Giáo án Lịch sử 7 - Tiết 48, Bài 23: Kinh tế, văn hóa, thế kỉ XVI-XVIII - Nguyễn Văn Nguyên

Tuần: 24
Ngày soạn: 13 / 02 / 2011
Tiết: 48
Ngày dạy: 17 / 02 / 2011
Bài 23
Kinh tế, văn hoá thế kỉ xvi-xviii
I. kinh tế
a- mục tiêu bài học:
1- Kiến thức:
- Sự khác nhau của kinh tế nông nghiệp và kinh tế hàng hoá ở hai miền đất nước. Nguyên nhân của sự khác nhau đó.
- Mặc dù chiến tranh phong kiến thường xuyên xảy ra và kéo dài nhưng kinh tế có những bước tiến đáng kể, đặc biệt là Đàng Trong.
2- Tư tưởng, tình cảm, thái độ:
Tôn trọng, có ý thức giữ gìn những sáng tạo nghệ thuật của cha ông, thể hiện sức sống tinh thần của dân tộc.
3- Kĩ năng:
- Nhận biết các địa danh trên bản đồ Việt Nam.
- Nhận xét trình độ phát triển của lịch sử dân tộc từ thế kỉ XVI- XVIII.
b- Thiết bị, đồ dùng và tài liệu dạy học:
- Một số trnh ảnh về đồ gốm, Thăng Long
- Hướng dẫn sử dụng kênh hình trong SGK Lịch sử THCS.
- Tập bản đồ, tranh ảnh, bài tập Lịch sử 7.
- Tư liệu Lịch sử 7.
c- Tiến trình tổ chức dạy và học:
* ổn định và tổ chức:
* Kiểm tra bài cũ:
 ? Hãy nêu những nét cơ bản về cuộc chiến tranh Nam – Bắc Triều. Hậu quả của nó đối với sự phát triển của đất nước?
? Em có nhận xét gì về tình hình chính trị, xã hội nước ta trong các thế kỉ XVI-XVII?
* Giới thiệu bài mới:
Chiến tranh liên miên giữa 2 thế lực Trịnh – Nguyễn gây biết bao tổn hại, đau thương cho dân tộc. Đặc biệt, sự chia cắt kéo dài đã ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển chung của đất nước. Tình hình kinh tế nước ta thời đó có đặc điểm gì?
1- Nông nghiệp
Hoạt động dạy
Hoạt động học
Ghi bảng
? Em có nhận xét gì về tình hình kinh tế nông nghiệp Đàng Ngoài? Nguyên nhân của tình trạng ấy?
? Cường hào đem cầm bán ruộng đất công đã ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và đời sống nhân dân như thế nào?
? ở Đàng Trong chúa Nguyễn có quan tâm đến sản xuất nông nghiệp không? Việc làm đó nhằm mục đích gì?
? Chúa Nguyễn có biện pháp gì để khuyến khích khai hoang?
? Kết quả của chính sách đó?
? Chúa Nguyễn đã làm gì để mở rộng đất đai, xây dựng cát cứ?
? Phủ Gia Định có mấy dinh? Thuộc những tỉnh nào hiện nay?
- GV xác định trên lược đồ.
? Hãy phân tích những việc làm của chúa Nguyễn trong việc phát triển nông nghiệp? Sự phát triển đó ảnh hưởng như thế nào đến tình hình xã hội?
? Nhận xét sự khác nhau giữa kinh tế nông nghiệp Đàng Trong và Đàng Ngoài?
- Sản xuất nông nghiệp bị phá hoại nghiêm trọng.
- Chính quyền không chăm lo đến thuỷ lợi và tổ chức khai hoang.
- Mất mùa đói kém xảy ra dồn dập, nông dân phải bỏ làng đi phiêu tán nơi khác.
- Chúa Nguyễn ra sức khai hoang vùng Thuận – Quảng.
- Để xây dựng cát cứ, xây dựng kinh tế giàu mạnh đối chọi lại nhà Trịnh.
- Cung cấp nông cụ, lương ăn, lập thành làng ấp.
- Chiêu tập dân lưu vong, tha tô thuế, binh dịch 3 năm.
- Dân số tăng lên 126.857 suất, ruộng đất tăng lên 265.507 mẫu.
- Đặt phủ Gia Định, mở rộng lãnh thổ xuống phía nam, lập nhiều thôn xã mới.
- Gồm 2 dinh:
+ Dinh Trấn Biên(Đ. Nai; Bà Rịa- Vũng Tàu; Bình Dương; Bình Phước)
+ Dinh Phiên Trấn( TPHCM; Long An; Tây Ninh)
- Nông nghiệp phát triển mạnh, ĐB sông Cửu Long năng suất lúa rất cao à đời sống nhân dân ổn định.
- Hình thành tầng lớp địa chủ lớn.
- Đàng Ngoài ngừng trệ, Đàng Trong phát triển.
* Đàng Ngoài:
- Sản xuất nông nghiệp bị phá hoại nghiêm trọng.
- Chính quyền không chăm lo đến thuỷ lợi và tổ chức khai hoang.
- Ruộng đất công trong làng xã bị cường hào đem cầm bán.
- Ruộng đất bị bỏ hoang.
- Mất mùa đói kém xảy ra dồn dập, nông dân phải bỏ làng đi phiêu tán nơi khác.
* Đàng Trong:
- Chúa Nguyễn ra sức khai hoang vùng Thuận – Quảng.
- Đặt phủ Gia Định, mở rộng lãnh thổ xuống phía nam, lập nhiều thôn xã mới.
- Nông nghiệp phát triển mạnh, ĐB sông Cửu Long năng suất lúa rất cao à đời sống nhân dân ổn định.
- Hình thành tầng lớp địa chủ lớn.
2- Sự phát triển của nghề thủ công và buôn bán.
Hoạt động dạy
Hoạt động học
Ghi bảng
? Tình hình thủ công nghiệp nước ta lúc này như thế nào? Hãy kể tên các làng nghề thủ công nổi tiếng ở nước ta?
- GV giới thiệu hình 51- Bình gốm Bát Tràng và đọc 2 câu thơ SGK.
? Thủ công nghiệp phát triển đã tác động như thế nào đến tình hình buôn bán?
? Việc xuất hiện nhiều chợ, phố xá và các đô thị chứng tỏ điều gì?
? Chúa Trịnh và chúa Nguyễn có thái độ như thế nào với việc buôn bán với người nước ngoài?
? Tại sao lại có sự thay đổi đó?
- Xuất hiện thêm nhiều làng thủ công.
- Có nhiều làng thủ công nổi tiếng: Bát Tràng, dệt La Khê, làm mía đường Quảng Nam.
- Buôn bán được mở rộng.
- Buôn bán, trao đổi hàng hoá rất phát triển.
- Ban đầu tạo điều kiện cho thương nhân châu á, châu Âu vào buôn bán. Nhưng về sau hạn chế ngoại thương.
- Lúc đầu để nhờ họ mua vũ khí.
* Thủ công nghiệp:
- Xuất hiện thêm nhiều làng thủ công.
- Có nhiều làng thủ công nổi tiếng (SGK/110).
* Buôn bán:
- Buôn bán được mở rộng:
+ Xuất hiện nhiều chợ, phố xá.
+ Xuất hiện thêm một số đô thị: Phố Hiến, Thanh Hà (Huế), Hội An, Gia Định.
- Ban đầu tạo điều kiện cho thương nhân châu á, châu Âu vào buôn bán. Nhưng về sau hạn chế ngoại thương.
* Củng cố bài học:
? Đánh dấu vị trí các làng thủ công nổi tiếng, các đô thị quan trọng ở đàng Ngoài, Đàng Trong trên lược đồ?
? Tại sao trong thế kỉ XVII, nước ta xuất hiện một số thành thị?
* Hướng dẫn về nhà:
- Học bài nắm chắc tình hình phát triển kinh tế của hai miền.
- Đọc và chuẩn bị bài 23 phần “II – Văn hoá” tìm hiểu nội dung bài theo các câu hỏi cuối mục, cuối bài.