Giáo án Lịch sử 7 - Tiết 21, Bài 13: Nước Đại Việt ở thế kỷ XIII - Nguyễn Văn Nguyên

Tuần: 11
Ngày soạn: 30 / 10 / 2010
Tiết: 21
Ngày dạy: 04 / 11 / 2010
Chương III
Bài 13
 Nước Đại Việt thời trần
 (thế kỉ XiII - xiV)
 Nước đại việt ở thế kỷ xiii 
a- mục tiêu bài học:
1- Kiến thức:
- Những nét chính về chính trị, kinh tế, xã hội cuối thời Lý.
- Học sinh nắm được nguyên nhân nhà Lý sụp đổ và nhà Trần thành lập là sự cần thiết.
 - Các việc làm của nhà Trần trong việc phục hồi đất nước.
2- Kĩ năng:
- Khả năng vẽ bản đồ, sử dụng bản đồ
3- Tư tưởng, tình cảm, thái độ:
- Bồi dưỡng tinh thần đoàn kết, tinh thần yêu nước, tự hào dân tộc, lòng biết ơn tổ tiên.
b- Thiết bị, đồ dùng và tài liệu dạy học:
- Lược đồ Việt Nam TK III.
- Sơ đồ bộ máy nhà nước.
- Tập bản đồ, tranh ảnh, bài tập Lịch sử 7.
- Tài liệu liên quan, tài liệu chuẩn kiến thức.
c- Tiến trình tổ chức dạy và học:
*- Kiểm tra bài cũ:
 ? Nêu đặc điểm về tình hình kinh tế, xã hội nước ta thời Lý?
* Bài mới:
- Hoạt động 1:Giới thiệu bài:
+, Mục tiêu: Tạo tâm thế và định hướng chú ý cho học sinh.
Nhà Lý khi mới thành lập, vua quan rất chăm lo đến việc phát triển đất nước, chăm lo đến đời sống nhân dân. vì vậy nhân dân hăng hái tham gia sản xuất và đạt nhiều thành tựu rực rỡ, nhưng đến cuối thế kỉ XII, nhà Lý đã đi xuống đến mức trầm trọng.
I. Nhà Trần thành lập
Hoạt động của Thầy
Hoạt động của Trò
-Hoạt động 2: 
+. Mục tiêu: HS nắm được bối cảnh thành lập triều đại nhà Trần.
1. Nhà Lý sụp đổ.
? Nhà Lý thành lập năm nào?
GV: nhà Lý lên ngôi 1009 trải qua 8 đời vua, đến đời thứ 9 thì ngày càng suy yếu.
? Nguyên nhân nào dẫn đến sự suy yếu của nhà Lý?
(Lý Huệ Tông chỉ sinh được con gái, lại mắc bệnh cuồng lên phải nhường ngôi cho Lý Chiêu Hoàng)
- GV cho HS đọc phần in nghiêng.
? Việc làm trên của vua quan nhà Lý dẫn đến hậu quả gì?
? Trước tình hình đó nhà Lý đã làm gì?
GV giảng và nhấn mạnh sự lên ngôi của nhà Trần là cần thiết.
- HS trả lời
- Cuối TK XII đầu TK XIII nhà Lý ngày càng suy yếu:
+ Vua quan ăn chơi sa đoạ.
+ Kinh tế khủng khoảng, mất mùa, dân li tán.
+ Triều đình không chăm lo đến sản xuất làm cho nhân dân đói khổà XH mất ổn định.
(HS đọc phần in nghiêng)
+ Lụt lội, hán hán mất mùa liên tiếp.
+ Nhân dân bất mãn nổi dậy đấu tranh nhiều nơi.
+ Các thế lực PK địa phương đánh giết lẫn nhau.
- Tháng 12 năm 1226 Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho Trần Cảnh à nhà Trần được thành lập.
-Hoạt động 3: 
+. Mục tiêu: HS nắm được những nét chính về tổ chức bộ máy nhà nước thời Trần.
2. Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền
Hoạt động của Thầy
Hoạt động của Trò
? Sau khi lên nắm chính quyền nhà Trần đã làm gì.
? Bộ máy nhà nước dưới thời Trần được tổ chức như thế nào?
Giảng: 
+ Đứng đầu triều đình là vua, thường nhường ngôi cho con làm Thái thượng hoàng.
+ Các quan đại thần do họ Trần nắm giữ.
+ Chia cả nước làm 12 lộ.
? Nhận xét của em về hệ thống quan lại thời Trần?
? So với thời Lý, bộ máy nhà nước thời Trần có gì khác?
GV: Bộ máy quan lại và các đơn vị hành chính thời Trần được hoàn chỉnh hơn và chặt chẽ hôn. Chế độ tập quyền thời Trần được củng cố hơn thời Lý.
- HS trả lời:
- Dẹp yên rối loạn, xây dựng bộ máy nhà nước.
- Bộ máy nhà nước được tổ chức theo chế độ quân chủ trung ương tập quyền được phân làm 3 cấp:
+ Triều đình.
+ Các đơn vị hành chính trung gian: Lộ, phủ, huyện, châu.
+ Cấp hành chính cơ sở: xã.
- Có quy củ và đầy đủ hơn.
- Vua nhường ngôi cho con sớm. Thái thượng hoàng.
- Các quan đại thần do họ Trần nắm giữ, quí tộc họ Trần được phong vương hầu và ban thái ấp.
- Đặt thêm một số cơ quan: Quốc sử viện, Thái y viện, Tôn nhân phủ và một số chức quan (Hà đê sứ, Khuyến nông sứ, Đồn điến sứ..)
- Chia cả nước thành 12 lộ.
-Hoạt động 4:
+. Mục tiêu: HS nắm được những nét chính về luật pháp thời Trần.
3. Pháp luật thời Trần
Hoạt động của Thầy
Hoạt động của Trò
GV: Nhà Trần rất chú ý đến sửa sang luật pháp và ban hành luật bộ mới là Quốc triều hình luật.
? Nêu những nét chính về pháp luật thời Trần?
? Nhận xét luật pháp thời Trần so với thời Lý?
- HS trả lời:
- Ban hành bộ luật mới “Quốc triều hình luật” 
 + Nội dung giống như bộ luật thời Lý nhưng được bổ sung thêm. Luật xác nhận và bảo vệ quyền tư hữu tài sản và mua bán ruộng đất.
+ Cơ quan pháp luật được tăng cường và hoàn thiện.
- Đặt cơ quan Thẩm hình viện để xét xử kiện cáo.
* Củng cố bài học:
? Nhà Trần thành lập trong hoàn cảnh nào?
? Vẽ sơ đồ bộ máy nhà nước thời Trần?
? Bộ máy nhà nước thời Trần có nét gì khác so với thời Lý?
* Hướng dẫn về nhà:
- Học bài nắm chắc hoàn cảnh nhà Trần thành lập, tổ chức bộ máy nhà nước, luật pháp
- Đọc và chuẩn bị bài phàn II tìm hiểu nội dung bài theo các câu hỏi cuối mục, cuối bài.