Giáo án Lịch sử 7 - Năm học 2010-2011 - Nguyễn Thị Hiền

 chuẩn bị cho cuộc kháng chiến?
* Thảo luận nhóm.
? Sự kiện nào thể hiện ý chí quyết chiến của quân dân thời Trần?
 (Lính khắc hai chữ “sát thát” đgiết giặc Mông Cổ.)
 Hoạt động cá nhân, cả lớp.
- Gv sử dụng lược đồ trình bày diễn biến.
- Gọi Hs trình bày tóm tắt diễn biến cuộc kháng chiến trong những tháng đầu 1285.
- GV kể về gương hy sinh anh dũng của Trần Bình Trọng và câu nói nổi tiếng của ông.
? Không thực hiện được âm mưu bắt sống vua Trần và quân chủ lực, Thoát Hoan đã làm gì? (rút về Thăng Long chờ tiếp viện.)
? Chớp thời cơ đó, nhà Trần đã làm gì?
? Kết quả của cuộc kháng chiến?
 Nêu cách đánh của nhà Trần trong cuộc kháng chiến lần thứ hai?
 - Giặc mạnh rút lui, chờ thời cơ.
 - Thực hiện “vườn không nhà trống” 
1. Âm mưu xâm lược Cham pa và Đại Việt của nhà Nguyên. 
- Sau khi thống tri Trung Quốc, vua Nguyên ráo riết chuẩn bị xâm lược Cham pa và Đại Việt.
- Năm 1283, 10 vạn quân Nguyên do Toa Đô chỉ huy đ Chăm pa nhưng thất bại
2. Nhà Trần chuẩn bị 
kháng chiến :
- Triệu tập hội nghị ở bến Bình Than đ bàn kế phá giặc.
 - Cử Trần Quốc Tuấn (Trần Hưng Đạo) đ Quốc Công Tiết Chế chỉ huy kháng chiếnđ soạn “Hịch tướng sĩ” khích lệ tướng sĩ.
- Đầu 1285: tổ chức hội nghị Diên Hồng.
- Tập trận, duyệt binh, chia quân đóng giữ.
-> Chuẩn bị chu đáo, kĩ lượng.
3. Diễn biến và kết quả của cuộc kháng chiến:
* Diễn biến : + Quân Nguyên : 
 - T1-1285: 50 vạn quân Nguyên do Thoát Hoan chỉ huyđ nước ta.
- Toa ĐôđCham pa đánh ra Nghệ An ,Thanh Hoá+ quân Thoát Hoan tạo thế gọng kìm để tiêu diệt quân ta.
- Giặc gặp khó khăn ở Thăng Long. 
+ Quân ta : đánh ở biên giớiđRút lui về Vạn KiếpđThiên Trường bảo toàn lực lượng.
- Tổ chức phản công thắng giặc nhiều nơi: Tây Kết, Hàm Tử, Chương Dươngđgiải phóng Thăng Long. 
* Kết quả: 50 vạn quân Nguyên bị đánh bại. Ta giành thắng lợi to lớn.
 ý nghĩa: Nêu cao tinh thầnn đoàn kết chống ngoại xâm của dân tộc ta.
4.Củng cố: ? Sự chuẩn bị của nhà Trần đã có tác dụng như thế nào đối với cuộc kháng chiến? Gọi HS trình bày diễn biến trên lược đồ.
5. Dặn dò: - Trả lời câu hỏi ở Sgk. Xem trước phần III. 
 * Rút kinh nghiệm sau tiết dạy:
Thứ ngày tháng năm 20 
Bài 14: Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược 
 mông - nguyên (thế kỉ XIII).
Tiết 26: cuộc kháng chiến lần thứ ba chống quân xâm lược nguyên (1287- 1288).
A. Mục tiêu bài học: 
1. Kiến thức: Học sinh nắm được: 
 - Âm mưu quyết tâm xâm lược Đại Việt lần thứ ba của quân Nguyên.
 - Vua tôi nhà Trần quyết tâm tiến hành cuộc kháng chiến chống lại nhà Nguyên với các trận đánh lớn: Vân Đồn, Bạch Đằng và giành thắng lợi vẻ vang.
 2. Kĩ năng: Rèn luyện cho Hs kĩ năng sử dụng lược đồ.
3. Thái độ: Bồi dưỡng học sinh lòng tự hào về truyền thống đấu tranh chống giặc ngoại xâm. Lòng căm thù giặc và quyết tâm bảo vệ độc lập dân tộc.
 B. Phương tiện dạy học: 
 1. Giáo viên: - SGK, SGV; Lược đồ kháng chiến lần thứ ba chống quân xâm lược Nguyên(1287- 1288). - Lược đồ chiến thắng Bạch Đằng 1288.
 2. Học sinh: - SGK, vẽ lược đồ, sưu tầm tranh, tài liệu liên quan bài học.
C. Hoạt động dạy – học:
1. ổn định:
2. Bài cũ: ? Trước âm mưu xâm lược lần thứ hai của nhà Nguyên, nhà Trần đã chuẩn bị những gì? Sự chuẩn bị đó đã có tác động đến cuộc kháng chiến ntnào? 
3. Bài mới: Gv giới thiệu bài: Thất bại sau hai lần xâm lược, vua Nguyên rất tức tối quyết tâm xâm lược Đại Việt lần nữa.....
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung kiến thức cần đạt
 Hoạt động cá nhân, cả lớp.
- HS đọc SGK - Mục 1
? Hai lần xâm lược Đại Việt bị thất bại, nhà Nguyên đã làm gì?
- HS trả lời .
- GV:Lần xâm lược thứ 3 này nhà Nguyên rất quyết tâm và chuẩn bị chu đáo.
? Sự chuẩn bị chu đáo của nhà Nguyên thể hiện qua những chi tiết nào?
? Sự chuẩn bị đó cho thấy dã tâm của quân Nguyên ntn?
? Trước nguy cơ đó, thái độ của nhà Trần ntn?
- Gv sử dụng lược đồ trình bày diễn biến:
- HS lắng nghe, quan sát.
-Tháng 12- 1287: 30 vạn quân Nguyên ồ ạt tấn công vào nước ta theo hai con đường:
 + Bộ: Thoát Hoanđvượt biên giớiđ Lạng Sơn, Bắc Giang.
 + Thuỷ:Ô Mã Nhi chỉ huy ngược sông Bạch Đằng hội quân với Thoát Hoan.
- Năm 1288 Thoát Hoan chọn Vạn Kiếp để XD căn cứ.
- Ta: 
+Bộ : Trần Quốc Tuấn chặn đánh đường bộđrút khỏi Vạn Kiếp
->về vùng sông Đuống bảo vệ Thăng Long.
 Hoạt động cả lớp.
- Gv: Ô Mã Nhi được giao nhiệm vụ bảo vệ thuyền lương của Trương Văn Hổ nhưng cho rằng ta không chặn được thuyền lương nên đã đi trước hội quân ở Vạn Kiếp. Trần Khánh Dư cho quân mai phục chặn đánh đoàn thuyền lương của địch.
? Em hãy tường thuật DB của trận Vân Đồn? 
- HS trình bày.
- Gọi 1 Hs đọc hàng chữ nhỏ ở Sgk.
? Chiến thắng Vân Đồn có ý nghĩa như thế nào?
 Hoạt động cá nhân, cả lớp.
? Sau trận Vân Đồn, tình thế quân Nguyên như thế nào? 
(khó khăn, thiếu lương thực)
? Đợi mãi không thấy thuyền lương đến Thoát Hoan đã làm gì?
? Nhân dân ta đã làm gì để đối phó với giặc ?
? Khi vào Thăng Long chúng đã gặp phải khó khăn gì? Tuyệt vọng, điên cuồng đánh các căn cứ, cướp bóc, đuổi bắt 2 cha con vua Trần..
Hs đọc chữ nhỏ Sgk.
? Trước tình thế đó của giặc, nhà Trần đã có quyết định gì?
? Vì sao nhà Trần chọn Bặch Đằng làm nơi mai phục?
(địa thế hiểm trở, bài học lịch sử)
- Gv dùng lược đồ trình bày DB .
? Số phận của các cánh quân ra sao ?
? Hãy nêu kết quả , ý nghĩa thắng lợi của trận Bạch Đằng 1288?
 Kết quả : Toàn bộ cánh quân thuỷ bị ta tiêu diệt và bát sống.
1. Nhà Nguyên xâm lược Đại Việt.
* Hoàn cảnh:
- Nhà Nguyên : Quyết tâm xâm lược nước ta lần nữa.
 Chuẩn bị: Hơn 30 vạn quân, nhiều danh tướng, hàng tram thuyền lương, thuyền chiến.
- Nhà Trần:
+ Khẩn trương chuẩn bị cho cuộc kháng chiến
+ Cử Trần Quốc Tuấn làm tổng chỉ huy.
* Diễn biến: 
-Tháng 12- 1287: 30 vạn quân Nguyên tấn công vào nước ta :
 + Bộ: Thoát Hoanđvượt biên giớiđ Lạng Sơn, Bắc Giang.
 + Thuỷ:Ô Mã Nhi chỉ huy ngược sông Bạch Đằng hội quân với Thoát Hoan.
- Năm 1288 Thoát Hoan chọn Vạn Kiếp để XD căn cứ.
- Ta: +Bộ : Trần Quốc Tuấn chặn đánh đường bộđrút khỏi Vạn Kiếp-> chặn Thăng Long.
 + Thuỷ: chặn đánh ở Vân Đồn.
2. Trân Vân Đồn tiêu diệt đoàn quân lương của Trương Văn Hổ.
- Diễn biến: 
+ Trấn Khánh Dư mai phục ở Vân Đồn chờ thuyền lương giặc quađchặn đánhđthuyền lương bị đắm, bị ta chiếm.
- ý nghĩa: cắt đường tiếp tế, giặc hoang mang khốn đốn. Cổ vũ tinh thần chiến đấu của quân ta.
3. Chiến thắng Bạch Đằng.
* Hoàn cảnh:
- Tháng 1- 1288 Thoát Hoan chiếm đóng Thăng Long.
 - Ta thực hiện “vườn không nhà trống”
- Chọn Bạch Đằng mở trận đánh.
* Diễn biến:
 - Thuỷ:+ đầu Tháng 4-1288 Ô Mã Nhi rút về theo sông BĐ.
 + Ta nhử giặc vào, chờ nước rút: cọc ngầm + quân maiđ giặc bị đánh tan tành, Ô Mã Nhi bị bắt.
 - Bộ: +Thoát Hoanđ Vạn Kiếpđ Lạng Sơnđ Quảng Tây.
 + Ta chặn đánh ở biên giới.
* ý nghĩa:
 - Kết thúc kháng chiến thắng lợi.
 - Đập tan âm mưu xâm lược ĐV của giặc.
4. Củng cố: ? Cách đánh của nhà Trần lần ba có gì giống và khác hai lần trước?
5. Dặn dò: - Trả lời câu hỏi ở Sgk. - Xem trước phần IV.
* Rút kinh nghiệm sau tiết dạy:
Thứ ngày tháng năm 20 
Bài 14: Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược 
 mông - nguyên (thế kỉ XIII).
Tiết 27: Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông- nguyên.
A. Mục tiêu bài học: 
1. Kiến thức: Học sinh hiểu được vì sao ở thể kỷ XII, trong 3 lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông Nguyên, nhân dân Đại Việt đều dành được thắng lợi. ý nghĩa lịch sử của thắng lợi này.
2.Kĩ năng: Phân tích, so sánh sự kiện và nhân vật lịch sử qua 3 lần kháng chiến để rút ra nhận xét chung.
3.Thái độ: - Niềm tự hào về thuyền thống đánh giặc của dân tộc.
 - Thấy được sức mạnh của sự đoàn kết.
B. Phương tiện dạy học: 
1. Giáo viên: - SGK, SGV; Tranh ảnh, tư liệu lịch sử phục vụ cho bài dạy.
 2. Học sinh: - SGK, sưu tầm tranh, vẽ lược đồ chiến thắng Bạch Đằng 1288.
C.Hoạt động dạy- học:
1.ổn định:
2.Bài cũ: Trình bày diễn biến trận Bạch Đằng 1288.
3.Bài mới: Trong ba tiết học liên tiếp, chúng ta đã tìm hiểu 3 lần kháng chiến chống quân Mông- Nguyên thời Trần. Mặc dầu diễn ra trong hoàn cảnh vô cùng khó khăn, gian nguy, nhưng kết quả ta đã giành được thắng lợi vẻ vang. Vậy, những yếu tố nào đã giúp ta thắng lợi và thắng lợi đó có ý nghĩa lịch sử như thế nào? chúng ta cùng tìm hiểu trong tiết học hôm nay.
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung kiến thức cần đạt
 Hoạt động cá nhân, nhóm.
? Những nguyên nhân nào giúp ta thắng lợi trong 3 cuộc kháng chiến chống quân M-N?
 (Hs trình bày, phân tích từng nguyên nhân)
? Hãy nêu 1 số dẫn chứng về tinh thần đoàn kết của dân tộc?
* HS thảo luận:
+ Theo lệnh triều đình “vườn không nhà trống”
+Tự vũ trang đánh giặc.
+ Các vị bô lão ở hội nghị Diên Hồng.
+ Quân thích hai chữ “sát thát” ...
? Nêu những việc làm của vua Trần chuẩn bị cho 3 lần kháng chiến?
+ Chăm cho đời sống của nhân dần (đọc chữ nhỏ SGK)
+ Giải quyết bất hoà trong nội bộ đ đặt lợi ích dân tộc lên trên hết.
+ Thống nhất tư tưởng, ý chí đánh giặc.
? Trình bày những công lao to lớn của TQ Tuấn trong 3 cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông Nguyên?
? Cách đánh giặc đúng đắn, sáng tạo thể hiện như thế nào trong kháng chiến?
* HS thảo luận:
+ Kế hoạch “vườn không nhà trống”.
+ Tránh chổ mạnh; đánh chỗ yếu.
+ Phát huy lợi thế của ta, lấy yếu đánh mạnh..., khoan thư sức dân....
+Buộc địch phải chuyển thế chủ động đ bị động.
 Hoạt động cá nhân, cả lớp.
- Gv: MCổ là 1 đế quốc hùng mạnh lúc bấy giờ. Xâm lược Đại Việt với sức mạnh ghê gớm: 1258: 3 vạn quân, 1285: 50 vạn quân, 1828-1288: 30 vạn, đình chỉ cuộc xâm lược Nhật Bản. Với lực lượng mạnh như vậy song 3 lần xâm lược nước ta đều thất bại thảm hại.
? Những thắng lợi của quân dân ta trong hoàn cảnh như vậy có ý nghĩa gì?
- Gv: MCổ mạnh khi xâm lược lược Đại Việt chúng chỉ có mđ làm bàn đạp tấn công các nước. Nhưng đến lần 3 vua Nguyên phải nói rằng “không coi Giao chỉ là nước nhỏ mà khinh thường”. 
Sức mạnh của Đại Việt được khẳng định:
“khoan thử sức dân để làm kế sâu rễ bền gốc, đó là thượng sách giữ nước”
? Nêu những bài học lịch sử từ ba lần kháng chiến chống Mông- Nguyên ?