Giáo án Lịch sử 7 - Tiết 25, Bài 14: Ba lần kháng chiến chống quân Mông - Nguyên (XIII) (Tiết 3) - Phạm Thị Bích Lệ

Tuần: 13
Tiết: 25
Ngày Soạn: 04 – 11 – 2011
Ngày dạy: 09 – 11 – 2011
BÀI 14: (TT)
TIẾT 3: III. CUỘC KHÁNG CHIẾN LẦN 3 CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC NGUYÊN (1287-1288)
I/ MỤC TIÊU BÀI HỌC.
 1/ Kiến thức : Giúp học sinh :
- Âm mưu quyết tâm xâm lược Đại việt lần thứ ba của nhà Nguyên.
- Vua tôi nhà Trần quyết tâm tiến hành cuộc kháng chiến chống nhà Nguyên với các trận đánh lớn : Vân Đồn, Bạch Đằng và giành thắng lợi vẻ vang.
 2/ Tư tưởng.
- Bồi dưỡng cho học sinh lòng căm thù giặc và tự hào về truyền thống hào hùng của dân tộc.
- Giáo dục học sinh có ý thức bảo vệ nguồn nước, bảo vệ môi trường.
 	3/ Kỹ năng.
 	- Rèn kỹ năng sử dụng lược đồ để tóm tắt sự kiện lịch sử.
II/ CHUẨN BỊ.
1/ Giáo viên:
- Lược đồ cuộc kháng chiến lần thứ ba chống quân xâm lược Nguyên.
- Lược đồ chiến thắng Bạch Đằng năm 1288.
- Phiếu học tập.
	2/ Học sinh	
	- Sách giáo khoa.
- Vở bài soạn, vở bài học.
III/ TIẾN TRÌNH DẠY VÀ HỌC.
 	1/ Kiểm tra bài cũ.
Nhà nguyên xâm lược Cham pa và Đai Việt để:
Giải quyết tình hình khó khăn trong nước.
Làm cầu nối thôn tính các nước phía nam Trung Quốc.
Cướp bóc tài nguyên.
Vua Trần mở hội nghị Bình Than để;
Bàn kế đánh giặc.
Chiêu đãi hiền tài
Chọn người chỉ huy.
Lãnh đạo cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần 2:
Trần Thái Tông.
Trần Quốc Tuấn.
Trần Quang Khải.
 	2/ Giới thiệu bài : Sau thất bại thảm hại trong hai lần xâm lược, vua Nguyên rất tức tối, quyết tâm xâm lược bằng được nước ta để rửa nhục và thực hiện tham vọng mở rộng ách đô hộ đối với các quốc gia phía Nam Trung Quốc. Vậy, nhân dân ta đã đối phó ra sao ? -> bài mới 
3/ Bài mới.
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
GHI BẢNG
Hoạt động 1:Tìm hiểu sự chuẩn bị của nhà Nguyên tiến hành xâm lược Đại Việt lần thứ ba.
? Hai lần xâm lược Đại Việt bị thất bại, vua Nguyên đã làm gì ?
? Trong lần thứ 3 nhà Nguyên đã chuẩn bị lực lượng như thế nào?
=> GV nhấn mạnh câu dặn của HốtTấtLiệt: “Không được cho Giao Chỉ là nhỏ mà coi thường”
? Trước nguy cơ đó nhà Trần đã làm gì ?
GV: Nhắc lại câu nói của Trần Quốc Tuấn trong Hịch tướng sĩ.
* Giáo viên dùng lược đồ cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên lần thứ 3 để chỉ đường tiến quân của quân giặc.
 + Đường bộ do Thóat Hoan chỉ huy đánh vào lạng Sơn, Bắc Giang -> Vạn Kiếp.
 + Đường thủy do Ô Mã Nhi chỉ huy -> đường biển -> Sông Bạch Đằng -> Vạn Kiếp.
Về phía ta: sau một vài trận chặn giặc ở cửa ải, Trần Quốc Tuấn cho quân rút lui về Vạn Kiếp ->Về sông Đuống chặn đường tiến quân của giặc vào Thăng Long.
? Trong 2 lần k/c trước khi vào nước ta quân Nguyên gặp phải khó khăn gì?
-> chuyển ý qua mục 2.
Hoạt động 3:Tìm hiểu trận Vân Đồn tiêu diệt đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ.
? Ô Mã Nhi được giao bảo vệ đòan thuyền lương, nhưng tại sao lại tiến về Vạn Kiếp với Thóat Hoan ?
*GV Dùng lược đồ để miêu tả chiến thắng ở Vân Đồn
? Kết quả của trận đánh ở Vân Đồn ra sao ?
=> Học sinh đọc phần chữ in nghiêng trong Sgk.
- HS thảo luận:Theo em chiến thắng Vân Đồn có ý nghĩa như thế nào đối với cuộc kháng chiến ?
( làm cho quân giặc rơi vào tình trạng khốn đốn, tinh thần của chúng hoang mang )
Hoạt đông 3: Tìm hiểu chiến thắng Bạch Đằng.
? Sau trận Vân Đồn, tình thế của quân Nguyên như thế nào ?( thiếu lương thực trầm trọng )
? Đợi mãi không thấy đòan thuyền lương đến, Thóat Hoan đã làm gì ?
* Gọi học sinh đọc phần chữ in nghiêng Sgk trang 64.
? Trước tình hình đó quân Nguyên đã làm gì ?
( binh lính tàn phá nhân dân ta đuổi đánh)
GV: sử dụng lược đồ chỉ hướng rút quân của địch.
? Nhà trần đã có những chủ trương gì ?
? Dựa vào đâu ta lại quyết định chọn sông Bạch Đằng làm nơi mai phục ?
HS: dựa vào đoạn in nghiêng trong sgk trả lời.
? Tại sông Bạch Đằng quân ta đã mấy lần chiến thắng quân xâm lược? Đó là những chiến thắng nào?
* Giáo viên dùng lược đồ: chiến thắng Bạch Đằng năm 1288 để tường thuật.
? Hãy nêu ý nghĩa của trận Bạch Đằng năm1288? ( Đập tan mộng xâm lược của quân Nguyên )
GV nhấn mạnh và giáo dục môi trường: đến đây lần thứ 3 sông Bạch Đằng lại ghi lên những trang sử hào hùng. Nhà thơ Hoàng Trung Thông có câu:
 “Sáng sớm nay rửa mặt Bạch Đằng giang
Nghe sôi máu anh hùng trong huyết quản”
 -> Sông nước, rừng núi rất gần gũi và cần thiết đối với con người (Rừng là lá phổi của trái đất) -> Chúng ta cần bảo vệ.
* GV phát phiếu học tập.
* Học sinh thảo luận nhóm : cách đánh giặc lần 3 có giống và khác so với lần 1,2. ?
1.Nhà Nguyên xâm lược Đại Việt.
 a.Chuẩn bị của giặc.
- Đình chỉ xâm lược Nhật Bản.
- Tập trung tướng giỏi.
- Huy động 30 vạn quân, 600 chiến thuyền và 17 vạn thạch lương.
 b.Chuẩn bị của ta.
-Khẩn trương đánh giặc.
- Cử Trần Quốc Tuấn làm tổng chỉ huy.
 c.Diễn biến
- Tháng 12 – 1287, quân Nguyên ồ ạt tiến vào nước ta theo 2 đường thuỷ, bộ.
- Đầu năm 1288, Thoát Hoan cho xây dựng căn cứ Vạn Kiếp.
2.Trận Vân Đồn tiêu diệt đòan thuyền lương của Trương Văn Hổ.
a. Diễn biến:
- Trần Khánh Dư cho quân mai phục ở Vân Đồn.
- Khi đoàn thuyền của địch tới, quân ta từ nhiều phía đánh ra dữ dội.
b. Kết quả : phần lớn thuyền giặc bị đắm , số còn lại bị ta chiếm giữ.
3.Chiến thắng Bạch Đằng
 a. Hoàn cảnh:
* Địch:
- Tháng 1 – 1288, Thóat Hoan cho quân chiếm Thăng Long -> Bị động ->Rút quân về nước .
* Ta:
 Mở cuộc phản công và mai phục giặc trên sông Bạch Đằng.
b.Diễn biến : 
- 4/1288 đoàn thuyền Ô Mã Nhi rút theo sông Bạch Đằng ® đến gần bãi cọc ® ta khiêu chiến và vờ thua ® giặc đuổi theo lọt vào trận địa mai phục, cùng lúc nước triều xuống nhanh ta phản công quyết liệt ® toàn bộ thuỷ binh giặc bị diệt, Ô Mã Nhi bị bắt sống.
 - Quân bộ của Thoát Hoan trên đường rút lui cũng bị quân ta tập kích liên tiếp.
 c. Kết quả :
30 vạn quân Nguyên bị ta tiêu diệt.
 d. Ý nghĩa :
 Đập tan ý đồ xâm lược của đế chế Mông Nguyên
	4/ Củng cố
*Bài tập :
1.Vì sao Vua Trần và Trần Quốc Tuấn lại chọn Bạch Đằng làm nơi quyết chiến với giặc ?
 a. Là nơi có thể đánh tan quân thuỷ và bộ của địch.
 b. Lợi thế của quân ta là đánh dưới nước.
 c. Nơi đây có địa hình hiểm trở.
 d. Cả 3 ý trên.
2. Chiến thắng ở Vân Đồn có ý nghĩa như thế nào ?
 a. Quân Nguyên rơi vào tình trạng thiếu lương thực trấm trọng.
 b. Tinh thần hoang mang.
 c. Tạo điều kiện để quân ta phản công.
 d. Cả 3 yếu tố trên. 
* GV nêu vấn đề để học sinh giải quyết ở tiết sau.
5/ Hướng dẫn học tập ở nhà:
Học bài kết hợp Sgk trả lời các câu hỏi 1, 2 trang 65.
Soạn phần IV. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của ba lần kháng chiến chống Mông – Nguyên.
IV. Rút kinh nghiệm: