Giáo án Lịch sử 7 - Tiết 16, Bài 11: Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống (1075-1077) (Tiết 2) - Nguyễn Đình Kiếm

Tiết 16-Bài 11: 
CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC TỐNG 
(1075-1077)
Ngày soạn:...../10/2010
Ngày dạy :..../10/2010
 II.GIAO ĐOẠN THỨ HAI (1076-1977).Tiết 2.
I.Mục tiêu bài học:
 1. Kiến thức: Giúp HS hiểu
- Những chuẩn bị của ta sau khi rút khỏi thành Ung Châu.
- Diễn biến, kết quả, nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến chống Tống lần 2.
 2. Kĩ năng: Rèn luyện cho HS sử dụng lược đồ, tường thuật diễn biến.
3. Thái độ: Tự hào về tinh thần bất khuất chống ngoại xâm của dân tộc ta dưới thời Lý.
II. Phương pháp: Phát vấn, nêu vấn đề, trực quan, tường thuật, thảo luận nhóm, phân tích ...
III. Chuẩn bị: 
1. Giáo viên: - Lược đồ kháng chiến chống Tống (1075 -1077).
2. Học sinh: - Học bài củ, soạn bài theo hướng dẫn của giáo viên.
V.Tiến trình lên lớp:
1.Ổn định:1'
2.Kiểm tra bài cũ:4'
? Vua tôi Nhà Lý đã làm gì trước âm mưu xâm lược của nhà Tống? (HS chỉ lược đồ)
3. Bài mới:
* Đặt vấn đề: Sau khi diệt xong thành Ung Châu, Lý Thường Kiệt ra lệnh rút quân về nước, chuẩn bị bố phòng.Đúng như dự đoán, nhà Tống tiến hành đem quân sang xâm lược nước ta.....
* Hoạt động 1: ( 15' )1. Kháng chiến bùng nổ.
-Mục tiêu: Học sinh hiểu được âm mưu của địch nên ta chủ động chuẩn bị kháng chiến, bước đầu tiêu hao lực lượng của địch.
-Tổ chức thực hiện:
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung kiến thức
GV: Sau khi rút quân về nước Lý Thường Kiệt đã làm gì?
HS: Ra lệnh cho các địa phương chuẩn bị bố phòng.
GV: LTK chuẩn bị bố phòng ở những vị trí nào?
HS - Ở miền núi, các tù trưởng mai phục ở những vị trí quan trọng.
 - Một lực lượng thuỷ binh đống ở Đông Kênh - Lý Kế Nguyên.
 - Xây dựng phòng tuyến chặn giặc -Như Nguyệt
GV chỉ lược đồ những vị trí đó.
GV: Qua đó em có nhận xét gì về cách bố trí quân mai phục của LTK?
HS: Những vị trí đó có tầm chiến lược quan trọng, địch sẽ qua. Bố trí từ xa đến gần nhằm tiêu hao sinh lực địch, gây cho chúng hoang mang.
GV: Vì sao LTK chọn khúc sông Như nguyệt để xây dựng phòng tuyến chặn giặc?
HS: Vị trí quan trọng, chặn ngang các hướng tấn công của địch từ Quảng Tây đến Thăng Long, được ví như một chiến hào tự nhiên khó vượt qua.
GV: Phòng tuyến được xây dựng như thế nào?
HS: Đắp đất cao tạo thành một chiến luỹ dài 100 km, bên ngoài có lớp tre dày đặc, dưới bãi sông
 có hố chông ngầm tạo thành một chiến tuyến.
GV: Sau thất bại ở Ung Châu nhà Tống có hành động gì?
HS: Cho quân xâm lược Đại Việt.
GV: Để xâm lược Đại Việt chúng đã chuẩn bị những gì?
HS: 10 vạn bộ binh, 1 vạn ngựa, 20 vạn dân phu, hàng vạn tấn lương thực, vũ khí, 57 bài thuốc chữa bệnh.
GV: Em có nhận xét gì về sự chuẩn bị của địch?
HS: Lực lượng đông, mạnh, đủ về lương thực vũ khí thuốc men.
GV quá trình xâm lược của quân Tống diễn ra như thế nào các em nhìn vào lược đồ (GV vừa trình bày, vừa chỉ lược đồ, dựa vào sgk)
GV: Kết quả của đợt tiến quân của quân Tống?
HS: Chúng đống ở bờ Bắc sông Cầu.
GV dẫn qua mục 2
a. Chuẩn bị:
* Ta:
 - Xây dựng bố phòng ở những vị trí chiến lược.
- Xây dựng phòng tuyến Như Nguyệt.
* Địch: 10 vạn bộ binh, 1 vạn ngựa, 20 vạn dân phu, lương thực, vũ khí.
b. Diễn biến:
* Địch: Tháng 1- 1077, 10 vạn quân bộ do Quách Quỳ và Triệu Tiết chỉ huy vượt biên giới tiến qua Lạng sơn vào nước ta.
* Ta: Chặn đánh, tiêu hao dần sinh lực địch.
c. Kết quả: Quân Tống đống ở bở Bắc sông Cầu.
* Hoạt động 2:( 20' )2. Cuộc chiến đấu trên phòng tuyến Như Nguyệt.
- Mục tiêu:Biết miêu tả , hiểu được tác dụng của phòng tuyến trên sông như Nguyệt; ghi nhớ những nét chính về cuộc tấn công xâm lược nước ta của nhà Tống và cuộc kháng chiến của quân dân ta thời lý.
- Tổ chức thực hiện:
GV: Hành động của địch sau khi đống ở bờ Bắc sông Như Nguyệt?
HS: Bắc cầu phao, đóng bè vượt sông đánh vào phòng tuyến của ta
GV chỉ lược đồ
GV: Chủ trương đối phó của ta?
HS: - Phản công kịp thời, đẩy chúng về phía Bắc.
- đêm đêm LTK cho người ngâm vang bài thơ "Nam quốc sơn hà"
GV bật đèn chiếu, gọi HS đọc.
GV: ý nghĩa của bài thơ đó?
HS: - Nói nước Nam có giang sơn bờ cõi riêng, đã được trời phân định rõ ràng. Nếu làm trái với đạo trời thì sẽ bị trừng trị.
- Khích lệ tinh thần chiến đấu của quân ta, làm khiếp đảm tinh thần chiến đấu của quân Tống.
GV: Thái độ của địch?
HS: Tuyệt vọng, tiến thoái lưỡng nan, hạ lệnh ai bàn đánh bị chém. 
GV: Hành động của ta?
HS: Chủ trương tấn công vào doanh trại của địch.
GV chỉ lược đồ quả trình tấn công của ta vào doanh trại địch.
GV gọi HS lên trình bày lại diễn biến trên lược đồ.
GV: Trước tình thế quân Tống ở thế cùng lực kiệt ta có chủ trương gì?
HS: LTK cho người sang doanh trại Quách Quỳ thương lượng giảng hoà, địch chấp nhận rút quân về nước.
GV: Vì sao ta đang ở thế thắng mà phải thương lượng với địch?
HS: 
- Ta không muốn tiêu diệt địch khi chúng ở thế cùng lực kiệt.
 -Đảm bảo mối bang giao sau chiến tranh .
- Không làm tổn thương danh dự nước lớn, đảm bảo nền hoà bình lâu dài.
GV: Qua bài học hôm nay và hôm trước em hãy rút ra nét độc 
- Cách tấn công, Phòng thủ.
- Kết thúc chiến tranh.
GV: Vì sao nhân dân ta chống Tống thắng lợi?
HS: - Toàn dân ủng hộ.
- Tinh thần đoàn kết chiến đấu bền bỉ.
- Sự chỉ huy của LTK.
GV bật đèn chiếu gọi HS đọc.
GV: Vai trò của các dân tộc ít người trong cuộc kháng chiến?
HS: To lớn góp phần đánh Tống thắng lợi.
GV: ý nghĩa của kháng chiến chống Tống?
Gv: Kết luận toàn bài.
a. diễn biến:
* Địch: Tổ chức vượt sông đánh vào phòng tuyến của ta.
* Ta:
- Phản công quyết liệt.
- Cuối năm 1077, bất ngờ đánh vào đồn giặc
b. Kết quả: 
- Địch mười phần chết đến năm, sáu phần.
- Chấp nhận giảng hoà rút quân về nước.
c. Nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử:
* Nguyên nhân:
- Toàn dân tham gia đnhs giặc.
- Tinh thần chiến đấu cao.
- Sự chỉ huy tài tình của LTK.
* ý nghĩa:
- Là trận đánh tuyệt vời nhất trong lịch sử dân tộc.
- Nền độc lập được củng cố, giữ vững.
- Nhà Tống từ bỏ mộng xâm lược nước ta.
4.Cũng cố: 4' Gọi HS lên bảng trả lời các câu hỏi sau: 
- Tại sao Lý Thường Kiệt chọn sông Như Nguyệt lập phòng tuyến?
- Trình bày diễn biến trận chiến Như Nguyệt trên lược đồ?
- Ý nghĩa lịch sử của chiến thắng chống Tống lần 2.
5. Dặn dò:1'
- Về nhà học bài theo nội dung câu hỏi sách giáo khoa.
- Làm các bài tập ở sách bài tập.
- Xem lại kiến thức từ bài 8 đến bài 11 tiết sau ôn tập. Chú ý các nội dung chính sau:
+ Bộ máy nhà nước.
+ Kinh tế - xã hội.
+ Quân độ - pháp luật.
+ Các cuộc chiến tranh xâm lược.
6. Rút kinh nghiệm:
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................