Giáo án Lịch sử 7 - Tiết 23, Bài 13: Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII (Tiếp theo) - Nhà Trần xây dựng quân đội và phát triển kinh tế

g? Vì sao?
Sơ kết chuyển ý.
Đọc sgk.
Biết tin vua Nguyên đánh Cham-pa làm bàn đạp tấn công Đại Việt- vua Trần đã làm gì?
Y/c HS chú ý vào đoạn in nghiêng
Em có suy nghĩ gì về tấm gương yêu nước của Hoài Văn Hầu- Trần Quốc Toản?
- Tuổi trẻ, trí lớn, lòng yêu nước quyết tâm bảo vệ tổ quốc
Đọc đoạn"Hịch tướng sĩ"
“Ta cùng các ngươi...”
“Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa chỉ căm tức rằng chưa xả thịt, lột da, nuốt gan, uống máu quân thù”.
Qua đoạn trích trên em thấy Hịch Tướng Sĩ có ý nghĩa gì?
Hưng đạo đại vương Trần Quốc Tuấn, con của An Sinh Vương Trần Liễn là danh nhân kiệt xuất của dân tộc đồng thời là danh nhân quân sự cổ kim của thế giới. Ông là một trong 10 đại nguyên soái quân sự của thế giới do Hoàng Gia Anh công bố 1984.
 Từ nhỏ ông đã hội tụ đủ tài văn võ biết dùng người tài, thương yêu binh lính, ông là bậc tướng tru cột của triều đình gồm đủ đức tài “nhân, nghĩa, trí, tín, dũng”.
 Trước khi mất vua Anh Tông đến hỏi thăm ông trăng trối “thời bình phải khoan thư sức dân làm kê sâu dễ bền gốc, đó là thượng sách giữ nước”.
 Ngày 20/8/1300 ông qua đời thi hài ông được hoả táng thu vào bình đồng chôn trong khu vườn An Lộc đất san phẳng. Triều đình phong ông là “hưng đạo Đại Vương” lập đền thờ ở Vạn Kiếp- Chí Linh.
Hội nghị Diên Hồng có tác dụng gì cho cuộc kháng chiến?
- Là hội nghị thẻ hiện ý chí tập trung của nhân dân Đại Việt
Việc thích 2 chữ "Sát thát" có ý nghĩa gì?
- Quyết tâm giết giặc Mông Cổ.
Dùng lược đổ gt.
Ta đánh -> lui.
Nghe tin Trần Quốc Tuấn sau 1 vài trận quyết chiến với giặc đã cho quân về Vạn Kiếp để bảo toàn lực lượng, vua Trần lo lắng hỏi Trần Quốc Tuấn đã khảng khái trả lời:
“Nếu bệ hạ muốn hàng giặc thì trước hãy chém đầu thần rồi hãy hàng”.
Em có liên hệ gì với câu nói của Trần Thủ Độ trong cuộc kháng chiến lần 1?
- Rất bình tĩnh tự tin, thể hiện lòng quyết tâm, tinh thần chiến đấu đến cùng không sợ hi sinh, gian khổ
 - Thoát Hoan -> Thăng Long trống vắng chúng dựng doanh trại phía bắc sông Nhị.
- Toa Đô từ Cham-pa đánh lên Nghệ An- Thanh Hoá.
- Tạo thành hai gọng kìm.
- Một số quý tộc Trần hàng giặc.
- Một số người bị bắt.
 Ta đã giải quyết tình thế khó khăn đó ra sao?
- Ta rút lui, củng cố lực lượng, chuẩn bị phản công.
Em hãy thuật lại diễn biến của cuộc kháng chiến trong những tháng đầu năm 1285.
Trần Bình Trọng “ta thà làm ma nước Nam còn hơn là làm vương đất Bắc”.
Giai đoạn : Trần Ích Tắc hàng giặc.
An Tư công chúa - vợ Thoát Hoan dò la tình hình giặc.
 Không thực hiện được âm mưu bắt sống vua Trần, Thoát Hoan đã làm gì?
- Khó khăn, thiếu thốn.
-Thoát Hoan chui vào ống đồng Toa Đô bị chém đầu - Tây kết:
“Chương Dương cướp giáo giặc
 Hàm Tử bắt quân thù 
 Thái bình nên gắng sức
 Non nước ấy ngàn thu”.
Hãy nêu cách đánh giặc lần 2.
- Vừa đánh vừa lui, chờ thời cơ phản công, vườn không nhà trống” lấy ít địch nhiều.
-> Thắng lợi vẻ vang
1. Âm mưu xâm lược Chăm pa và Đại Việt của nhà Nguyên. (9’)
- Sau khi thống trị hoàn toàn TQ, vua Nguyên ráo riết chuẩn bị XL Đại Việt và Cham-pa
-1283, 10 vạn Nguyên- Toa Đô tấn công Chăm Pa-> thất bại.
2. Nhà Trần chuẩn bị kháng chiến. (15’)
-Vua Trần triệu tập hội nghị Bình Than bàn kế đánh giặc.
-Trần Quốc Tuấn- chỉ huy cuộc kháng chiến “Hịch tướng sĩ” -> khích lệ tinh thần kháng chiến.
-Năm 1285 các bô lão có uy tín trong nước về dự hội nghị Diên Hồng.
=>Ý chí quyết tâm đánh giặc.
- Quân đội tập trận ở Đông Bộ Đầu.
- Nhân dân sẵn sàng chiến đấu.
- Binh sĩ thích vào cánh tay 2 chữ Sát thát”.
3.Cuộc kháng chiến bùng nổ và thắng lợi. (15’)
- 1/1285 khoảng 50 vạn quân Nguyên do Thoát Hoan chỉ huy -> xâm lược ta.
- Ta lui về Vạn Kiếp-> Thăng Long-> Thiên Trường thực hiện chủ chương “vườn không nhà trống” để bảo toàn lực lượng
- Cùng 1 lúc Toa Đô từ Cham-Pa đánh ra Nghệ An, Thanh Hoá, Thoát Hoan tấn công xuống phía nam hòng tạo thế gọng kìm tiêu diệt quân ta
- Giặc rút về Thăng Long cố thủ -> gặp khó khăn.
-5/1285 ta phản công giành thắng lợi ở Tây Kết, Hàm Tử, bến Chương Dương.
- Kết quả: Giặc phần bị chết, phần còn lại rút chạy về nước, Thoát Hoan chui vào ống đồng về nước, Toa Đô bị chém đầ
- Cách đánh: Vừa đánh vừa lui, chờ thời cơ phản công, "vườn không nhà trống” lấy ít địch nhiều.
3. Củng cố: (2’)
- Hãy cho biết cách đánh quân Nguyên của nhà trần trong cuộc kháng chiến lầ thứ 2.
4. Hướng dẫn học ở nhà: (1’)
- Làm đáp án trả lời các câu hỏi trong SGK
- CBB: Đọc trước mục III SGK
Rút kinh nghiệm:
	- Thời gian dành cho toàn bài và từng hoạt động.........................................
	- Nội dung kiến thức....................................................................................
	- Phương pháp giảng dạy..............................................................................
	- Hình thức tổ chức lớp học..........................................................................
	- Thiết bị dạy học.........................................................................................
Ngày soạn: 15/11/2011
Ngày giảng: 18/11/2011 dạy lớp 7A
Tiết 26: Bài 14
III. CUỘC KHÁNG CHIẾN LẦN THỨ BA CHỐNG 
QUÂN XÂM LƯỢC NGUYÊN .
I- Mục tiêu bài học.
1.Kiến thức:
- Quân Nguyên quyết tâm xâm lược Đại Việt lần thứ ba.
- Vua tôi nhà Trần quyết tâm tiến hành cuộc kháng chiến chống lại nhà Nguyên với các trận đánh lớn: Vân Đồn, Bạch Đằng và giành thắng lợi vẻ vang.
2.Kĩ năng:
- Rèn luyện kĩ năng sử dụng lược đồ để tóm tắt diễn biến của cuộc kháng chiến
3.Tư tương:
- Bồi dưỡng cho học sinh lòng căm thù giặc và niềm tự hào về truyền thống hào hùng của dân tộc trong cuộc kháng chiến chống gặc Mông Nguyên
II- Chuẩn bị của Gv và Hs:
1. Gv:
- Cuộc kháng chiến lần thứ III .
- Chuyện kể về cuộc kháng chiến của Trần Khánh Dư.
2. Hs: Đọc trả lời các câu hỏi Sgk.
III- Tiến trình bài dạy.
1. Kiểm tra bài cũ:
a) Câu hỏi: (5’)
 Hãy trình bày tóm tắt diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên xâm lược của nhà Trần.
b) Đáp án: 
- 1/1285 khoảng 50 vạn quân Nguyên do Thoát Hoan chỉ huy -> xâm lược ta.
- Ta lui về Vạn Kiếp-> Thăng Long-> Thiên Trường thực hiện chủ chương “vườn không nhà trống” để bảo toàn lực lượng
- Cùng 1 lúc Toa Đô từ Cham-Pa đánh ra Nghệ An, Thanh Hoá, Thoát Hoan tấn công xuống phía nam hòng tạo thế gọng kìm tiêu diệt quân ta
- Giặc rút về Thăng Long cố thủ -> gặp khó khăn.
- 5/1285 ta phản công giành thắng lợi ở Tây Kết, Hàm Tử, bến Chương Dương.
- Kết quả: Giặc phần bị chết, phần còn lại rút chạy về nước, Thoát Hoan chui vào ống đồng về nước, Toa Đô bị chém đầ
- Cách đánh: Vừa đánh vừa lui, chờ thời cơ phản công, "vườn không nhà trống” lấy ít địch nhiều.
2. Bài mới
* Giới thiệu bài:
- Hai lần đem quân xâm lược đều thất bại thảm hại vua Nguyên vô cùng tức giận hạ quyết tâm xâm lược lần nữa hòng nuốt trôi Đại Việt, lần này vua Nguyên chuẩn bị rất kĩ càng có cả thuyền trở vũ khí và lương thực để khỏi phải rơi vào tình cảnh như lần xâm lược trước. Vậy với sự chuẩn bị rất chu đáo cuộc xâm lược của quân Nguyên có giành được thắng lợi hay không.
 Hôm nay thầy cùng các em trở lại với cuộc kháng chiến lần thứ ba của vua tôi nhà Trần.
Hoạt động của Gv và Hs
Ghi bảng
Gv
Hs
?
Hs
?
Hs
?
Hs
?
Hs
?
Hs
Gv
Hs
?
?
?
?
Gv
Hs
?
Hs
?
Hs
Gv
?
Hs
Gv
Hs
?
Hs
?
Hs
?
Hs
?
?
?
?
Hs
 Hai lần thất bại-> Nguyên tức giận quyết định đình chỉ cuộc xâm lược Nhật Bản để tập trung lực lượng đánh Đại Việt-> quyết tâm thắng lợi.
Đọc chữ nhỏ “trong lần xâm lược... khinh thường”.
Nhà Nguyên chuẩn bị xâm lược Đại Việt lần thứ ba như thế nào?
- Đình chỉ cuộc xâm lược Nhật Bản-> Đại Việt.
Vua Nguyên căn dặn con “không được...khinh thường” cử tướng giỏi.
Em có suy nghĩ gì về lực lượng của nhà Nguyên trong cuộc xâm lược Đại Việt lần 3?
- Tướng – giỏi
- Quân- đông
- Vũ khí- mạnh
- Lương thảo- đầy đủ
=>Chu đáo, kĩ lưỡng.
Hai lần xâm lược trước giặc bị thất bại nguyên nhân lớn là do đâu?
- Thiếu lương thực.
Lần này chúng chuẩn bị chu đáo định đánh lâu dài với ta.
Trước nguy cơ xâm lược của nhà Nguyên vua tôi nhà Trần đã làm gì?
- Trần chuẩn bị đánh giặc.
- Ta chặn đánh->rút lui khỏi Vạn Kiếp về sông Đuống.
Em thấy thế của giặc trong những ngày đầu như thế nào?
- Mạnh.
Nếu chúng hội quân ở Vạn Kiếp với đầy đủ vũ khí- lương thảo để đánh lâu dài với ta thì ta rất khó khăn.
Sơ kết- chuyển ý.
Ô Mã Nhi được giao nhiệm vụ bảo vệ, đoàn thuyền lương nhưng cho rằng ta không thể ngăn được đoàn thuyền lương này nên đã hội quân ở Vạn Kiếp.
Trần Khánh Dư được cử canh giữ mạn Đông Bắc nhưng lại để Ô Mã Nhi chạy thoát dễ dàng vì vậy bị vua Trần trách mắng đòi về trị tội. Trần Khánh Dư xin vua để thư thư cho Trần vài ba ngày nữa về trị tội chưa muộn, ông đoán rằng thuyền lương nặng nề đang đi sau vì vậy đã bố trí trận địa mai phục quả nhiên mấy ngày sau đoàn thuyền lương nặng nề đến đồn Vân Đồn-> bị mai phục.
Đọc sgk.
Em hẵy tường thuật lại diễn biến trận Vân Đồn?
Kết quả trận Vân Đồn như thế nào?
Ý nghĩa lịch sử của trận Vân Đồn?
Em có thể tiên đoán trước điều gì sẽ xảy ra?
Chuyển ý.
Đọc sgk “cuối 1/1288-> thuỷ bộ”.
Sau trận Vân Đồn tình thế của quân Nguyên như thế nào?
- Khó khăn, thiếu lương thực trầm trọng
Đợi mãi không thấy đoàn thuyền lương đến, Thoát Hoan đã làm gì?
- Cho quân vào chiếm thành Thăng Long
Giảng: Nhân dân TL đã thực hiện kế hoạch "vườn không nhà trống" để đối phó với giặc. Thoát hoan điên cuồng cho quân đánh các căn cứ của nhà trần, đuổi bắt 2 vua Trần (thái thượng hoàng và vua)
Trước tình thế đó quân Nguyên đã làm gì?
- Binh lính tàn phá cướp bóc của dân
- Cho khai quật lăng mộ họ Trần
Giảng: Quân lính đi đến đâu nhân dân căm ghét đuổi đánh. Thoát Hoan tuyệt vọng, cho quân rút về Vạn Kiếp và từ đây rút về nước.
Đọc chữ nhỏ “Bạch Đằng... Mai phục”.
Trước tình hình đó, vua tôi nhà Trần đã làm gì?
- Quyết định mở cuộc phản công và mai phục trên sông BĐ
Tại sao ta quyết định mai phục ở cửa sông Bạch Đằng?.
- Là nơi hiểm yếu, giặc vào sông Bạch Đằng ... ra sông Bạch Đằng là nơi chứ