Giáo án Hóa học lớp 11 - Tiết 42: Anken

len?
3. TiÕn tr×nh:
Ho¹t ®éng thÇy 
Ho¹t ®éng cña trß
Ho¹t ®éng 1:
 - HS quan s¸t mÉu dÇu má, quan s¸t GV lµm thÝ nghiÖm hoµ tan dÇu má.
- HS nhËn xÐt vÒ tr¹ng th¸i, mµu s¾c, mïi vÞ, tû khèi, tÝnh tan trong n­íc cña dÇu má.
Ho¹t ®éng 2:
HS nghiªn cøu SGK tãm t¾t thµnh phÇn ho¸ häc cña dÇu má d­íi d¹ng s¬ ®å.
VÒ thµnh phÇn nguyªn tè th× th­êng nh­ sau: 83-87% C, 11-14% H, 0,01-7% S, 0,01-7% O, 0,01-2% N, c¸c kim lo¹i nÆng vµo kho¶ng phÇn triÖu ®Õn phÇn v¹n.
Ho¹t ®éng 3:
HS nghiªn cøu b¶ng 8.2 trong SGK ®Ó biÕt vÒ s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh ch­ng cÊt dÇu má ë ¸p suÊt th­êng vµ nhËn xÐt vÒ snr phÈm ph¶n øng theo nhiÖt ®é.
Ho¹t ®éng 4:
 GV: Nªu môc ®Ých cña ch­ng cÊt d­íi ¸p suÊt cao.
HS: T×m hiÓu SGK rót ra c¸c øng dông liªn quan ®Õn s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh ch­ng cÊt d­íi ¸p suÊt cao.
Ho¹t ®éng 5:
HS t×m hiÓu SGK rót ra s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh ch­ng cÊt d­íi ¸p suÊt thÊp.
Liªn hÖ c¸c s¶n phÈm víi øng dông cña chóng.
Ho¹t ®éng 6:
 GV nªu c¸c thÝ dô b»ng ph­¬ng tr×nh ph¶n øng HS nhËn xÐt rót ra kh¸i niÖm vµ néi dung cña ph­¬ng ph¸p rifominh.
Ho¹t ®éng 7:
 Ph¶n øng cracking HS ®· ®­îc biÕt trong bµi ankan. GV nªu 2 tr­êng hîp cracking nhiÖt vµ cracking xóc t¸c.
HS nhËn xÐt rót ra kh¸i niÖm cracking nh­ trong SGK.
GV dïng b¶ng phô tãm t¾t 2 qu¸ tr×nh cracking nh­ trong SGK.
GV kh¸i qu¸t l¹i nh÷ng kiÕn thøc trong bµi. HS rót ra kÕt luËn:
ChÕ biÕn dÇu má bao gåm ch­ng cÊt dÇu má vµ chÕ biÕn b»ng ph­¬ng ph¸p ho¸ häc.
Ho¹t ®éng 8:
Ho¹t ®éng 9:
HS t×m hiÓu b¶ng trong SGK ë môc I rót ra nhËn xÐt vÒ:
- Kh¸i niÖm khÝ má dÇu, khÝ thiªn nhiªn.
- Thµnh phÇn khÝ má dÇu, khÝ thiªn nhiªn.
Ho¹t ®éng 10:
HS t×m hiÓu s¬ ®å trong SGK rót ra qu¸ tr×nh chÕ biÕn vµ øng dông c¬ b¶n cña khÝ má dÇu vµ khÝ thiªn nhiªn.
Ho¹t ®éng 11:
HS t×m hiÓu s¬ ®å trong SGK rót ra nhËn xÐt vÒ ph­¬ng ph¸p ch­ng kh« than má vµ c¸c s¶n phÈm thu ®­îc tõ qu¸ tr×nh nµy.
Ho¹t ®éng 12:
HS t×m hiÓu SGK rót ra s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh ch­ng cÊt nhùa than ®¸.
A. DÇu má.
I. Tr¹ng th¸i thiªn nhiªn, tÝnh chÊt vËt lÝ vµ thµnh phÇn cña dÇu má:
1. Tr¹ng th¸i thiªn nhiªn, tÝnh chÊt vËt lÝ:
DÇu má lµ hçn hîp láng, s¸nh, mµu sÉm, cã mïi ®Æc tr­ng, nhÑ h¬n n­íc vµ kh«ng tan trong n­íc.
2. Thµnh phÇn ho¸ häc:
- Hi®rocacbon: Ankan, xicloankan, aren ( chñ yÕu).
- ChÊt h÷u c¬ chøa oxi, nit¬, l­u huúnh ( l­îng nhá).
- ChÊt v« c¬ rÊt Ýt.
VÒ thµnh phÇn nguyªn tè th× th­êng nh­ sau: 83-87% C, 11-14% H, 0,01-7% S, 0,01-7% O, 0,01-2% N, c¸c kim lo¹i nÆng vµo kho¶ng phÇn triÖu ®Õn phÇn v¹n.
II. Ch­ng cÊt dÇu má:
1. Ch­ng cÊt d­íi ¸p suÊt th­êng:
A. Ch­ng cÊt ph©n ®o¹n trong phßng thÝ nghiÖm: SGK.
B. Ch­ng cÊt ph©n ®o¹n dÇu má: SGK
2. Ch­ng cÊt d­íi ¸p suÊt cao:
- C1-C2, C3-C4 dïng lµm nhiªn liÖu hoÆc khÝ ho¸ láng.
- ( C5-C6) gäi lµ ete dÇu ho¶ ®­îc dïng lµm dung m«i hoÆc nguyªn liÖu cho nhµ m¸y ho¸ chÊt.
- ( C6-C10) lµ x¨ng.
3. Ch­ng cÊt d­íi ¸p suÊt thÊp:
Ph©n ®o¹n linh ®éng ( dïng cho cracking).
DÇu nhên, vaz¬lin, parafin, Atphan.
III. ChÕ biÕn dÇu má b»ng ph­¬ng ph¸p ho¸ häc:
Môc ®Ých viÖc chÕ ho¸ dÇu má:
- §¸p øng nhu cÇu vÒ sè l­îng, chÊt l­îng x¨ng lµm nhiªn liÖu.
- §¸p øng nhu cÇu vÒ nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp ho¸ chÊt.
1. Rifominh:
* Kh¸i niÖm: Rifominh lµ qu¸ tr×nh dïng xóc t¸c vµ nhiÖt biÕn ®æi cÊu tróc cña hi®rocacbon tõ kh«ng ph©n nh¸nh thµnh ph©n nh¸nh, tõ kh«ng th¬m thµnh th¬m.
* Néi dung:
- ChuyÓn ankan m¹ch th¼ng thµnh ankan m¹ch nh¸nh vµ xicloankan.
- T¸ch hi®ro chuyÓn xicloankan thµnh aren.
- T¸ch hi®ro chuyÓn ankan thµnh aren.
2. Cracking:
Lµ qu¸ tr×nh bÎ g·y ph©n tö hi®rocacbon m¹ch dµi thµnh hi®rocacbon m¹ch ng¾n h¬n nhê t¸c dông nhiÖt, ( cracking nhiÖt) hoÆc xóc t¸c vµ nhiÖt ( cracking xóc t¸c).
VÝ dô:
C16H34 ® C16-mH34-2m + CmH2m
A. Cracking nhiÖt: t0 » 700-9000C
B. Cracking xóc t¸c: t0 » 400-4500C
Xóc t¸c: Aluminosilicat.
KÕt luËn: ChÕ biÕn dÇu má gåm:
- Ch­ng cÊt.
- ChÕ biÕn b»ng ph­¬ng ph¸p ho¸ häc.
B. KhÝ má dÇu vµ khÝ thiªn nhiªn:
I. Thµnh phÇn khÝ má dÇu vµ khÝ thiªn nhiªn: SGK
II. ChÕ biÕn, øng dông cña khÝ má dÇu vµ khÝ thiªn nhiªn:
C. Than má:
I. Ch­ng kh« than bÐo:
II. Ch­ng cÊt má than ®¸:
S¶n phÈm cña qu¸ tr×nh ch­ng cÊt nhùa than ®¸.
- Ph©n ®o¹n s«i ë 80-1700C gäi lµ dÇu nhÑ, chøa benzen, toluen, xilen
- Ph©n ®o¹n s«i ë 170-2300C gäi lµ dÇu trung, chøa naphtalen, phenol, piri®in
- Ph©n ®o¹n s«i ë 230-2700C gäi lµ dÇu nÆng, chøa crezol, xilenol, quinolin
- CÆn cßn l¹i lµ h¾c Ýn dïng ®Ó r¶i ®­êng.
 4.Cñng cè: GV nhÊn m¹nh träng t©m cña bµi 
 5.DÆn dß: TÝnh chÊt vËt lÝ, thµnh phÇn, tÇm quan träng cña dÇu má.
Ngày soạn: 15/01/2008
 Ngày giảng : 
 TiÕt 54 
 hÖ thèng ho¸ vÒ hi®r«cacbon	
I. Môc ®Ých yªu cÇu:
* HS biÕt:
- Sù gièng vµ kh¸c nhau vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc gi÷a hi®rocacbon th¬m, hi®rocacbon no vµ hi®rocacbon kh«ng no.
* HS hiÓu: Mèi liªn quan gi÷a cÊu tróc vµ tÝnh chÊt ®Æc tr­ng cña hi®rocacbon th¬m, hi®rocacbon no vµ hi®rocacbon kh«ng no.
* HS vËn dông:
- ViÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng minh ho¹ tÝnh chÊt cña c¸c hi®rocacbon.
II. ChuÈn bÞ:
1. §å dïng d¹y häc:
B¶ng hÖ thèng kiÕn thøc cÇn nhí vÒ 3 lo¹i hi®rocacbon: hi®rocacbon th¬m, hi®rocacbon no vµ hi®rocacbon kh«ng no.
2. Ph­¬ng ph¸p: §µm tho¹i nªu vÊn ®Ò.
III. TiÕn tr×nh gi¶ng d¹y:
 1.¤n ®Þnh líp
 2.KiÓm tra bµi cò
 3.Vµo bµi
Ho¹t ®éng 1:
GV cho HS tæng kÕt vÒ hi®rocacbon b»ng c¸ch ®iÒn vµo b¶ng:
I. KiÕn thøc cÇn n¾m v÷ng:
Ankan
Anken
Ankin
Ankylbenzen
C«ng thøc ph©n tö
C2Hn+2 ( n ³ 1)
CnH2n ( n ³ 2)
CnH2n-2 ( n ³ 2)
CnH2n-6 ( n ³ 6)
§Æc ®iÓm cÊu t¹o
- ChØ cã liªn kÕt ®¬n C-C, C-H.
- Cã ®ång ph©n m¹ch cacbon.
- Cã mét liªn kÕt ®«i: C = C
- Cã ®ång ph©n m¹ch cacbon.
- Cã ®ång ph©n vÞ trÝ liªn kÕt ®«i.
- Cã liªn kÕt ba: C º C
- Cã ®ång ph©n m¹ch cacbon.
- Cã ®ång ph©n vÞ trÝ liªn kÕt ba.
- Cã vßng benzen.
- Cã ®ång ph©n m¹ch cacbon(
nh¸nh mµ vÞ trÝ t­¬ng ®èi cña c¸c nh¸nh ankyl).
TÝnh chÊt ho¸ häc
- Ph¶n øng thÕ (halogen).
- Ph¶n øng t¸ch.
- Ph¶n øng oxi ho¸.
- Ph¶n øng céng (H2, Br2, HX)
- Ph¶n øng ho¸ hîp.
- Ph¶n øng oxi ho¸ khö.
- Ph¶n øng céng (H2, Br2, HX)
- Ph¶n øng thÕ H liªn kÕt trùc tiÕp víi nguyªn tö cacbon cña liªn kÕt ba ®Çu m¹ch.
- Ph¶n øng thÕ (halogen, nitro)
- Ph¶n øng céng.
- Ph¶n øng oxi ho¸ m¹ch nh¸nh.
Ho¹t ®éng2:
GV: cho hs viÕt c¸c ptp­ theo s¬ ®å chuyÓn ho¸ cña SGK:
 C2H6
 C2H2 C2H4
T¸ch H2
§ãng vßng
Benzen vµ ®ång ®¼ng CnH2n - 6
Xicloankan
CnH2n 
n = 5,6,7
Ankan
CnH2n + 2
n = 5,6,7
T¸ch H2
 4.Cñng cè: GV yªu cÇu hs n¾m ®­îc träng t©m cña bµi
 5.DÆn dß:Lµm c¸c bµi tËp SGK.
Ngày soạn: 15/01/2008
 Ngày giảng : 
 TiÕt 55 
Ch­¬ng VIII dÉn xuÊt halogen - ancol - phenol
 dÉn xuÊt halogen cña hi®rocacbon
I. Môc ®Ých yªu cÇu:
* HS biÕt:
- Ph©n lo¹i, ®ång ph©n, danh ph¸p, tÝnh chÊt vËt lÝ cña dÉn xuÊt halogen.
- øng dông cña dÉn xuÊt halogen.
* HS hiÓu: Ph¶n øng thÕ vµ ph¶n øng t¸ch cña dÉn xuÊt halogen.
* HS vËn dông:
- Nh×n vµo c«ng thøc biÕt gäi tªn vµ ng­îc l¹i tõ tªn gäi viÕt ®­îc c«ng thøc nh÷ng dÉn xuÊt halogen ®¬n gi¶n vµ th«ng dông.
- VËn dông ®­îc ph¶n øng thÕ nguyªn tö halogen b»ng nhãm –OH. VËn dông ®­îc ph¶n øng t¸ch HX theo quy t¾c Zai-xep.
II. ChuÈn bÞ:
GV cho HS «n l¹i c¸c kiÕn thøc vÒ bËc cacbon, ®ång ph©n cÊu t¹o, quy t¾c gäi tªn gèc-chøc, quy t¾c gäi tªn thay thÕ.
III. TiÕn tr×nh gi¶ng d¹y:
1. æn ®Þnh líp:
2. KiÓm tra bµi cò:
3. TiÕn tr×nh:
Ho¹t ®éng thÇy vµ trß
Néi dung ghi b¶ng
Ho¹t ®éng 1:
 H H
H C H F C H
 H H
 a. b.
GV nªu sù kh¸c nhau gi÷a c«ng thøc chÊt (a) vµ (b).
GV nªu ®Þnh nghÜa.
Ho¹t ®éng 2:
GV: ta cã thÓ coi ph©n tö dÉn xuÊt halogen gåm hai phÇn:
Dùa vµo sù thay ®æi cña gèc hi®rocacbon vµ halogen trong ph©n tö ta cã sù ph©n lo¹i sau, GV h­íng dÉn HS ®äc SGK.
GV: Ng­êi ta cßn ph©n lo¹i theo bËc cña dÉn xuÊt halogen.
GV hái: Em h·y cho biÕt bËc cña nguyªn tö cacbon trong hîp chÊt h÷u c¬ ®­îc x¸c ®Þnh nh­ thÕ nµo?
BiÕt r»ng bËc cña dÉn xuÊt halogen b»ng bËc cña nguyªn tö cacbon liªn kÕt víi nguyªn tö halogen. H·y gi¶i thÝch t¹i sao c¸c dÉn xuÊt halogen l¹i cã bËc ®­îc ghi chsu nh­ vÝ dô trong SGK.
Ho¹t ®éng 3:
Em h·y cho biÕt ng­êi ta ®· dïng c¸ch biÕn ®æi nµo ®Ó cã ®­îc c¸c ®ång ph©n C4H9F nh­ trong SGK?
Ho¹t ®éng 4:
GV: Mét sè Ýt dÉn xuÊt halogen ®­îc gäi.
GV: Nªu quy t¾c vÒ tªn gèc chøc, thÝ dô minh ho¹ råi cho HS vËn dông.
- Tªn thay thÕ: GV: Nªu quy t¾c vÒ tªn thay thÕ, vÝ dô minh ho¹ råi cho HS vËn dông.
Ho¹t ®éng 5:
GV cho HS lµm viÖc víi bµi tËp 3 ®Ó rót ra nhËn xÐt:
GV cho HS ®äc SGK ®Ó biÕt thªm c¸c tÝnh chÊt vËt lÝ kh¸c.
Ho¹t ®éng 1:
GV h­íng dÉn HS ®äc c¸ch tiÕn hµnh vµ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm ë b¶ng 9.1 ®Ó c¸c em tr¶ lêi c©u hái:
DÊu hiÖu cã AgCl kÕt tña nãi lªn ®iÒu g×?
H·y nªu ®iÒu kiÖn cô thÓ ®Ó mçi chÊt sau thùc hiÖn ®­îc ph¶n øng thÕ chÊt l­îng b»ng nhãm OH:
CH3CH2CH2-Cl C6H5Cl
(propyclorua) (clobenzen)
CH2=CH-CH2-Cl
( anlyl clorua)
GV tr×nh bµy c¬ chÕ thÕ.
Ho¹t ®éng 2:
Ho¹t ®éng 3:
Gv th«ng b¸o s¬ l­îc vÒ c¬ chÕ ph¶n øng thÕ nguyªn tö halogen.
Ho¹t ®éng 4:
ThÝ nghiÖm biÓu diÔn vµ gi¶i thÝch.
Khi sinh ra tõ ph¶n øng trong b×nh cÇu bay sang lµm mÊt mµu dung dÞch br«m lµ CH2=CH2. Etilen t¸c dông víi br«m trong dung dÞch t¹o thµnh C2H4Br2 lµ nh÷ng giät chÊt láng kh«ng tan trong n­íc.
§iÒu ®ã chøng tá trong b×nh ®· x¶y ra ph¶n øng t¸ch HBr khái C2H5Br.
H­íng cña ph¶n øng t¸ch hi®rohalogenua.
GV ®Æt vÊn ®Ò:
Víi chÊt (A): Br«m t¸c dông cïng víi hi®ro cña cacbon bªn c¹nh.
Víi chÊt (B) Cã tíi hai hi®ro cña hai cacbon ë hai bªn th× br«m t¸ch ra cïng víi hi®ro cña cacbon bËc I hai hi®ro cña cacbon bËc II.
GV: Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò: Thùc nghiÖm ®· cho ta kÕt qu¶ sau:
GV kÕt luËn: Quy t¾c Zai-xep SGK.
Ho¹t ®éng 5:
A. ThÝ nghiÖm:
Cho bét magie vµo C2H5OC2H5 ®ietyl ete (khan) khuÊy m¹nh, bét Mg kh«ng tan trong ®ietyl ete (khan).
Nhá tõ tõ vµo ®ã etyl bromua, khuÊy ®Òu. Bét Mg dÇn tan hÕt, ta thu ®­îc 1 dung dÞch, chøng tá cã ph¶n øng gi÷a etyl bromua vµ Mg sinh ra chÊt míi tan ®­îc trong dung m«i ®ietyl ete.
B. Gi¶i thÝch ( theo SGK)
Chó ý: NÕu cã n­íc RMgX bÞ ph©n tÝch ngay theo ph¶n øng:
Do tÇm quan träng cña hîp chÊt RMgX mµ nhµ b¸c häc Ph¸p Vi