Giáo án Hóa học lớp 11 - Tiết 29, 30 - Bài 21: Công thức phân tử hợp chất hữu cơ

TiÕt 29, 30. Bµi 21
C«ng thøc ph©n tư hỵp chÊt h÷u c¬
Ngµy so¹n: ...... / ...... / 20 ......
I. Mơc tiªu bµi häc:
	1. KiÕn thøc:
HS biết:
	- Biểu diễn thành phần phân tử hợp chất hữu cơ bằng các loại công thức. Biết được ý 	nghĩa của mỗi loại côngt thức.
	- Thiết lập CTPT hợp chất hữu cơ theo phương pháp phổ biến là dựa vào: (1) phần trăm 	khối lượng các nguyên tố; (2) thông qua công thức đơn giản nhất (CTĐGN); (3) tính trực 	tiếp theo khối lượng sản phẩm đốt cháy.
	HS hiểu: Để lập CTPT hợp chất hữu cơ ngoài việc phân tích định tính, định lượng 	nguyên tố, cần xác định khối lượng mol phân tử hoặc biết tên loại hợp chất  từ đó, giúp 	xác định được CTĐGN, CTPT của hợp chất hữu cơ khảo sát.
	2. Kü n¨ng:
	HS vận dụng: Giải được một số bài tập lập CTPT.
	3. T­ t­ëng:
II. Ph­¬ng ph¸p:
	§µm tho¹i kÕt hỵp khÐo lÐo víi thuyÕt tr×nh.
III. §å dïng d¹y häc:
	GV Một số bài tập xác định CTPT hợp chất hữu cơ. 
 	HS ôn lại phương pháp phân tích định tính, định lượng các nguyên tố trong hợp chất h/cơ.
IV. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng:
TiÕt 29:
Gi¶ng ë c¸c líp:
Líp
Ngµy d¹y
Häc sinh v¾ng mỈt
Ghi chĩ
11a
	1. ỉn ®Þnh tỉ chøc líp: (1')
	2. KiĨm tra bµi cị: (5')
	a/ Trình bày mục đích, nguyên tắc và phương pháp phân tích định tính chất hữu cơ?
	b/ Trình bày mục đích, nguyên tắc và phương pháp phân tích định lượng chất hữu cơ?
	3. Gi¶ng bµi míi:
Thêi gian
Ho¹t ®éng cđa Gi¸o viªn
Ho¹t ®éng cđa Häc sinh
Néi dung
5'
* Ho¹t ®éng 1:
GV cho HS nghiên cứu SGK tr 116.
HS nghiên cứu SGK để nắm được định nghĩa về CTĐGN.
I- CÔNG THỨC ĐƠN GIẢN NHẤT
1. Định nghĩa.
CTĐGN là CT biểu thị tỉ lệ tối giản về số NT của các nguyên tố trong phân tử.
20'
* Ho¹t ®éng 2:
- Dựa trên ý nghĩa của CTĐGN cho biết tỉ lệ tối giản về số NT các ng/tố. - GV hướng dẫn HS rút ra biểu thức về tỉ lệ số NT các ng/tố trong hợp chất hữu cơ.
- GV hướng dẫn HS làm bài tập áp dụng.
- Chú ý: Để đưa đến các giá trị số nguyên tối giản ta có thể chia cho số nhỏ nhất trong các số x’: y’: z’ hoặc một ước số chung cho cả x’, y’ và z’ để có được các số nguyên 
a: b : c.
- HS rút ra biểu thức về tỉ lệ số NT các ng/tố trong hợp chất hữu cơ.
- HS rút ra biểu thức về tỉ lệ số NT các ng/tố trong hợp chất hữu cơ.
- HS làm bài tập áp dụng.
2- Cách thiết lập công thức đơn giản nhất.
a- Gọi CTPT chất hữu cơ là:
CxHyOz ( x, y, z nguyên dương)
- Lập tỉ lệ: 
Hoặc:
( a, b, c là những số nguyên tối giản)
Ta được CTĐGN : CaHbOc
b- Bài tập áp dụng: (sử dụng kết quả bài toán trước)
 Gọi CTPT chất hữu cơ là:
CxHyOz 
Hoặc 
Ta được CTĐGN : C2H6O
10'
* Ho¹t ®éng 3:
- GV đưa ra một số ví ví dụ về công thức phân tử. như: CH2O, C2H6O, C2H4O2, C2H4, C3H8O,
- GV cho ví dụ:
 CTPT
 CTĐGN
C2H4
C2H4O2
C6H12O6
CH3
CH4
C2H6O
CH2O
CH2
CH2O
CH2O
C2H6
CH4
C2H6O
CH2O
- HS nhận xét và rút ra định nghĩa.
- HS quan sát về thành phần về thành phần và số nguyên tử giữa CTPT và CTĐGN rút ra nhận xét:
II- CÔNG THỨC PHÂN TỬ
1. Định nghĩa:
CTPT là CT biểu thị số lượng nguyên tử của mỗi nguyên tố trong phân tử.
2. Quan hệ giữa CTPT với CTĐGN
* Thành phần nguyên tố giống nhau.
* Trong nhiều trường hợp, số lượng nguyên tử mỗi nguyên tố khác nhau.
* Trong một số trường hợp, CTĐGN cũng chính là CTPT.
	4. Cđng cè bµi gi¶ng: (3')
	Bµi 1/95.
	5. H­íng dÉn häc sinh häc vµ lµm bµi tËp vỊ nhµ: (1')
	Xem tr­íc phÇn II.3
TiÕt 30:
Gi¶ng ë c¸c líp:
Líp
Ngµy d¹y
Häc sinh v¾ng mỈt
Ghi chĩ
11a
	1. ỉn ®Þnh tỉ chøc líp: (1')
	2. KiĨm tra bµi cị: (5')
	Viết các biểu thức tính khối lượng và % các nguyên tố trong hợp chất hữu cơ ?
	3. Gi¶ng bµi míi:	
Thêi gian
Ho¹t ®éng cđa Gi¸o viªn
Ho¹t ®éng cđa Häc sinh
Néi dung
15'
* Ho¹t ®éng 4:
- GV gỵi ý HS viÕt s¬ ®å thiÕt lËp CTPT
- Lµm theo HD cđa GV
3. Cách thiết lập công thức phân tử của hợp chất hữu cơ.
* Gợi ý HS viết sơ đồ quá trình xác định công thức phân tử hợp chất hữu cơ.
Hợp chất hữu cơ Thành phần nguyên tố Công thức đơn giản nhất 
Công thức phân tử. 
* Có 3 phương pháp phổ biến để xác định số nguyên tử x, y, z  của mỗi nguyên tố C, H, O, trong phân tử CxHyOz, 
- GV hướng dẫn HS dựa vào SGK cách tính giá trị x, y, z theo %C, %H, %O.
- Cho HS lµm BT5 (SGK)
- HS XD tỉ lệ xác định giá trị x, y, z theo các số liệu đã xác định.
- HS rút biểu thức tính x, y, z.
a) Dựa vào phần trăm khối lượng các nguyên tố. ( theo GSK)
* Xét sơ đồ: 
 CxHyOz " xC + yH + zO
Kl: M (g) 12,0x(g) 1,0y(g) 16,0x(g)
%: 100% %C %H %O
Tỉ lệ: 
, , ï Bài toán áp dụng:
( bài 5 SGK trang 95)
Hợp chất X có % khối lượng C, H và O lần lượt bằng 54,54%; 9,10% và36,36%. Mx = 88,0 g/mol. CTPT nào sau đây phù hợp với hợp chất X.
A. C4H10O B. C4H8O2 
C. C5H12O D. C4H10O2
 Đạt x là CxHyOz ( với x, y, z nguyên dương).
C4H8O2
10'
* Ho¹t ®éng 5:
- GV hướng dẫn HS TQ
- Cho HS lµm BTAD
- Ghi TT
- Ghi TT
b) Thông qua CT đơn giản nhất. 
- Vì nguyên tử của mỗi nguyên tố trong CTPT là số nguyên lần (n) số nguyên tử của nó trong CTĐG. CaHbOc
(CaHbOc)n"(12,0.a+1,0.b+16,0.c)n= Mx
Biết a, b, c và M " n " CTPT.
- Bài toán áp dụng:
Chất hữu cơ B có CTĐGN là CH2O biết MB = 60g/mol. Tìm CTPT của B.
( 12,0.1 + 1.2+ 16.1) n = 60,0
30,0n = 60 vậy n = 2 " B: C2H4O2.
10'
* Ho¹t ®éng 6:
- GV hướng dẫn HS TQ
- Cho HS lµm BTAD
- Ghi TT
- Ghi TT
c) Tính trực tiếp theo khối lượng sản phẩm đốt cháy.
 CxHyOz + 1mol " x mol mol
nx " 
Biết nx, , tìm được x, y .Biết M suy ra Z.
	4. Cđng cè bµi gi¶ng: (3')
	Bµi 2/95.
	5. H­íng dÉn häc sinh häc vµ lµm bµi tËp vỊ nhµ: (1')
	Bµi 3 ®Õn Bµi 6/95.
V. Tù rĩt kinh nghiƯm sau bµi gi¶ng:
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
chuyªn m«n duyƯt
Ngµy ...... / ...... / 20 ......