn Phú Xuân làm kinh đô, lập ra triều Nguyễn.
- Năm 1806, lên ngôi Hoàng đế.
- Nhà Nguyễn lập lại chế độ phong kiến tập quyền: Vua trực tiếp điều hành mọi việc từ TW đến địa phương.
- Năm 1815, ban hành bộ Hoàng triều luật lệ (luật Gia Long).
- Các năm 1831-1832 chia nước ta thành 30 tỉnh và một phủ trực thuộc (Thừa Thiên)
 - Quan tâm xây dựng, củng cố quân đội: 
+ Gồm nhiều binh chủng.
+ Xây dựng thành trì vững chắc.
+ Lập hệ thống trạm ngựa từ Nam Quan đến Cà Mau.
- Ngoại giao: 
+ Thần phục nhà Thanh.
+ Khước từ mọi tiếp xúc với phương Tây.
2- Kinh tế dưới triều Nguyễn
Hoạt động dạy
Hoạt động học
Ghi bảng
? Tình hình nông nghiệp nước ta đầu thế kỉ XIX?
? Công cuộc khai hoang của nhà Nguyễn có tác dụng như thế nào?
? Mặc dù diện tích canh tác tăng thêm nhưng vẫn còn tình trạng nông dân lưu vong. Tại sao?
? Tình hình đê điều dưới thời Nguyễn như thế nào?
? Tại sao việc đắp đê lại gặp khó khăn?
- GV nhấn mạnh tình hình nông ngghiệp càng sa sút không phát triển được.
? Thủ công nghiệp dưới thời Nguyễn có đặc điểm gì?
- Cho HS đọc phần in nghiêng SGK.
? Qua nhận xét đó, em có suy nghĩ gì về tài năng của thợ thủ công nước ta vào thời gian này?
? Mặc dù còn nhiều tiềm lực nhưng vì sao thủ CN không phát triển được?
- Cho HS đọc phần in nghiêng SGK.
? Em có nhận xét gì về hoạt động buôn bán trong nước của nước ta thời Nguyễn?
- GV giới thiệu hình 64: buôn bán tấp nập, có điếm canh, quản lý.
? Chính sách ngoại thương của nhà Nguyễn được thể hiện như thế nào?
- Chú trọng khai hoang, tăng cường lập ấp, lập đồn điền 
à diện tích canh tác tăng.
- Ruộng đất còn bỏ hoang nhiều, địa chủ , cường hào vẫn cướp ruộng đất của nông dân.
- Đê điều không được quan tâm tu sửa, nạn tham nhũng phổ biến.
- Tài chính thiếu, tham nhũng
à hạn hán, lũ lụt xảy ra liên tiếp.
- Lập nhiều xưởng sản xuất.
- Ngành khai thác mỏ được mở rộng.
- Các làng nghề thủ công ở nông thôn và thành thị phát triển mạnh.
- Thông minh, cần cù, sáng tạo, tay nghề cao.
- Thợ giỏi bị bắt vào xưởng nhà nước, mai một tài năng, thợ thủ công nộp thuế nặng nề..
- Buôn bán được mở rộng ở các thành thị, thị tứ.
- Phố chợ đông đúc, sầm uất, các mặt hàng phong phú.
- Mở rộng buôn bán với các nước trong khu vực, nhưng hạn chế buôn bán với người phương Tây.
* Nông nghiệp:
- Chú trọng khai hoang, tăng cường lập ấp, lập đồn điền à diện tích canh tác tăng.-> đặt lại chế đọ quân điền.
- Ruộng đất còn bỏ hoang nhiều, địa chủ , cường hào vẫn cướp ruộng đất của nông dân.
- Đê điều không được quan tâm tu sửa, nạn tham nhũng phổ biến.
à Hạn hán, lũ lụt xảy ra liên tiếp. Như ở Văn Giang – Hưng Yên 18 năm liền bị vỡ đê.
* Thủ công nghiệp:
- Lập nhiều xưởng sản xuất như đúc tiền, đúc súng, đóng tầu...
- Ngành khai thác mỏ được mở rộng nhưng khai thác còn lạc hậu và hoạt động thất thường.
- Các làng nghề thủ công ở nông thôn và thành thị phát triển mạnh nhưng phải nộp thuế sản phẩm nặng nề.
à Thủ công có điều kiện phát triển nhưng bị kìm hãm.
* Thương nghiệp:
- Buôn bán được mở rộng ở các thành thị, thị tứ.
- Phố chợ đông đúc, sầm uất, các mặt hàng phong phú.
- Ngoại thương:
- Mở rộng buôn bán với các nước trong khu vực, nhưng hạn chế buôn bán với người phương Tây.
* Củng cố bài học:
? Nêu những nét chính về tình hình chính trị, kinh tế nước ta thời Nguyễn?
? Những hạn chế trong chính sách cai trị của nhà Nguyễn?
* Hướng dẫn về nhà:
- Học bài nắm chắc tình hình chính trị, kinh tế nước ta thời Nguyễn.
- Đọc và chuẩn bị “bài 27 phần II- các cuộc nổi dậy của nông dân” tìm hiểu nội dung bài theo các câu hỏi cuối mục, cuối bài.