Giáo án học sinh giỏi môn Văn lớp 6

IẾN THỨC TRỌNG TÂM:
VB: Cổng trường mở ra( Lí Lan):
 - VB trích từ báo yêu trẻ- TP.HCM.
 - VB ghi lại tâm trạng người mẹ trong đêm trước chuẩn bị cho con trước ngày khai trường vào lớp 1: hhồi hộp, lo lắng, thao thức, tin tưởng, hi vọng.
- Qua suy nghĩ và tâm trạng của người mẹ, tác giả khẳng dịnh vị trí và vai trò của nhà trường đối với cuộc đời mỗi con người.
- Nghệ thuật: Miêu tả cụ thể, sinh động diễn biến tâm trạng người mẹ với những hình thức khác nhau: Miêu tả trực tiếp, miêu tả qua thủ pháp so ánh, đối chiếu, miêu tả qua hồi ức.
 2. Vb: Mẹ tôi( étmonđô A mi xi):
- Vb trích trong tác phẩm “Những tấm lòng cao cả”.
- Vb mang tính truyện nhưng lại được trình bày dưới dạng một bức thư.
- ND: VB là những dòng tâm tư tình cảm buồn khổ và thái đọ nghiêm khắc của người cha trước lỗi lầm của con.
 + VB thể hiện tình cảm thiêng liêng của cha mẹ đối với con cái và giáo dục giáo dục con về lòng hiếu thảo, biết kính trọng cha mẹ.
NT: Lập luận chặt chẽ, lời lẽ chân thành, giản dị, giàu cảm xúc, có sức thuyết phục cao.
3.VB: Cuộc chia tay của những con búp bê( Khánh Hoài).
 - Vb đề cập đến vấn đề hét sức quan trọng trong cuộc sống hiẹn đại: bố mẹ li dị, con cái phải chịu cảnh chia lìa. qua đó cảnh báo cho tất cả mọi người về trách nhiệm của mình đối với con cái.
- ND: Mượn chuyện cuộc chia tay của những con búp bê, tác giả thể hiện tình thương xót về nỗi đau buồn của những trẻ thơ trước bi kịch gia đình: bố mẹ bỏ nhau, anh em mõi người một ngả, đồng thời ca ngợi tình cảm tốt đẹp, trong sáng của tuổi thơ.
 Đọc truyện ngắn này ta càng thêm thấm thía: Tổ ám gia đình, hạnh phúc gia đình, tình cảm gia đình là vô cùng quí giá, thiêng liêng; mỗi người, mỗi thành viên phải biết vun đắp, giữ gìn những tình cảm trong sáng, thân thiết ấy.
 - NT: lập luận chặt chẽ, lời lẽ chân thành, giản dị, giàu cảm xúc, có sức thuyết phục cao.
II. BÀI TẬP CẢM THỤ VB:
Bài tập 1: Viết một đoạn văn ngắn( 5-6 câu) trình bày những cảm nhận của em về hình ảnh và vai trò của người mẹ qua hai VB: Cổng trường mở ra, Mẹ tôi.
*Gợi ý: 
- Là người hết sức yêu thương con, lo lắng, hi sinh cho con, bao dung, độ lượng.
- Lòng kính yêu và biết ơn cha mẹ là tình cảm tự nhiên, gần gũi, thiêng liêng.
Bài tập 2: Hãy nêu cảm nhận của em về câu nói: “ Đi đi con. Hãy can đảm lên. Thế giới này là của con. Bước qua cánh cổng trường này là một thế giới kì diệu sẽ mở ra”.
*Gợi ý : 
- Đây là câu văn hay nhất trong toàn văn bản: mẹ tin tưởng và khích lệ con “ can đảm “ đi lên phía trước cùng bạn bè con. Như con chim non ra ràng, rời tổ chuyền cành sẽ tung cánh bay vào bầu trời bao la, con của mẹ cũng vậy; “ Bước qua cánh cổng trường này là một thế giới kì diệu sẽ mở ra”. Từ mái ấm gia đình tuổi thơ được đi học, đến trường làm quen với bạn mới, thầy cô giáo mới, được học hành, được chăm sóc giáo dục sẽ từng ngày lớn lên, mở mang trí tuệ, trưởng thành về nhân cách, học vấn, bước dần vào đời.
-Thể hiện vai trò to lớn của của GD nhà trường: “ Thế giới kì diệu...”:
 + NT là nơi cung cấp cho chúng ta những tri thức vềư thế giới và con người.
 + Nhà trường là nơi giúp ta hoàn thiện nhân cách về lẽ sống, tình thương, quan hệ xử thế.
 + Nơi ta được sống trong MQH trong sáng và mẫu mực: tình thầy trò, tình bạn bè...
 Bài tập 3: Trong Vb mẹ tôi, người bố góp ý , giáo dục con phải lễ độ và biết ơn mẹ. Em hãy cho biết tại sao ông không chọn cách nói trực tiếp mà lại viết thư.
*Gợi ý: 
- Trong cuộc sống, việc góp ý cho người khác có nhiều cách: trực tiếp, tranh luận, viết thư, nhờ người khuyên giải...ở đây, người bố chọn cách viết thư. cách góp y này hoàn toàn hợp lí vì 3 lẽ:
+ người bố để cho con trai có điều kiện bình tĩnh lắng nghe y kiến và biết được y định của bố.
+ Đảm bảo sự kín đáo, tế nhị, chỉ người nói và người nghe biết với nhau, người nghe không bị mất lòng tự trọng, không bị ức chế.
+ người con sau khi đọc thư, có thì giờ suy ngãm về hành vi của mình để suy nghĩ.
 Bài tập 4: Về cachs đặt tên cho văn bản “ mẹ tôi” có 2 y kiến như sau: 
Nên đặt tên là “ Bố tôi” vì ông là người trực tiếp viết thư cho En-ri-cô.
Nên đặt là” Mọt lỗi lầm không thể tha thứ của tôi” thì hợp lí hơn.
 Hãy nêu y kiến của em.
 *Gợi ý: 
 Đúng là trong văn bản này, người viết thư là người bố song mọi lời kể lại hướng về người mẹ. Người bố không nói về mình, khong nói nhiều về con trai mà chủ yếu nói về tình yêu thương và đức hi sinh vô bờ của người mẹ dành cho con .Vì thế, nếu đặt tên là bố tôi thì sẽ không nêu lên được tinh thần của văn bản. Việc đặt tên là” Một....” có phần hợp lí hơn vì văn bản nói về chuyện En ri cô thiếu lễ độ với mẹ. nhưng nhan đề này cũng chỉ nói được một phần nội dung trong khi nội dung quan trọng nhất là để En ri cô nhận ra sự hi sinh cao đẹp và vai trồt lớn của người mẹ đối với cuộc đời của Enri cô. Bởi vậy, nhân đề “mẹ tôi” như SGK là hợp lí.
 Bài tập 5: Trong truyện “ Cuộc....” có mấy cuọc chia tay? Tại sao tên truyện là” Cuộc....”nhưng trong thực tế búp bê không hĩâ nhau? nếu đặt tên truyện là “ búp bê không hề chia tay”, “ Cuọc chia tay giữa Thành và Thuỷ” thì y nghĩa của truyện có khác đi không?
 *Gợi ý:
 - Truyện ngắn có 4 cuộc chia tay.....
 - Tên truyện là “ Cuộc ....” trong khi thực tế búp bê không hề chia tay. đây là dụng y của tác giả. búp bê là vật vô tri vô giác nhưng chúng cũng cần sum họp , cần gần gũi bên nhau, lẽ nào những em nhỏ ngây thơ trong trắng như búp bê lại phải đau khổ chia tay. Điều đó đặt ra cho những người làm cha, làm mẹ phải có trách nhiệm giữ gìn tổ ấm của gia đình mình .
 - Nếu đặt tên truyện như thế ý nghĩa truyện về cơ bản không khác nhưng sẽ đánh mất sắc thái biểu cảm. Tác giả lấy cuộc chia tay của hai con búp bê để nói cuộc chia tay của con người thế nhưng cuối cùng búp bê vẫn đoàn tụ. vấn đề đó sẽ ám ảnh con người.
 Bài tập 6: Thứ tự kể trong truyện ngắn” Cuộc.....” có gì độc đáo. Hãy phân tích để chỉ rõ tác dụng của thứ tự kể ấy trong việc biểu đạt nội dung chủ đề?
 *Gợi ý: 
 - Sự độc đáo trong thứ tự kể: đan xen giữa quá khứ và hiện tại( Từ hiện tại gợi nhớ về quá khứ). Dùng thứ tự kể này, tác giả đã tạo ra sự hấp dẫn cho câu chuyện. đặ biệt qua sự đối chiếu giã quá khứ HP và hiện tại đau buồn tác giả làm nổi bật chủ đề của tác phẩm: Vừa ca ngợi tình anh em sâu sắc, bền chặt và cảm động, vừa làm nổi bật bi kịch tinh thần to lớn của những đứa trẻ vô tội khi bố mẹ li dị, tổ ấm gia đình bị chia lìa, mỗi người một ngả.
 D. HƯỚNG DẪN HỌC BÀI:
 1. Bài tập về nhà: Tóm tắt truyện ngắn: “ Cuộc....” bằng một đoạn văn ngắn( 7-10 câu).
 2. Chuẩn bị bài tập tạo lập văn bản.
 Ngày soạn: 31/10/2010
 Ngày dạy: 7A( 5/11/2010)
Buổi 8: .Ôn luyện thơ trữ tình trung đại.
A. MỤC TIÊU BÀI DẠY:
-HS thuộc lòng các bài thơ trữ tình trung đại.
-Hs củng cố kiến thức về giá trị nội dung và nghệ thuật của các bài thơ trữ tình trung đại.
-HS thực hành ,vận dụng làm các bài tập củng cố, ` kiến thức 
B-TỔ CHỨC ÔN TẬP
I: TÁC GIẢ, TÁC PHẨM
1. Nam quốc sơn hà - Lí Thường Kiệt
2. Phò giá về kinh- Trần Quang Khải
3. Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường trông ra- Trần Nhân Tông
4. Côn sơn ca – Nguyễn Trãi
5. Sau phút chia li - Đoàn Thị Điểm
6. Bánh trôi nước – Hồ Xuân Hương
7. Bạn đến chơi nhà - Nguyễn Khuyến
8. Qua đèo Ngang- Bà Huyện Thanh Quan
II. HOÀN CẢNH RA ĐỜI, THỂ THƠ, NỘI DUNG , NGHỆ THUẬT
1. Sông núi nước Nam
- H/c ra đời: kháng chiến chống Tống 1076
- Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt
- Nội dung: Khẳng định chủ quyền lãnh thổ, quyết tâm bảo vệ lãnh thổ trước sự xâm lược của kẻ thù
- Nghệ thuật: Giọng thơ đanh thép hùng hồn, ý tưởng hoà vào cảm xúc, lời thơ cô đúc sáng rõ
2. Phò giá về kinh
- H/c ra đời: Sau chiến thắng Nguyên Mông
- Thể thơ: Ngũ ngôn tứ tuyệt
- Nội dung: Thể hiện hào khí chiến thắng và khát vọng thái bình thịnh trị của quân dân nhà Trần
- Nghệ thuật: Giọng thơ hào hùng, lời thơ cô đúc sáng rõ, ý tưởng hoà vào cảm xúc.
3. Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường trông ra.
- H/c ra đời: Khi tác giả về thăm quê cũ ở Phủ Thiên Trường
- Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt
- Nội dung: Cảnh làng quê vùng đồng băng Bắc Bộ đẹp bình yên, vắng lặng nhưng ko đìu hiu, vẫn ánh lên sự sống con người
4.Côn sơn ca
- H/c ra đời: Khi NT về ở ẩn ở Côn Sơn
- Thể thơ: Lục bát
- Nội dung: Cảnh trí Côn Sơn đẹp nên thơ, tâm hồn yêu thiên nhiên , hoà hợp với thiên nhiên của NT
- Nghệ thuật: Điệp từ, so sánh, từ láy, động từ, tính từ gợi cảm,
5. Sau phút chia li
- Xuất xứ: Trích "Chinh phụ ngâm khúc"
- Thể thơ: Song thất lục bát
- Nội dung: nỗi sầu của người vợ trẻ sau khi tiễn chồng ra trận
-Nghệ thuật: Điệp ngữ, từ láy, âm điệu thơ,
6. Bánh trôi nước
- Thể thơ: thát ngôn tứ tuyệt
- Nội dung: Ca ngợi phẩm chất trong trắng sắt son của người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa
- Nghệ thuật : ẩn dụ, sử dụng thành ngữ
7. Bạn đến chơi nhà
- H/c: Sáng tác khi NK về ở ẩn
- Thể thơ : thất ngôn bát cú đường luật
- Nộidung; ca ngợi tình bạn chân thành , thắm thiết
- Nghệ thuật: Tạo ra tình huồng dí dỏm hài hước
8. Qua đèo Ngang
- H/c: Khi tác giả trên đường vào Huế
- thể thơ: Thất ngôn bát cú đường luật
- Nội dung: Cảnh đèo ngang hoang vắng , heo hút, tâm trạng buồn cô đơn, nhớ nước thương nhà của người lữ khách
- Nghệ thuật: đối, từ láy, chơi chữ
III. BÀI TẬP
BT 1-Sông núi nước Nam được làm theo rhể thơ nào ?Người viết đã thể hiện tình cảm thái độ gì trong bài thơ.
BT 2 –Trong bài Phò giá về kinh câu thơ nào thể hiện niềm mong ước về một đất nước thái bình mãi mãi ? Câu thơ nào cổ động cho việc xây dựng đất nước mãi mãi bền vững.
BT 3 Qua bài thơ Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường trông ra,hãy tìm những hình ảnh thể hiện rõ nhất sắc quê,hồn quê.
BT 4-Trong bài Bài ca Côn Sơn tác giả đã dùng giác quan nào để miêu tả cảnh
? Em hãy xác định nhân vật trữ tình ,đối tượng trữ tình của VB Bài ca Côn Sơn.
BT5-Tìm những từ ngữ nói về hình ảnh bảnh trôi nước trong bài thơ?
Ngoài lớp nhĩa đen ,bài thơ còn có lớp nghĩa bóng nói về điều gì?Đó là vẻ đẹp gì
?Hãy cho biết thái độ,tình cảm của nhà thơ đối với người phụ nữ trong xã hội VN ngày xưa qua bài thơ này.
C. HƯỚNG DẪN HỌC BÀI: 
Nắm vững nội dung ôn