Giáo án Lịch sử 7 - Tiết 15, Bài 11: Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống (1075-1077) (Tiết 2) - Năm học 2013-2014

Tuần 8
Tiết 15
Ngày soạn: 8/10/2013
Ngày dạy: ./10/2013
Bài 11: CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN 
XÂM LƯỢC TỐNG
(1075 – 1077) (tt)
II. GIAI ĐOẠN THỨ HAI (1076– 1077)
I.MỤC TIÊU BÀI HỌC
1.Kiến thức: HS nắm được diễn biến sơ lược cuộc kháng chiến chống Tốngn ở giai đọan hai và thắng lợi to lớn của quân dân Đại Việt
2.Kĩ năng: Sử dụng lược đồ để thuật lại cuộc chiến trên sông Như Nguyệt 
3.Thái độ: 
-Giáo dục lòng tự hào về tinh thần bất khuất chống ngoại xâm của dân tộc ta thời Lý
-Tích hợp giáo dục HS thấy được sự sáng tạo của ông cha ta trong việc lựa chọn và xây dựng phòng tuyến sông Như Nguyệt.
II.PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC:
1.Chuẩn bị của giáo viên: 
- Lược đồ trận chiến tại phòng tuyến Như Nguyệt
- Tư liệu về Lý Thường Kiệt.
2.Chuẩn bị của HS: Học bài, soạn bài trước khi đến lớp
III.DỰ KIÊN PHƯƠNG PHÁP
1.Chủ đạo: vấn đáp, trực quan, động nảo, trình bày 1 phút.
2.Bổ trợ: gợi mở, diễn giải.
IV.TIẾN TRÌNH DẠY HỌC.
HOẠT HOẠT CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG
1.Ổn định lớp (1p): Kiểm tra sỉ số 
2.Kiểm tra bài củ (5p)
-H: Trình bày âm mưu xâm lược Đại Việt của nhà Tống ?
-H: Trước âm mưu xâm lược của quân Tống triều Lý đã làm gì ?
-Lớp trưởng báo cáo.
-TK XI Nhà Tống âm mưu xâm lược nước ta để giải quyết tình hình khó khăn trong nước.
-Nhà Tống xúi dục Champa đánh lên từ phía Nam, còn ở biên giới phía Bắc nhà Tống ngăn cản việc buôn bán , dụ dổ các tù trưởng dân tộc.
-Nhà Lý cử Lý Thường Kiệt làm chỉ huy tố chức cuộc kháng chiến, mộ thêm quân đội, tăng cường canh phòng luyện tập, làm thất bại âm mưu dụ dổ của nhà Tống.
- Chủ trương của nhà Lý tấn công trước để tự vệ
3.Bài mới (39p): Giới thiệu bài mới:
*HĐ1: Kháng chiến bùng nổ.
-Gọi HS đọc bài 
-H: Sau khi rút quân khỏi Ung Châu, Lý Thường Kiệt đã làm
 gì ?
-Giảng: Dự kiến địch kéo vào nước theo hai hướng, Lý Thường Kiệt đã bố trí ( sử dụng lược đồ):
+ Một đạo quân chặn giặc ở vùng biển Quảng Ninh, không cho thủy quân dịch vượt qua
+ Đường bộ được bố trí dọc chiến tuyến sông Cầu qua đọan Như Nguyệt không cho giặc vào sâu
+ Ngoài ra các tù trưởng dân tộc ít người ở gần biên giới đã cho quân mai phục những vị trí chiến lược quan trọng 
-H: Tại sao Lý Thường Kiệt chọn sông Cầu làm phòng tuyến chống quân Tống? 
-H: Phòng tuyến sông Cầu được xây dựng như thế nào ?
-H: Sau thất bại ở Ung Châu nhà Tống đã làm gì ?
- Cuối năm 1076, 10 vạn bộ binh tinh nhuệ, 1 vạn ngựa chiến, 20 vạn dân phu do Quách Quỳ, Triệu Tiết chỉ huy tiến vào nước ta. Một đạo quân do Hòa Mâu dẫn đầu tiếp ứng theo đường biển
- Năm 1077, quân dân Đại Việt đã đánh những trận nhỏ để cản bước tiến của chúng. Khi đến phòng tuyến Như Nguyệt, quân Tống phái đóng quân ở bên bờ Bắc chờ thủy quân đến. Trước mặt chúng là sông và bờ bên kia là chiến lũy kiên cố
- Thủy quân của chúng đã bị Lý Kế Nguyên chặn đánh 10 trận tại Quảng Ninh không thể hỗ trợ được
-Lắng nghe tích cực
-Đọc mục 1
-Hạ lệnh cho các dịa phương chuẩn bị bố phòng
-Lắng nghe tích cực.
- Vì:
+ Đây là vị trí chặn ngang các hướng tấn công của địch từ Quảng Tây (TQ) đến Thăng Long
+ Được ví như chiến hào tự nhiên khó vượt qua
- Được đắp bằng đất cao vững chắc, nhiều giậu tre dày đặc
- Cho quân xâm lược Đại Việt
- Lắng nghe tích cực.
1. Kháng chiến bùng nổ (10p).
-Lý Thường Kiệt hạ lệnh cho các địa phương ráo riết chuẩn bị bố phòng
-Xây dựng phòng tuyến trên sông Như Nguyệt. Có vị trí án ngữ mọi con đường từ phía Bắc vào Thăng Long.
*Diễn biến 
-Cuối năm 1076, quân Tống theo 2 đường thủy, bộ kéo vào nước ta 
-Năm 1077, nhà Lý đã đánh nhiều trận nhỏ cản bước tiến của quân giặc
-Lý Kế Nguyên đã mai phục và đánh 10 trận liên tiếp ngăn bước tiến đạo quân thủy của giặc 
* Kết quả 
Quân Tống đóng quân ở bờ bắc sông Cầu không lọt vào sâu được 
-Chuyển ý 
*HĐ2: Cuộc chiến đấu trên phòng tuyến sông Như Nguyệt
-Dùng lược đồ trận chiến tại phòng tuyến Như Nguyệt để miêu tả trận chiến đấu:
-Chờ mãi không thấy thủy quân đến , Quách Quỳ đã cho quân đóng bè vượt sông đánh vào phòng tuyến của ta
-Quân nhà Lý đã kịp thời phản công làm cho chúng không tiến vào được. Vào buổi đêm khi hai bên ngừng chiến, từ đền thờ 2 vị thần Trương Hống và Trương Hát (tướng của Triệu Quang Phục) trên bờ sông vang lên những câu thơ “Nam quốc Sơn Hà”Bài thơ được nhắc lại nhiều lần mạnh mẽ vang xa làm tăng sức mạnh quyết chiến, quyết thắng cho quân ta. Quân giặc sợ hãi chán nản khiến cho Quách Quỳ phải hạ lệnh cho các tướng sĩ “Ai còn bàn đánh sẽ chém
-Trước tình thế đó, Lý Thường Kiệt không cho mở các cuộc phản công ngay mà đến tận cuối mùa xuân năm 1077, đang đêm Lý Thường Kiệt cho quân lặng lẽ vượt sông Như Nguyệt bất ngờ đánh vào các doanh trại của giặc
Quân Tống thua to và lâm vào tình thế khó khăn tuyệt vọng
-Lý Thường Kiệt kết thúc chiến tranh bằng biện pháp thương lượng giảng hòa. Quách Quỳ chấp nhận ngay và rút quân về nước 
-H: Vì sao đang ở thế thắng mà Lý Thường Kiệt lại cử người đến thương lượng giảng hòa với giặc ?
-H: Nêu những nét độc đáo trong cách đánh giặc của Lý Thường Kiệt
-H: Trận chiến trên phòng tuyến Như Nguyệt thắng lợi là do đâu
-H: Chiến thắng ở phòng tuyến Như Nguyệt có ý nghĩa gì 
-Lắng nghe tích cực.
-Tiếp nhận thông tin.
Vì: 
+ Để đảm bảo mối quan hệ bang giao hòa hiếu giữa hai nước
+ Để không làm tổn thương danh dự của nước lớn đảm bảo nền hòa bình lâu dài
- Cách tấn công
+ Phòng thủ
+ Cách kết thúc chiến tranh
- Tinh thần đoàn kết và chiến đấu anh dũng của nhân dân ta
- Sự chỉ huy tài tình của Lý Thường Kiệt
- Là trận đánh tuyệt vời trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc
- Nền độc lập tự chủ của Đại Việt được củng cố
- Buộc nhà Tống phải từ bỏ mộng xâm lược Đại Việt
2. Cuộc chiến đấu trên phòng tuyến Như Nguyệt .(24p)
a. Diễn biến
-Quách Quỳ cho quân vượt sông đánh phòng tuyến của ta nhưng bị quân ta phản công quyết liệt đẩy lùi.
- Một đêm cuối xuân 1077, nhà Lý cho quân vượt sông bất ngờ đánh vào đồn giặc
b. Kết quả
+ Quân giặc “ mười phần chết đến năm sáu phần”
+ Quách Quỳ chấp nhận “giảng hòa” và rút quân về nước 
c. Ý nghĩa :
+ Là trận đánh tuyệt vời trong lịch sử chống giẵc ngoại xâm của dân tộc
+ Nền độc lập tự chủ của Đại Việt được củng cố
+ Nhà Tống từ bỏ mộng xâm lược Đại Việt.
4.Củng cố (4p)
-H: Tại sao Lý Thường Kiệt chọn sông Như Nguyệt để lập phòng tuyến ?
-H: Trình bày diễn biến trận chiến Như Nguyệt bằng bản đồ
-H: Nêu ý nghĩa lịch sử của chiến thắng chống quân Tống xâm lược lần thứ 2(1076-1077)
-Đây là vị trí chặn ngang các hướng tấn công của địch từ Quảng Tây (TQ) đến Thăng Long
-Được ví như chiến hào tự nhiên khó vượt qua
-Dựa vào lược đồ trình bày.
-Là trận đánh tuyệt vời trong lịch sử chống giẵc ngoại xâm của dân tộc
-Nền độc lập tự chủ của Đại Việt được củng cố
-Nhà Tống từ bỏ mộng xâm lược Đại Việt
5.Dặn dò (1p)
-Học bài 11
-Chuẩn bị bài 12 :
-Nhà Lý làm gì để đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp?
-Những nét chính về sự phát triển thủ công nghiệp và thương nghiệp?
-Ghi nhớ.
*Rút kinh nghiệm sau tiết dạy:
............................................................
........................................
DUYỆT CỦA BAN GIÁM HIỆU