Giáo án Lịch sử 7 - Tiết 50, Bài 24: Khởi nghĩa nông dân Đàng ngoài thế kỉ XVIII - Nguyễn Văn Nguyên

Tuần: 25
Ngày soạn: 20 / 02 / 2011
Tiết: 50
Ngày dạy: 25 / 02 / 2011
Bài 24
Khởi nghĩa nông dân đàng ngoài thế kỉ XVIII
a- mục tiêu bài học:
1- Kiến thức:
- Sự mục nát cực độ của chính quyền phong kiến Lê - trịnh ở Đàng Ngoài làm cho kinh tế nông nghiệp đình đốn, công thương nghiệp sa sút, điêu tàn. Nông dân cơ cực, phiêu tán đã vùng lên mãnh liệt chống lại chính quyền phong kiến.
- Nhận thấy rõ tính chất quyết liệt và quy mô rộng lớn của phong trào khởi nghĩa nông dân Đàng Ngoài mà đỉnh cao là khoảng 30 năm giữa thế kỉ XVIII.
2- Kĩ năng:
- Sưu tầm ca dao tục ngữ phản ánh nỗi thống khổ của nhân dân.
- Tập vẽ bản đồ, xác định các địa danh, hình dung các địa bàn hoạt động và quy mô của từng cuộc khởi nghĩa lớn.
3- Tư tưởng, tình cảm, thái độ:
Bồi dưỡng cho HS căm ghét sự áp bức, cường quyền, đồng cảm với nỗi thống khổ của nhân dân, buộc họ phải vùng lên đòi quyền sống, kính phục tinh thần đấu tranh kiên cường của nông dân và các thủ lĩnh nghĩa quân chống chính quyền phong kiến thối nát.
b- Thiết bị, đồ dùng và tài liệu dạy học:
- Lược đồ cuộc khởi nghĩa nông dân thế kỉ XVIII.
- Hướng dẫn sử dụng kênh hình trong SGK Lịch sử THCS.
- Tập bản đồ, tranh ảnh, bài tập Lịch sử 7.
- Tư liệu Lịch sử 7, tài liệu chuẩn kiến thức, tài liệu liên quan
c- Tiến trình tổ chức dạy và học:
* ổn định và tổ chức:
* Kiểm tra bài cũ:
* Giới thiệu bài mới:
 ở các bài học trước, chúng ta thấy sự cai trị của chúa Trịnh ở Đàng Ngoài, nền sản xuất trì trệ, kìm hãm, không chăm lo phát triển. Tình trạng đó kéo dài ắt dẫn đến cảnh điêu đứng, khổ cực của quần chúng nhân dân. Có áp bức, có đấu tranh, nông dân Đàng Ngoài đã vùng lên đấu tranh, lật đổ chính quyền họ Trịnh thối nát.
1- Tình hình chính trị
Hoạt động dạy
Hoạt động học
Ghi bảng
- Cho HS đọc phần in nghiêng.
? Em có nhận xét như thế nào về chính quyền phong kiến Đàng Ngoài?
GV nhấn mạnh: Từ vua chúa đến quan lại đều ra sức ăn chơi hưởng lạc, phè phỡn, không còn kỉ cương phép tắc gì.
? Chính quyền phong kiến mục nát đã dẫn đến hậu quả gì?
? Nhân dân phải chịu cảnh tô thuế nặng nề, bất công như thế nào?
? Trước cuộc sống cực khổ đó nhân dân có thái độ như thế nào?
- Chính quyền phong kiến mục nát cực độ:
+ Vua Lê chỉ là bù nhìn.
+ Phủ chúa quanh năm hội hè, yến tiệc, phung phí tiền của.
+ Quan lại, binh lính hoành hành, đục khoét nhân dân.
- Hậu quả:
+ Sản xuất sa sút:
+ Đời sống nhân dân cực khổ
- Vì không đủ tiền nộp thuế mà phải bỏ cả nghề nghiệp (vì thuế sơn mà chặt cả cây sơn, thuế vải lụa mà phá khung cửi, vì thu tôm cá mà xé chài lưới...)
à Nông dân vùng lên đấu tranh chống chính quyền phong kiến.
- Thế kỉ XVIII chính quyền phong kiến mục nát cực độ:
+ Vua Lê chỉ là bù nhìn.
+ Phủ chúa Trịnh quanh năm hội hè, yến tiệc, vung phí tiền của.
+ Quan lại, binh lính hoành hành, đục khoét nhân dân.
- Hậu quả:
+ Sản xuất sa sút: nông nghiệp đình đốn, hạn hán, lũ lụt, mất mùa liên tiếp; công thương nghiệp sa sút, phố chợ điêu tàn.
+ Đời sống nhân dân cực khổ,vào những năm 40 của thế kỉ XVIII, hàng chục vạn nông dân chết đói, phiêu tán khắp nơi.
à Nông dân vùng lên đấu tranh chống chính quyền phong kiến.
2- Những cuộc khởi nghĩa lớn.
Hoạt động dạy
Hoạt động học
Ghi bảng
- GV sử dụng lược đồ các cuộc KN nông dân Đàng Ngoài.
? Hãy kể tên các cuộc khởi nghĩa nông dân tiêu biểu đàng Ngoài?
- GV hướng dẫn HS kẻ bảng và hoàn thiện bảng.
STT
Tên cuộc KN
Thời gian
Địa bàn hoạt động
1
Nguyễn Dương Hưng
1737
Sơn Tây
2
KN Lê Duy Mật
1738-1770
T. Hoá, Nghệ An
3
Nguyễn Danh Phương (quận Hẻo)
1740-1751
Vĩnh Phúc, Sơn Tây, sau lan rông ra Tuyên Quang, Thái Nguyên
4
KN Nguyễn Hữu Cầu
(quận He)
1741-1751
Đồ Sơn- Hải Phòng, Bắc Giang, Bắc Ninh, T.Hoá, Nghệ An
5
KN Hoàng Công Chất
1739-1769
Sơn Nam, Tây Bắc
- Trong khoảng 30 năm của thế kỉ XVIII, khắp đồng bằng bắc bộ và Thanh – Nghệ đã nổ ra hàng loạt các cuộc khởi nghĩa nông dân.
* Diễn biến:
- GV nhấn mạnh cuộc khởi nghĩa Nguyễn Hữu Cầu.
? Nhìn vào lược đồ em có nhận xét gì về địa bàn hoạt động của phong trào nông dân Đàng Ngoài?
? Kết cục? Nguyên nhân thất bại, ý nghĩa của phong trào nông dân Đàng Ngoài?
- Phong trào lan rộng khắp đồng bằng, miền núi.
- Thất bại do nổ ra rời rạc, không liên kết thành một phong trào rộng lớn.
* Kết quả:
- Các cuộc khởi nghĩa trước sau đều thất bại, nhiều thủ lĩnh bị bắt, bị xử tử. 
* ý nghĩa: 
- Làm cho chính quyền PK họ Trịnh lung lay.
- Tạo điều kiện cho quân Tây Sơn tiến ra Bắc.
- Nêu cao tinh thần đấu tranh của nhân dân.
* Củng cố bài học:
? Vì sao thế kỉ XVII-XVIII lại diễn ra nhiều cuộc nổi dậy của nông dân?
? Các cuộc khởi nghĩa nông dân Đàng Ngoài tác động như thế nào đến tình hình xã hội nước ta lúc bấy giờ?
* Hướng dẫn về nhà:
- Học bài nắm chắc tình hình chính trị, diền biến những cuộc khởi nghĩa.
- Vẽ lược đồ các cuộc khởi nghĩa nông dân Đàng Ngoài thế kỉ XVIII 
(Hình 55)
- Đọc và chuẩn bị bài tìm hiểu nội dung bài theo các câu hỏi cuối mục, cuối bài.