Giáo Án Lịch Sử 10 - Bài 29: Cách Mạng Hà Lan Và Cách Mạng Tư Sản Anh

ác nhân vật và sự kiện lịch sử
 Tư tưởng, tình cảm, thái độ
Cách mạng tư sản trong buổi đầu thời cận đại thể hiện mặt tích cực ở việc loại bỏ chế độ phong kiến ở một số quốc gia châu âu, song chỉ là sự thay đổi hình thức bóc lột này bằng hình thức bóc lột khác mà thôi. Một chế độ bóc lột mới, tinh vi và tàn bạo đang hình thành.
II. THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY - HỌC
	- Bản đồ: Bản đồ cách mạng Hà Lan, cách mạng tư sản Anh.
	III. Tiến trình tổ chức dạy học 
1. Giới thiệu bài mới
	GV khái quát: Giai đoạn hậu kỳ trung đại (thế kỷ XV – XVII), chế độ phong kiến khủng hoảng, suy vong. Giai cấp tư sản tuy mới ra đời nhưng đã nhanh chóng khẳng định thế lực kinh tế ngày càng lớn mạnh của mình. Cuộc đấu tranh của giai cấp tư sản chống chế độ phong kiến thể hiện trước hết trên lĩnh vực tôn giáo, văn hoá, nghệ thuật là bước dọn đường cho những cuộc cách mạng tư sản không thể tránh khỏi ở tây Âu. Nhưng vì sao, những cuộc cách mạng tư sản sớm nổ ra ở “vùng đất thấp” và xứ sở “sương mù” Ý nghĩa của những sự kiện đó đối với tiến trình của Lịch sử nhân loại ra sao? Chúng ta sẽ nghiên cứu làm sáng tỏ vấn đề này trong bài học hôm nay.
2. Tổ chức dạy học bài mới
Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần nắm vững
Hoạt động 1: 
	- GV : giới thiệu trên bản đồ vị trí của Hà Lan trước Cách mạng (Gồm lãnh thổ các nước Hà Lan, Bỉ, Luyxămbua và một số vùng Đông Bắc Pháp) và giải thích vì sao vùng đất này có tên gọi là “Nêđéclan” (Vùng đất thấp).
	- GV: Dựa vào đâu để nói rằng, đầu thế kỷ XVI Nêđéclan là một trong những vùng kinh tế TBCN phát triển nhất Châu Âu? HS có thể tìm thấy câu trả lời qua kiến thức trong SGK.
	- GV dẫn dắt: Sự phát triển kinh tế TBCN có ảnh hưởng thế nào đến tình hình xã hội Nêđéclan? Sau khi trình bày tình hình kinh tế, xã hội của Nêđéclan dưới thời cai trị của chính quyền phong kiến Tây Ban Nha, 
- GV hướng dẫn HS nhận thức:
	+ Vì sao tư tưởng cải cách tôn giáo của Canvanh nhanh chóng được nơi này chấp nhận.
	+ Tư tưởng cải cách đó là sự dọn đường cho một cuộc cách mạng.
1.cách mạng Hà Lan.
 a.Tình hình Hà Lan trước cách mạng.
 -Kinh tế: Cĩ nền kinh tế TBCN phát triển sớm ở Châu Âu:
+ Thủ cơng nghiệp: ngành dệt len dạ, dệt vải bơng
+ Ngoại thương: buơn bán với Anh, các nước vùng Baltic
+Hình thành các trung tâm thương mại nổi tiếng: Amsterdam, Utrecht, Antwerpen
+ Nơng nghiệp: kinh doanh theo lối TBCN
 -Xã hội:
+ Hình thành tầng lớp quý tộc mới (quý tộc tư sản hĩa)
+ Giai cấp tư sản dân tộc ra đời.
 -Chính trị:Sự thống trị của PK thực dân Tây Ban Nha:
 +Bĩc lột thuế khĩa nặng nề
 +Đàn áp khốc liệt các loại Tân giáo.
ànhân dân Netherlands mất tự do về chính trị, bị đàn áp về tơn giáo, bị phá họai về kinh tế.
àNhân dân Nê-dec-lan>< thực dân Tây Ban Nha rất gay gắt (mâu thuẫn dân tộc)
àQHSX TBCN >< chế độ Phong kiến(quyết định tính chất của cách mạng)(mâu thuẫn giai cấp).
àTân giáo >< Cựu giáo.
b. Nhiệm vụ cách mạng: 
Nhiệm vụ dân tộc: lật đổ ách thống trị của thực dân TBN, giành độc lập dân tộc
Nhiệm vụ giai cấp: xĩa bỏ vai trị của giai cấp địa chủ, thiết lập chính quyền của tầng lớp Quý tộc mới và giai cấp tư sản.
Hoạt động 2: 
	- HS đọc SGK tóm tắt những thành quả chủ yếu của quá trình đấu tranh kéo dài suốt 4 thập kỹ cuối thế kỷ XVI như:
	+ Giải phóng các tỉnh miền Bắc.
	+ Phân hoá lực lượng kẻ thù.
	+ Hội nghị các tỉnh miền Bắc (U – trếch) với nhiều quyết sách quan trọng.
	+ Chính quyền phong kiến Tây ban Nha sụp đổ.
	+ Nước cộng hoà tư sản (Hà Lan) ra đời 
	- GV gợi ý để HS nhận thức: Cách mạng tư sản chỉ thay thế hình thức bóc lột này bằng hình thức bóc lột khác, giai cấp bóc lột này bằng giai cấp bóc lột khác.
c.Diễn biến
Giai đoạn
Thời gian
Sự kiện
Giai đoạn 1
11/8/1566
Nhân dân miền Bắc nổi dây
8/1567
TBN đàn áp nhưng thất bại
4/1572
Miền bắc được giải phĩng; quý tộc mới nắm quyền lãnh đạo cách mạng.
1/1579
Thiết lập “ Đồng minh Utrecht”
7/1581
Phi líp II bị phế truất,nước cộng hịa Liên tỉnh miền Bắc ra đời
Giai đoạn 2
1609
Hiệp định đình chiến giữa TBN và Hà Lan được kí kết
1648
Hà Lan được độc lập
d. Kết quả, tính chất, ý nghĩa:
- Kết quả: + Đánh đuổi được thực dân TBN, giành độc lập dân tộc ở miền Bắc.
+ Thiết lập được chính quyền của tầng lớp quý tộc mới và giai cấp tư sản.
-Hạn chế:
+ chưa giải phĩng được trọn vẹn đất nước
 + Quan hệ sản xuất phong kiến còn duy trì ở một số nơi.
+ Nhân dân không được hưởng các quyền lợi về kinh tế, chính trị.
- Tính chất: là một cuộc CMTS khơng triệt để 
- Hình thức: CTGPDT.
- Ý nghĩa: 
+ Lật đổ chế độ PK, mở đường cho CNTB phát triển.
+ Mở ra thời đại mới – thời đại của CMTS và sự suy vong của chế độ PK
Hoạt động 3:
	- Sự phát triển của nền kinh tế Anh được thể hiện như thế nào? GV hướng dẫn HS dựa vào SGK để nhận thức nội dung cơ bản theo logic sau:
	- Sự phát triển của công trường thủ công dần lấn át phường hội. Sản phẩm tăng nhanh về số lượng và chất lượng kích thích hoạt động ngoại thương phát triển nhất là ngành len dạ, buôn bán nô lệ da đen.
	- Sự phát triển ngành len dạ kéo theo sự phát triển của nghề nuôi cừu. Do vậy một bộ phận quý tộc Anh chuyển sang kinh doanh hàng hoá theo hướng TBCN, trở thành quý tộc mới.
	GV miêu tả cảnh “Rào đất cướp ruộng” (Hình ảnh “Cừu ăn thịt người” của nhà văn Tomat Morơ), sau đó hướng dẫn HS lý giải vì sao tư sản, quý tộc mới ở Anh giàu lên nhanh chóng như vậy.
	- Sự bảo thủ, lạc hậu và phản động của chế độ phong kiến Anh thể hiện như thế nào? Sau khi HS dựa vào SGK trả lời câu hỏi trên, GV tiếp tục dẫn dắt HS giải quyết vấn đề: Mâu thuẫn trong lòng xã hội Anh biểu hiện như thế nào? Hướng giải quyết mâu thuẫn đó?
	GV hướng dẫn HS theo dõi những diễn biến chính của cách mạng (có thể lập bảng niên biểu sự kiện theo dữ liệu sau).
	+ 1642 – 1648: Nội chiến (vua – Quốc hội)
	+ 1649: Xử tử vua, thành lập nước cộng hoà.
	+ 1653: Lập nền độc tài.
	+ 1688: Quốc hội chính biến, xác lập chế độ quân chủ lập hiến.
	Dựa vào niên biểu, hướng dẫn HS nắm được hướng phát triển của cách mạng Anh qua các mốc chính, sau đó lý giải vấn đề:
	+ Vì sao cách mạng Anh có sự thoả hiệp giữa Quốc hội với lực lượng phong kiến cũ?
	+ Vì sao nói cách mạng Anh là cuộc cách mạng bảo thủ?
	Điểm quan trọng mà GV cần khắc hoạ để HS nhận thức sâu sắc về thái độ hai mặt của giai cấp tư sản Anh. Khi chưa đủ mạnh, vì lợi ích của giai cấp mình, chúng không chỉ lừa phỉnh quần chúng đứng lên tranh đấu chống chế độ phong kiến, mà còn lôi kéo cả một bộ phận quý tộc mới (từng là kẻ thù của mình trước đó) tạo nên một liên minh chính trị mới. Khi cách mạng thành công, giai cấp tư sản phản bội lại quần chúng cách mạng, đồng thời củng cố liên minh quý tộc – tư sản bằng việc thiết lập một thể chế chính trị Quân chủ lập hiến. Nhà vua “trị vì” mà không “cai triï” vì không có thực quyền. Quyền lực chính trị tập trung trong tay Quốc Hội lập hiến của giai cấp tư sản. Dù còn có những hạn chế nhất định song sách mạng tư sản Anh vẫn có ý nghĩa trọng đại đối với Lịch sử thế giới.
2.Cách mạng tư sản Anh.
 a.Tình hình nước Anh trước cách mạng.
 -Kinh tế:
 +Cơng nghiệp: len dạ
 + Ngoại thương: buơn bán len dạ, nơ lệ da đen.
 +Nơng nghiệp:Kinh tế TBCN xâm nhập vào NN: chăn nuơi cừu.
àthế kỉ XVII Anh cĩ nền kinh tế phát triển nhất châu Âu.
 -Xã hội:Tư sản, quý tộc mới ra đời.
 -Chính trị:Quân chủ chuyên chế: cản trở kinh doanh làm giàu của của tư sản+ quý tộc mới.
àQuý tộc mới và tư sản(Quốc Hội) >< quý tộc cũ, giáo hội( Charles I).
à Thanh giáo >< Anh giáo.
b. nhiệm vụ cách mạng:
Nhiệm vụ giai cấp: lật đổ chế độ PK, thiết lập chính quyền của quý tộc mới và tư sản.
c.Diễn biến.
 -Nguyên nhân trực tiếp: 4/1640 Sac-lơ I triệu tập quốc hội để tăng thuế.
Giai đoạn 1
 -22/08/1642 vua tuyên chiến với quốc hội.
 -1642-1648: nội chiến giữa nhà vua với quốc hội được nhân dân ủng hộ.
 -30/01/1649: xử tử Sac-lơ I, nền cộng hịa được thiết lập, cách mạng đạt tới đỉnh cao.
Giai đoạn 2:
 -1653:nền độc tài quân sự được thiết lập do Crơm-oen đứng đầu với tước Bảo hộ cơng.
 -12/1688:Chính biến Vin-hem Ơ-ran-giơ lên làm vua, nền quân chủ lập hiến được thiết lập.
c. Kết quả, tính chất, ý nghĩa: 
- Kết quả: + lật đổ chế độ PK, đưa quý tộc và tư sản lên nắm chính quyền.
+ thiết lập nền quân chủ lập hiến: duy trì quyền lợi của 1 bộ phận quý tộc cũ.
- Tính chất: Là 1 cuộc CMTS khơng triệt để 
- Hình thức: một cuộc nội chiến mang màu sắc tơn giáo.
- Ý nghĩa:
+Lật đổ chế độ PK, mở đường cho CNTB phát triển.
+ Mở ra thời kỳ quá độ từ PK sang TBCN.
4. Sơ kết bài học
- GV hướng dẫn HS nhận thức vấn đề chủ yếu sau:
- Vì sau cuộc cách mạng tư sản Hà Lan nổ ra dưới hình thức một cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc?
- Cả hai cuộc cách mạng nói trên có gì giống nhau? 
- Tổng kết nội dung trên , GV củng cố để HS hiểu rõ khái niệm cách mạng tư sản (cả nội hàm và ngoại diên của khái niệm). Do những đặc điểm, điều kiện hoàn cảnh Lịch sử, cách mạng tư sản ở 2 nước Hà Lan và Anh nổ ra dưới những hình thức khác nhau, giải quyết những nhiệm vụ cụ thể khác nhau, nhưng đều hướng vào mục tiêu chung là lật đổ chế độ phong kiến (bất kỳ ở ngoài đô hộ hay đang tồn tại, thống trị trong nước), để mở đường