Giáo án Lịch sử 7 - Tiết 43, Bài 20: Nước Đại Việt thời Lê Sơ (1428-1527) (Tiết 4) - Nguyễn Văn Nguyên

Tuần: 22
Ngày soạn: 23 / 01 / 2011
Tiết: 43
Ngày dạy: 28 / 01 / 2011
Bài 20
Nước Đại việt thời lê sơ (1428-1527) (Tiết 4)
IV- Một số danh nhân văn hoá dân tộc
a- mục tiêu bài học:
1- Kiến thức:
Hiểu rõ sơ lược cuộc đời và những cống hiến to lớn của một số danh nhân văn hoá, tiêu biểu là Nguyễn Trãi, Lê Thánh Tông đối với sự nghiệp của nước Đại Việt ở thế kỉ XV.
2- Kĩ năng:
Phát triển khả năng đánh giá các sự kiện lịch sử.
3- Tư tưởng, tình cảm, thái độ:
Giáo dục niềm tự hào về thời thịnh trị của đất nước, có ý thức bảo vệ tổ quốc.
b- Thiết bị, đồ dùng và tài liệu dạy học:
- Tranh ảnh về các nhân vật lịch sử, di tích lịch sử.
- Hướng dẫn sử dụng kênh hình trong SGK Lịch sử THCS.
- Tập bản đồ, tranh ảnh, bài tập Lịch sử 7.
- Tư liệu Lịch sử 7, tài liệu chuẩn kiến thức, tài liệu và phương tiện liên quan.
c- Tiến trình tổ chức dạy và học:
* ổn định và tổ chức:
* Kiểm tra bài cũ:
 ? Em hãy nêu những thành tựu nổi bật về văn học, khoa học, nghệ thuật thời Lê?
? Tại sao quốc gia Đại Việt đạt được nhiều thành tựu trên?
* Giới thiệu bài mới:
Tất cả những thành tựu về văn học, khoa học, nghệ thuật thời Lê mà các em vừa nêu, một phần lớn phải kể đến công lao đóng góp của những danh nhân văn hoá. Vậy họ là ai, họ có những đóng góp như thế nào?
* Giáo viên cho học sinh kẻ bảng và lần lượt đặt câu hỏi để hoàn thiện bảng sau về những đóng góp của các danh nhân văn hoá thời Lê:
	1- Về Nguyễn Trãi:
? Trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn Nguyễn Trãi đã có vai trò như thế nào?
- Nhà chính trị quân sự đa tài, những đóng góp của ông góp phần làm cho cuộc khởi nghĩa thắng lợi.
? Nguyễn Trãi được nhân dân ta suy tôn trên những lĩnh vực nào?
- Anh hùng dân tộc. Danh nhân văn hoá thế giới
? Sau cuộc khởi nghĩa Lam Sơn Nguyễn Trãi đã có đóng góp gì đối với đất nước?
	- Văn học-> kho tàng văn học của đất nước phong hú , đa dạng
? Các tác phẩm của ông tập trung phản ánh nội dung gì?
- HS đọc phần in nghiêng SGK/102. Bình ngô đại cáo, Dư địa chí, Quân trung từ mạnh tập...
? Qua lời nhận xét của Lê Thánh Tông, em hãy nêu những đóng góp của Nguyễn Trãi?
 - Là anh hựng dt, là bậc mưu lược trong khởi nghĩa Lam Sơn .
 - Là nhà văn hoỏ kiệt xuất, là tinh hoa của thời đại bấy giờ, tờn tuổi của ụng rạng rỡ trong lịch sử 
+ Viết nhiều tỏc phẩm cú giỏ trị:
+ Sử học, địa lớ học: Quõn trung từ mệnh tập, Dư địa chớ,...
? Cỏc tỏc phẩm của ụng tập trung phản ỏnh nội dung gỡ ?
- Thể hiện tư tưởng nhõn đạo sõu sắc .
- Tài năng đức độ, sỏch chúi của ụng: yờu nước, thương dõn ...
- GV giới thiệu chân dung Nguyễn Trãi – H47 SGK/102.
H47. Trong nhà thờ Nguyễn Trói ở làng Nhị Khờ cũn lưu giữ nhiều di vật quý trong đú cú bức chõn dung Nguyễn Trói mà nhiều nhà nghiờm cứu cho là khỏ cổ. Bức tranh thể hiện khỏ đạt tấm lũng yờu nước, thương dõn của Nguyễn Trói ( Những nột hiền hoà đượm vẻ ưu tư sõu lắng, mỏi túc bạc phơ và đụi mắt tinh anh của Nguyễn Trói ).
=> GV: KL: - Nguyễn Trói sinh 1380 tại kinh thành Thăng Long ( nhà ụng ngoại Tư đồ Trần Nguyờn Đỏn ). Cha Nguyễn Trói là Nguyễn Ứng Long – một người nổi tiếng hay chữ, đỗ Bảng nhõn năm 1374, làm Tự khanh kiờm Trung thư thị lang trong chớnh quyền nhà Hồ . Nguyễn Trói là người học rộng tài cao, đỗ Thỏi học sinh ( Tiến sĩ ) năm 1400, sau đú giữ chức Ngự sử đài chỏnh chưởng trong chớng quyền nhà Hồ. Nhà Hồ thất bại, Nguyễn Trói bị giam lỏng ở thành Đụng Quan. Quõn Minh tỡm mọi cỏch mua chuột nhưng khụng lay chuyển được con người cú tấm lũng yờu nước nồng nàn và ý chớ bất khuất của Nguyễn Trói. Nguyễn Trói cú cống hiến to lớn trong cụng việc tổ chức và lónh đạo khởi nghĩa Lam Sơn. Với tỡnh hỡnh cương trực thẳng thắn, năm 1442, ụng bị bọn gian thần giu oan là giết vua Lờ Thỏnh Tụng để rồi sỏt hại cả nhà ụng. Khi Lờ Thỏnh Tụng lờn ngụi, nhà vua giải oan cho Nguyễn Trói .
- “ Dư địa chớ “ của Nguyễn Trói: Viết vào thế kỉ XV, là cuốn sỏch địa lớ đầu tiờn ở nước ta. Sỏch gồm 54 chương, viết về địa thế và tài nguyờn thiờn nhiờn của cỏc khu vực ở trong nước .
- Sử học: Quõn trung từ mệnh tập.
- Cỏc tỏc phẩm của ụng tập trung phản ỏnh tư tưởng nhõn đạo sõu sắc .Tài năng đức độ, sỏcg chúi của ụng: yờu nước, thương dõn ...
2- Lê Thánh Tông:
? Hãy trình bày những hiểu biết của mình về Lê Thánh Tông?
- Con thứ của Lê Thái Tông, mẹ là Ngô Thị Ngọc Giao, lên ngôi lúc 18 tuổi.
? Ông đã có những đóng góp gì cho việc phát triển kinh tế, văn hoá?
- Quan tâm phát triển kinh tế: đắp đê Hồng Đức.
- Ban hành luật Hồng Đức.
- Có những biện pháp tích cực để phát triển văn hoá giáo dục.
? Kể tên những đóng góp của ông cho nền văn học dân tộc?
- Sáng lập hội Tao Đàn .
- Nhiều tỏc phẩm văn học cú giỏ trị gồm văn thơ chữ Hỏn ( 300 bài ), văn thơ chữ Nụm .
Giảng: Thơ văn của Lờ Thỏnh Tụng và hội Tao Đàn phần lớn ca ngợi nhà Lờ, ca ngợi phong cảnh đất nước, đậm đà tinh thần yờu nước .
đ ễng là nhõn vật xuất sắc về nhiều mặt .
? Kể tên những tác phẩm có giá trị?
- Hồng Đức quốc âm thi tập...
? Nội dung thơ văn thể hiện điều gì?
- Ca ngợi nhà Lê, phong cảnh đất nước, mang đậm tính dân tộc sâu sắc...
GV : KL =>- Là vị vua anh minh, một tài năng xuất sắc trên nhiều lĩnh vực. Luôn quan tâm đến phát triển kinh tế, giáo dục và văn hoá.
 - Sáng lập ra Hội Tao đàn và làm chủ soái.
 - Có nhiều tác phẩm văn thơ chữ Hán và chữ Nôm (300 bài bằng chữ Hán).
3- Ngô Sĩ Liên.
? Hiểu biết của em về Ngô Sĩ Liên?
- Là nhà sử học nổi tiếng thế kỡ XV .
- 1442 đỗ Tiến sĩ .
- Tỏc giả cuốn “ Đại Việt sử kớ toàn thư “ .
? Tên tuổi của Ngô Sĩ Liên còn để lại dấu ấn gì?
- Tờn phố .
- Tờn trường học nổi tiếng .
? Việc làm đó chúng ta phải có trách nhiệm gì?
đ Thể hiện vai trũ và trỏch nhiệm học tập tốt của giỏo viờn và học sinh, xứng đỏng với tờn tuổi của vị danh nhõn VH của dõn tộc .
GV : KL =>- Là nhà sử học nổi tiếng thế kỉ XV.
	 - Tác giả cuốn “Đại Việt sử kí toàn thư”(15 quyển)
4- Lương thế Vinh:
? Lương Thế Vinh là người như thế nào? Ông có vai trò như thế nào đối với nền khoa học Đại Việt?
	GV giới thiệu về Lương Thế Vinh:
- Người làng Cao Lương, huyện Thiờn Bản ( nay là Vụ Bản, Nam Định ), từ nhỏ nổi tiếng là thần đồng. ễng thi đậu Trạng Nguyờn năm 22 tuổi, làm quan trong viện Hàn Lõm dưới thời Lờ Thỏnh Tụng. Từ nhỏ Vinh đó làm mọi người khi tỡm ra cỏch lấy 1 quả bưởi rơi xuống hố hẹp và sõu = cỏch đổ đầy nứơc vào hốcho bưởi nổi lờn. Sứ nhà Minh vụ cựng ngạc nhiờn về tài trớ của ụng khi nghĩ ra cỏch cõn voi ( cho voi xuống thuyền, đo ngấn nước dõng lờn mạng thuyền, sau đú cho đỏ hộc xuống thuyền, đo mực nước như lần trước và cõn từng hũn đỏ, cộng lại là sức năng của voi ).
? Lương Thế Vinh cú vai trũ quan trọng như thế nào đối với thành tựu về nghệ thuật ?
- Soạn thảo bộ “ Hớ phường phả lục “. Đõy là cụng trỡnh lịch sử nghệ thuật sõn khấu .
? ễng đỗ Trạng Nguyờn năm 1463. Cụng trỡnh toỏn học nổi tiếng của ụng là gỡ ?
	- Bộ “ Đại thành toỏn phỏp “.
GV KL => Đánh đuổi giặc Minh.
Có những đóng góp to lớn trên mọi lĩnh vực của cuộc sỗng, làm cho đất nước thịnh vượng, đời sống nhân dân nâng cao, xã hội đi vào nề nếp.
TT
Họ tên danh nhân
-Năm sinh 
- năm mất
Những đóng góp cho dân tộc
1
Nguyễn Trãi
1380-1442
- Là nhà chính trị, quân sự tài ba, một anh hùng dân tộc và là danh nhân văn hoá thế giới.
- Viết nhiều tác phẩm:
+ Văn học: Bình Ngô đại cáo, Quốc Âm thi tập 
+ Sử học, địa lí: Quân trung từ mệnh tập, Dư địa chí
- Tư tưởng: cả cuộc đời luôn nêu cao lòng nhân nghĩa, yêu nước, thương dân.
2
Lê Thánh Tông
1442-1497
- Là vị vua anh minh, một tài năng xuất sắc trên nhiều lĩnh vực. Luôn quan tâm đến phát triển kinh tế, giáo dục và văn hoá.
- Sáng lập ra Hội Tao đàn và làm chủ soái.
- Có nhiều tác phẩm văn thơ chữ Hán và chữ Nôm (300 bài bằng chữ Hán).
3
Ngô Sĩ Liên
Thế kỉ XV
- Là nhà sử học nổi tiếng thế kỉ XV.
- Tác giả cuốn “Đại Việt sử kí toàn thư”(15 quyển)
4
Lương Thế Vinh
1442-?
- Là nhà toán học nổi tiếng.
- Công trình nổi tiếng: Đại thành toán pháp, Thiền môn khoa giáo (nghiên cứu Phật học)
* Củng cố bài học:
? Nêu những đánh giá của em về một số danh nhân văn hoá tiêu biểu thế kỉ XV?
? Những danh nhân văn hoá đã học có những công lao gì đối với dân tộc?
- GV đọc tư liệu tham khảo về Nguyễn Trãi và Lê Thánh Tôngcho HS.
- Kể chuyện vụ án Lệ Chi Viên và nỗi oan khuất của Nguyễn Trãi.
(Lê Thái Tôn chết ngày 7/9/1442 tại Lệ Chi Viên , ngày 19/9/1442 Nguyễn Trãi bị tru di 3 họ- đời vua Lê Nhân Tông , 1460 Lê Nhân Tông chết Tư Thành nối ngôi - Lê Thánh Tông đã minh oan cho Nguyễn Trãi)
* Hướng dẫn về nhà:
- Học bài nắm chắc những cống hiến to lớn của một số danh nhân văn hoá, tiêu biểu là Nguyễn Trãi, Lê Thánh Tông đối với sự nghiệp của nước Đại Việt ở thế kỉ XV.
- Đọc và chuẩn bị bài 21 “Ôn tập chương IV”, tìm hiểu nội dung bài theo các câu hỏi trong SGK.