Giáo án Lịch sử 7 - Tiết 28-29: Củng cố kiến thức - Quàng Xuấn

 hệ từng phần.
 c. Kỹ năng.
 Bước đầu làm quen với phương pháp tổng hợp, khái quát các sự kiện lịch sử. Cách dùng, chỉ bản đồ và lập niên biểu
 Tư tưởng.
 Giáo dục niềm tin và lòng tự hào dân tộc, tự hào về những thành tựu mà đất nước và nhân loại đã đạt được.
.- Thông qua tiết ôn tập giúp học sinh hệ thống lại kiến thức đã học một cách có hệ thống. Rút ra được những kết luận khách quan qui luật lịch sử.
2. CHUẨN BỊ.
	a. Giáo viên: Hệ thống lại kiến thức đã học đưa ra hệ thống câu hỏi.
	b. Học sinh: Ôn tập lại những kiến thức đã học trả lời theo yêu cầu.
3. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY:
	a.Kiểm tra bài cũ: (5 phút)
	Câu hỏi: 
? Những nguyên nhân nào làm cho cả ba lần kháng chiến chống mông Nguyên của dân tộc ta giành thắng lợi?
+ Tất cả các tầng lớp nhân dân, các thành phần dân tộc đều tham gia đánh giặc, tạo thành khối đại đoàn kết toàn dân, trong đó các quý tộc, vương hầu là hạt nhân.
+ Tinh thần hi sinh, quyết chiến quyết thắng của toàn dân mà nòng cốt là quân đội.
+ Chiến lược, chiến thuật đúng đắn, sáng tạo của vương triều Trần đặc biệt là của vua Trần Nhân Tông, các danh tướng Trần Hưng Đạo, Trần Quang Khải, Trần Khánh Dư, đã buộc giặc từ thế mạnh chuyển dần sang thế yếu, từ chủ động chuyển sang bị động để tiêu diệt chúng, giành thắng.
Dạy nội dung bài mới: (38 phút).
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY
HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ
? Sau khi thất bại ở đại Việt quân mông cổ đã làm gì?
?Hốt Tất Liệt chủ Trương xâm lược Cham Pa và Đại Việt nhằm mục đích gì?
? Nhà Nguyên cho quân đánh Cham Pa trước nhằm mục đích gì?
? Trình bày vài nét về cuộc tiến công xâm lược Cham Pa của quân Mông cổ?
? Hai lần xâm lược Đại Việt đều thất bại, vua Nguyên đã làm gì?
GV Giảng: vua Nguyên khi nghe tin con trai là Thoát Hoan phải chui vào ống đồng về nước, đã quyết tâm xâm lược nước ta lần thứ ba. Lần này nhà nguyên rất thận trọng, chuẩn bị chu đáo.
Cho HS đọc phần in nghiêng SGK.
? Hãy nêu một số dẫn chứng về việc nhà Nguyên chuẩn bị xâm lược Đại Việt một cách chu đáo?
GV giảng: Mặc dù chuẩn bị rất chu đáo, nhưng chúng đã bắt đầu run sự. Vua Nguyên Hốt Tất Liệt đã phải dặn con:
 “ không được cho Giao Chỉ là nước nhỏ mà khinh thường ”
? Trước nguy cơ đó vua tôi nhà Trần đã làm gì?
? Quân Nguyên xâm lược vào thời gian nào?
? Chúng tiến vào nước ta theo những đường nào?
? Sau khi chiếm được Van Kiếp( đầu năm 1288 ) quân Nguyên có âm mưu và chủ trương gì? 
? Trước tình hình của giặc ta đã làm gì ?
GV: Điều gì sẽ sảy ra chúng ta chuyển sang phần 2. ốt
HS: Đọc phần 2 SGK
GV: Treo lược đồ giới thiệu về trận chiến tại Vân Đồn.
GV Trình bày diễn biến trên lược đồ.
? Ô Mã Nhi được giao bảo vệ đoàn thuyền lương, nhưng tại sao lại tiến về Vạn Kiếp với Thoát Hoan?
? Đoán biết được tình hình đó ta đã làm gì?
GV Giảng: Trần Khánh Dư là một viên tướng có tài, sau thất bại ở Vân Đồn, ông đã chịu tội với vua trần. Ông xin nhà vua cho lập công chuộc tội. Vì vậy khi đoàn thuyền của Ô Mã Nhi kéo quân đến Vạn kiếp, ông không nản chí chờ bằng được thuyền lương của Trương Văn Hổ.
? Khi đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ đi qua trận chiến diễn ra NTN?
? Kết quả?
? Trận Vân Đồn thắng lợi có ý nghĩa gì?
Hs: Đọc nội dung SGK
? Sau trận Vân Đồn tình thế quân Nguyên như thế nào?
? Đợi mãi không thấy đoàn thuyền lương đến. Thoát Hoan đã làm gì?
? Nhân dân thăng Long đã có những chiến thuật gì?
? Trước tình hình đó quân Nguyên đã gặp khó khăn gì?
GV giảng: Thoát Hoan điên cuồng cho quân đánh các căn cứ của nhà Trần, đuổi bắt hai vua Trần. Binh lính tàn phá cướp bóc lương thực của dân. Cho khai quật lăng mộ họ Trần. Quân lính đi đến đâu nhân dân rất căm ghét đuổi đánh
? Trước những khó khăn đó Thoát Hoan đã làm gì?
? Nắm được điểm yếu của địch vua tôi nhà Trần đã làm gì?
GV Giảng: Vua tôi nhà Trầnquyết định mở cuộc tấn công và mai phục trên sông Bạch Đằng.
*Tích hợp: ? Dựa vào đâu mà Trần Quốc Tuấn đã chon sông Bạch Đằng làm nơi mai phục?
? Tại khúc sông này Trần quốc Tuấn đã bố trí NTN?
? Cuộc chiến đấu diễn ra NTN?
GV Kết hợp trình bày diễn biến về trận chiến tại sông Bạch Đằng năm 1288 bằng lược đồ.
? Những nguyên nhân nào làm cho cả ba lần kháng chiến chống mông Nguyên của dân tộc ta giành thắng lợi?
? Hãy nêu một số dẫn chứng về tinh thần đoàn kết dân tộc?
? Nguyên nhân thứ hai làm nên thắng lợi vẻ vang là gì?
Gv giảng: Đặc biệt, nhà Trần rất quan tâm chăm lo sức dân, nâng cao đời sống vật chất tinh thần của nhân dân bằng nhiều biện pháp để tạo nên sự gắn bó giữa triều đình và nhân dân.
? Nêu những việc làm của nhà Trần chuẩn bị cho ba lần kháng chiến?
? Nguyên nhân tiếp theo là gì?
? Nguyên nhân cuối cùng là gì?
? Trình bày những đóng góp của Trần Quốc Tuấn trong cuộc kháng chiến chống quân Mông – Nguyên ?
? Cách đánh sáng tạo của nhà Trần trong ba lần kháng chiến NTN?
Gv cho Hs quan sát hình 34 SGK.
? Tưởng nhớ tới công lao những người đã có công xây dựng và bảo vệ tổ quốc nhân dân ta đã làm gì?
GV : Khuyến khích hs yếu trả lời.
GV giảng: Năm 1257, vua Mông cổ đã đưa ba vạn quân sang xâm lược Đại Việt, đến lần thứ hai lực lượng của chúng lên tới 50 vạn quân và đến năm 1288, Hốt Tất Liệt phải đình chỉ cuộc xâm lược Nhật Bản và đưa 30 vạn quân sang xâm lược nước ta. Với lực lượng mạnh như vậy, nhưng ba lần xâm lược quân Nguyên đều thất bại.
? Những thắng lợi của quân ta có ý nghĩa NTN?
? Bài học lịch sử từ ba lần chiến thắng quân xâm lược Mông –Nguyên ?
Âm mưu xâm lược Cham Pa và Đại Việt của nhà nguyên.
- Năm l279, Nam Tống bị quân Mông Cổ tiêu diệt, Trung Quốc hoàn toàn bị Mông Cổ thống trị (năm 1271, Hốt Tất Liệt đã lập ra nhà Nguyên).
Hốt Tất Liệt chủ Trương xâm lược Cham Pa và Đại Việt nhằm mục đích làm cầu nối thôn tính các nứơc phía nam TQ.
- Năm 1283, nhà Nguyên cử Toa Đô chỉ huy 10 vạn quân tiến đánh Cham-pa. cố thủ ở phía bắc, chờ phối hợp đánh Đại Việt. Làm bàn đạp tấn công Đại Việt.
Năm 1283 hơn một vạn quân nguyên cùng hơn 300 thuyền chiến do tướng Toa Đô chỉ huy xân lược Cham Pa, 
Vua Nguyên quyết định xâm lược Đại Việt lần thứ ba.
-Đình chỉ cuộc xâm lược Nhật bản, tập trung hàng chục vạn quân, hàng trăm thuyền chiến, thuyền lương và hàng chục vạn thạch thóc.
-Nhà Trần khẩn trương chuẩn bị, tăng cường quân ở những nơi hiểm yếu, nhất là vùng biên giới và vùng biển.
Diễn biến:
- Cuối tháng 12/ 1287 quân Nguyên tiến vào nước ta.
 - Theo 2 đường: Thuỷ Bộ
Cánh quân bộ do Thoát Hoan chỉ huy vượt biên giới đánh vào Lạng Sơn, Bắc Giang rồi kéo về Vạn Kiếp.
 Cánh quân thuỷ do ô Mã Nhi chỉ huy theo đường biển tiến vào sông Bạch Đằng rồi tiến về Vạn Kiếp.
-Quân Nguyên có chủ trương xây dựng Vạn kiếp thành căn cứ vững chắc để đánh lâu dài và gây thêm khó khăn cho quân dân thời Trần.
-Sau một vài trận đánh ở cửa ải, Trần Quốc Tuấn đã cho rút quân khỏi vạn kiếp về vùng sông Đuống để chặn giặc ở Thăng Long.
2. Trận Vân Đồn tiêu diệt đoàn thuyền lương của Chương Văn Hổ.
+ Diễn biến: (SGK)
-Ô Mã Nhi cho rằng quân ta yếu không cản được chúng, nên Ô Mã Nhi đã không bảo vệ đoàn thuyền lương.
-Trần Khánh Dư chỉ huy quân mai phục đoàn thuyền lương của giặc.
-Khi đoàn thuyền của Trương Văn Hổ đến, quân ta đánh dữ dội. 
-Phần lớn thuyền lương của giặc bị đắm, số còn lại bị ta chiếm.
-Làm cho quân giặc rơi vào tình trạng khốn đốn, tinh thần của giặc hoang mang.
 -Tạo thời cơ để nhà Trần mở cuộc phản công tiêu diệt quân xâm lược.
3. Chiến thắng Bạch Đằng 
-Lâm vào tình trạng nguy khốn,thiếu lương thực trầm trọng, tinh thần hoang mang, tuyệt vọng.
-1-1288 Thoát Hoan cho quân chiếm Thăng Long.
-Thực hiện kế hoạch “ vườn không nhà trống”. để đói phó với giặc
-Tình thế quân Nguyên ngày càng khó khăn, nhiều nơi xung yếu bị quân ta tấn công chiếm lại, lương thực ngày càng cạn kiệt
-Thoát Hoan quyết định rút quân về Vạn Kiếp 
-Nhà Trần mở cuộc phản công ở cả hai mặt trận thuỷ, bộ. 
-Dựa vào địa thế hiểm trở, là nơi từng diễn ra chiến thắng năm 938 của Ngô Quyền, chiến thắng năn 981 của Lê Hoàn.
-Cho đóng những cọc gỗ xuống lòng sông. Khi thuỷ triều lên, bãi cọc ngầm được che lấp.
+ Diễn biến : SGK
-Tháng 4-1288, đoàn thuyền của ô Mã Nhi đã lọt vào trận địa bãi cọc, cuộc chiến đấu ác liệt diễn ra.Trên bộ, Thoát Hoan dẫn quân từ Vạn Kiếp theo hướng Lạng Sơn rút về Trung Quốc, bị quân dân ta liên tục chặn đánh.
+ Tất cả các tầng lớp nhân dân, các thành phần dân tộc đều tham gia đánh giặc, tạo thành khối đại đoàn kết toàn dân, trong đó các quý tộc, vương hầu là hạt nhân.
-Theo lệnh triều đình, nhân dân thăng Long nhanh chóng thực hiện chủ trương “ vườn không nhà trống ”.
Trong lần thứ hai các vị bô lão thể hiện ý chí của muôn dân quyết “ đánh ” ( hội nghị Diên Hồng ).
Quân sĩ thích vào cánh tay hai chữ “ Sát thát”.
+ Sự chuẩn bị chu đáo của nhà Trầnvề mọi mặt cho mỗi cuộc kháng chiến. 
-Vua Trần thường về các địa phương tìm hiểu cuộc sống của dân.
Giải quyết những bất hoà trong vương triều Trần, tạo nên sự đoàn kết dân tộc.
+ Tinh thần hi sinh, quyết chiến quyết thắng của toàn dân mà nòng cốt là quân đội.
+ Chiến lược, chiến thuật đúng đắn, sáng tạo của vương triều Trần đặc biệt là của vua Trần Nhân Tông, các danh tướng Trần Hưng Đạo, Trần Quang Khải, Trần Khánh Dư, đã buộc giặc từ thế mạnh chuyển dần sang thế yếu, từ chủ động chuyển sang bị động để tiêu diệt chúng, giành thắng lợi.
-Nghĩ ra cách đánh độc đáo, sáng tạo, phù hợp với hoàn cảnh từng giai đoạn.
Là tác giả của bài “ hịch tướng sĩ ”.
-“ Kế hoạch vườn không nhà trống”.
Tránh chỗ mạnh, đánh chỗ yếu của kẻ thù.
Biết phát huy lợi thế của quân ta, buộc địch phải theo.
Buộc địch từ chỗ mạnh chuyển sang thế yếu, ta từ bị động chuyển sang chủ động.
-Hs trả lời.
Ý nghĩa lịch sử:
- Đập tan âm mưu và ý trí xâm lược của quân Mông – Nguyên, bảo vệ được độc lập, toàn vẹn lãnh thổ và chủ quyền quốc gia của dân tộc.
+ Thể hiện sức mạnh của dân tộc, đánh bại mọi kẻ thù xâm lược (góp phần nâng cao lòng tự hào dân tộc, củng cố niềm tin cho nhân dân...)
+ Góp phần xây dựng truyền thống dân tộc, xây dựng học thuyết quân sự, để lại nhiều bài học cho đời sau trong cuộc đấu tranh chống xâm lược.
-Một nước nhỏ luôn phải đương đầu với những nước lớn n