Giáo án Hóa học lớp 11 - Tiết 14, 15 - Bài 9: Axit nitric và muối nitrat

taọp 8 SGK trang 38.
	c/ Baứi taọp SGK trang
	3. Giảng bài mới:
Thời gian
Hoạt động của Giáo viên
Hoạt động của Học sinh
Nội dung
10'
* Hoạt động 1:
- GV yeõu caàu HS vieỏt CTCT vaứ CTPT, xaực ủũnh soh cuỷa nitụ.
- GV giụựi thieọu loù ủửùng dd HNO3.
GV nhaộc laùi toựm taột vaứ boồ sung theõm: HNO3 khoõng beàn, deó phaõn huyỷ bụỷi nhieọt vaứ aựnh saựng, theo PTHH: taùo khớ maứu naõu ủoỷ NO2.
4HNO4 " 4NO2 #+ O2 + 2H2O
Khớ NO2 tan trong dd laứm cho dd HNO3 thửụứng coự maứu vaứng naõu.
- HS vieỏt CTCT vaứ CTPT, xaực ủũnh soh cuỷa nitụ. nhaọn xeựt veà soh naứy.
- HS quan saựt loù ủửùng dd HNO3 vaứ nghieõn cửựu noọi dung baứi hoùc trong SGK ủeồ ruựt ra t/c vaọt lớ: traùng thaựi, maứu saộc, tớnh tan, ủoọ beàn, noàng ủoọ ủaọm ủaởc vaứ khoỏi lửụùng rieõng.
A. Axit Nitric:
 I. CAÁU TAẽO PHAÂN TệÛ:
N coự soự oxi hoaự cao nhaỏt + 5.
II. TÍNH CHAÁT VAÄT LÍ:
- HNO3 laứ chaỏt loỷng khoõng maứu, boỏc khoựi trong khoõng khớ.
- Deó bũ nhieọt vaứ aựnh saựng phaõn huyỷ. 
4HNO4 " 4NO2#+ O2 + 2H2O
 ẹoỷ naõu 
- HNO3 tan voõ haùn trong nửụực. 
- Dd HNO3 ủaọm ủaởc chổ ủaùt 68%
coự D = 1,4 g/cm3. 
- HNO3 deó gaõy boỷng naởng, phaự huyỷ da, giaỏy, vaỷi vaứ caực chaỏt khaực neõn heỏt sửực caồn thaọn khi tieỏp xuực.
10'
* Hoạt động 2:
- GV yeõu caàu HS laỏy caực vớ duù veà tớnh axit cuỷa axit nitric? Vỡ sao? (vỡ HNO3 laứ axit neõn coự ủaày ủuỷ tớnh chaỏt hoaự hoùc chung cuỷa axit)
- GV laứm TN bieồu dieón hoaởc HS tửù laứm caực TN chửựng minh.
- GV y/c HS keỏt luaọn: a HNO3 laứ moọt axit maùnh, trong dd loaừng phaõn li hoaứn toaứn thaứnh ion H+ vaứ ion ; dd HNO3 laứm quyứ tớm hoaự ủoỷ; taực duùng ủửụùc vụựi 
- Tớnh axit cuỷa HNO3 laứ do quyeỏt ủũnh? Y/C HS giaỷi thớch theo thuyeỏt A –reõ- ni-ut.
- HS thoaỷ luaọn:
- Laứm quyứ tớm hoaự ủoỷ, taực duùng vụựi bazụ, oxit bazụ vaứ moọt soỏ muoỏi.
- HS laứm TN vaứ vieỏt PTHH
III. TÍNH CHAÁT HOAÙ HOẽC:
1. Tớnh axit.
Axit nitric laứ moọt axit maùnh, laứm ủoồi maứu quyứ tớm, taực duùng vụựi bazụ, oxit bazụ vaứ moọt soỏ muoỏi.
Vớ duù:
HNO3 loaừng " H+ + 
2HNO3+ CuO" Cu(NO3)2 + H2O
2HNO3+Ba(OH)2"Ba(OH)2+2H2O
2HNO3+ CaCO3" Ca(NO3)2 + 
 CO2#+ H2O.
15'
* Hoạt động 3:
- GV ủaởt caõu hoỷi: Dửùa vaứo CTCT cuỷa HNO3 haừy dửù ủoaựn HNO3 coự tớnh chaỏt hoaự hoùc cụ baỷn naứo khaực? Taùi sao?
- GV bieồu dieón TN axit HNO3 taực duùng vụựi Cu vaứ yeõu caàu HS giaỷi thớch hieọn tửụùng quan saựt ủửụùc baống PTHH.
- GV hửụựng daón HS caõn baống PTHH theo phửụng phaựp thaờng baống electron.
- GV nhaọn xeựt: HNO3 -ủaởc noựng oxi hoaự moọt soỏ phi kim ( ủửa phi kim leõn mửực oxi hoaự cao nhaỏt) vaứ taùo thaứnh khớ NO2 maứu naõu ủoỷ.
- GV laứm TN bieồu dieón vụựi HNO3 ủ,noựng taực duùng vụựi FeO hoaởc Fe3O4, sau p/ửự ủeồ nguoọi roài cho vaứi gioùt NaOH coự keỏt tuỷa Fe(OH)3$ ủoỷ naõu.
* ẹửa Fe+2 ủeỏn Fe+3 ( cao nhaỏt)
- HS quan saựt TN, neõu hieọn tửụùng vaứ nhaọn xeựt, giaỷi thớch vaứ vieỏt PTHH.
- HS ủoùc SGK ủeồ ruựt ra nhaọn xeựt vaứ vieỏt caực PTHH vaứ CB ủoỏi vụựi caực p/ửự: HNO3 t/d vụi C, S, P
- HS quan saựt TN.
HS ủoùc SGK ủeồ bieỏt caực thoõng tin khaực nhử taực duùng vụựi vaỷi, giaỏy, muứn cửa, daàu thoõngbũ phaự huyỷ khi tieỏp xuực vụựi HNO3 ủaởc
2. Tớnh oxi hoaự.
- Axit HNO3 laứ axit coự tớnh oxi hoaự maùnh nhaỏt. Do nitụ trong HNO3 coự soỏ oxi hoaự cao nhaỏt, trong caực phaỷn
ửựng hoaự hoùc thỡ nitụ coự xu hửụựng chuyeồn xuoỏng caực soỏ oxi hoaự thaỏp hụn, cuù theồ coự theồ bũ khửỷ thaứnh:
",,,,. Tuyứ thuoọc vaứo noàng ủoọ axit vaứ chaỏt khửỷ tham gia.
a) Taực duùng vụựi kim loaùi:
* Axit HNO3 oxi hoaự ủửụùc haàu heỏt caực kim loaùi (trửứ Au vaứ Pt).
Vớ duù: + ủaởc " + + H2O
+ loaừng "+ + H2O
Vaứ vụựi Mg, Al, Zn,  + loaừng " coự theồ khửỷ xuoỏng (),() hoaởc ().
* Axit HNO3 ủaởc, nguoọi + Al hoaởc Fe haàu nhử khoõng xaỷy ra phaỷn ửựng,vỡ Al vaứ Fe bũ thuù ủoọng vụựi HNO3 ủaởc, nguoọi . 
ệÙng duùng: coự theồ duứng bỡnh baống Al hoaởc Fe ủửứng axit HNO3 ủaởc, nguoọi khi vaọn chuyeồn.
b) Taực duùng vụựi phi kim.
HNO3 taực duùng vụựi caực phi kim vaứ ủửa caực phi kim ủeỏn mửực soỏ oxi hoaự cao nhaỏt.
Vớ duù:
+ 4" + 4+ 2H2O
+ 5"+5+ H2O
+ 6"+6+2H2O
c) Taực duùng vụựi hụùp chaỏt.
* 3FeO+10HNO3 "3Fe(NO3)3+ NO#+ 5H2O
* HNO3 coứn taực duùng vụựi nhieàu chaỏt voõ cụ vaứ hửừu cụ khaực,nhử phaự huyỷ da, giaỏy, vaỷi vaứ caực chaỏt khaực neõn heỏt sửực caồn thaọn khi tieỏp xuực.
* Keỏt luaọn: Axit HNO3 laứ chaỏt oxi hoaự maùnh, oxi hoaự nhieàu ủụn chaỏt vaứ hụùp chaỏt voõ cụ vaứ hửừu cụ. Khaỷ naờng oxi hoaự cuỷa HNO3 laứ do ion NO3- , trong ủoự nitụ coự soỏ oxi hoaự cao nhaỏt laứ +5. Tuyứ thuoọc vaứo noàng ủoọ cuỷa axit vaứ ủoọ maùnh yeỏu cuỷa chaỏt khửỷ maứ HNO3 coự theồ bũ khửỷ ủeỏn caực saỷn phaồm khaực nhau cuỷa nitụ. HNO3 laứ moọt axit maùnh vaứ laứ chaỏt oxi hoaự maùnh.
	4. Củng cố bài giảng: (3')
	Nhaộc laùi kieỏn thửực cụ baỷn cuỷa baứi hoùc.
	5. Hướng dẫn học sinh học và làm bài tập về nhà: (1')
	BT 1,2 vaứ 3 SGK trang 45.
Tiết 15:
Giảng ở các lớp:
Lớp
Ngày dạy
Học sinh vắng mặt
Ghi chú
11a
	1. ổn định tổ chức lớp: (1')
	2. Kiểm tra bài cũ: Trong giờ học.	
	3. Giảng bài mới:
Thời gian
Hoạt động của Giáo viên
Hoạt động của Học sinh
Nội dung
5'
* Hoạt động 1:
- GV cho HS ủoùc SGK . HNO3 coự nhửừng ửựng duùng naứo ?
 - GV boồ sung veà nửụực cửụứng thuyỷ: Hoón hụùp dung dũch ủaởc cuỷa 2 axit vụựi tổ leọ: 1VHNO3+ 3V HCl hoaứ tan ủửụùc Au, Pt
- HS ủoùc SGK thu thaọp thoõng tin veà ửựng duùng cuỷa HNO3.
IV. ệÙNG DUẽNG:
Saỷn xuaỏt phaõn ủaùm, saỷn xuaỏt thuoựcc noồ (TNT), thuoỏc nhuoọm, dửụùc phaồm
10'
* Hoạt động 2:
- GV cho HS ủoùc SGK vaứ quan saựt hỡnh 2.7 SGK trang 41.
- GV cho HS nghieõn cửựu SGK.
Chuự yự nguyeõn lieọu phaỷi ủửụùc laứm saùch , dử oxi vaứ Voxi : VNH3= >1,7 .
-------------------------
( neỏu coự thụứi gian)
- GV boồ sung: Noàng ủoọ tửứ 52 -68% coự nhieọt ủoọ soõi coỏ ủũnh (1200C) ngửụứi ta thửụứng goùi HNO3 taùo ra hoón hụùp ủaỳng phớ. Noàng ủoọ HNO3 tửứ 52 -68% laứ noàng ủoọ ủaỳng phớ.
Chửng caỏt HNO3 vụựi H2SO4 seừ ủửụùc noàng ủoọ HNO3 cao hụn.
- HS ủoùc saựch, quan saựt hỡnh 2.7 SGK trang41.
Y/C HS hieồu ủửụùc caựch tieỏn haứnh ủieàu cheỏ vaứ teõn caực chaỏt trong phaỷn ửựng.
- HS vieỏt PTHH.
=================
HS nghieõn cửựu noọi dung SGK thaỷo luaọn nhoựm ủeồ ruựt ra quy trỡnh vaứ bieọn phaựp kú thuaọt saỷn xuaỏt HNO3.
V. ẹIEÀU CHEÁ:
1. Trong phoứng thớ nghieọm.
Ngửng tuù HNO3 taùo ra do phaỷn ửựng:
2. Trong coõng nghieọp
* Nguyeõn lieọu: NH3, khoõng khớ.
* Phửụng phaựp hieọn ủaùi: goàm 3Gẹ:
a) Oxi hoaự NH3 baống oxi khoõng khớ thaứnh nitụ monooxit NO.
 4+5O2 4+6H2O
< 0
b) Oxi hoaự nitụ monooxit thaứnh nitụ ủioxit baống oxi khoõng khớ ụỷ ủieàu kieọn thửụứng.
2NO + O2 " 2NO2
c) Nitụ ủioxit taực duùng vụựi nửụực vaứ oxi thaứnh axit nitric.
4NO2 + O2+ 2H2O " 4HNO3
 Noàng ủoọ thửụứng ủaùt: 52 -68%
10'
* Hoạt động 3:
- GV cho HS laỏy vớ duù veà caực muoỏi nitrat vaứ neõu khaựi nieọm muoỏi nitrat. (Muoỏi cuỷa axit nitric ủửụùc goùi laứ muoỏi nitrat hoaởc muoỏi nitrat laứ nhửừng hụùp chaỏt trong phaõn tửỷ goàm ion kim loaùi hoaởc NH4+ keỏt hụùp vụựi goỏc axit NO3-)
- GV muoỏi nitrat coự nhửừng tớnh chaỏt naứo? (ngoaứi t/c chung cuỷa muoỏi muoỏi nitrat coứn coự tớnh chaỏt)
- GV coự theồ bieồu dieón tớnh tan cuỷa moọt vaứi muoỏi nitrat.
- GV boồ sung ion khoõng maứu vaứ moọt soỏ muoỏi nitrat deó bũ chaỷy rửừa trong khoõng khớ.
- GV laọp daừy sau ủaõy ủeồ HS deó lieõn heọ:
- GV coự theồ laứm TN bieồu dieón tửứng 
- GV nhaọn xeựt gỡ veà tớnh chaỏt cuỷa muoỏi nitrat khi nung noựng ( tớnh oxi hoaự maùnh).
- HS laỏy vớ duù, caựch ủoùc teõn veà caực muoỏi nitrat vaứ neõu khaựi nieọm muoỏi nitrat.
- HS dửù ủoaựn tớnh chaỏt cuỷa muoỏi nitrat
- HS nghieõn cửựu SGK vaứ cho bieỏt ủaởc ủieồm veà tớnh tan cuỷa muoỏi nitrat HS laỏy vớ duù vaứ vieỏt PTẹL cuỷa moọt soỏ muoỏi.
- HS quan saựt, sau ủoự ruựt ra nhaọn xeựt, keỏt luaọn cho moói daừy kim loaùi.
B. MUOÁI NITRAT
I. TÍNH CHAÁT CUÛA MUOÁI NITRAT
Muoỏi nitrat laứ gỡ: 
NaNO3, KNO3, Ca(NO3)2, NH4NO3
Muoỏi cuỷa axit nitric ủửụùc goùi laứ muoỏi nitrat. 
1. Tớnh tan: (T/CVL)
+ Taỏt caỷ caực muoỏi nitrat ủeàu tan vaứ phaõn li maùnh:
NaNO3 " Na+ + 
Mg(NO3)2 " Mg2+ + 
2. Phaỷn ửựng nhieọt phaõn (T/CHH):
 Vớ duù 1: 2KNO3 2KNO2 + O2#
Vớ duù 2: 2Cu(NO3)2 2CuO + 4NO2 + O2#
 Vớ duù 3: 2AgNO3 2Ag + 2NO2 + O2#
5'
* Hoạt động 4:
- GV GV laứm TN bieồu dieón hoaởc toồ chửực cho HS hoaùt ủoọng theo nhoựm tieỏn haứnh laứm TN theo hửụựng daón cuỷa 
- GV.
Bửụực 1: 2 oỏng nghieọm cuứng ủửùng 2 ml dd NaNO3.
Bửụực 2: Cho mieỏng ủoàng vaứo oỏng nghieọm (1).
Bửụực 3: Theõm vaứi gioùt dd H2SO4 hoaởc dd HCl vaứo oỏng nghieọm 2.
Quan saựt, so saựnh 2 oỏng nghieọm
- HS quan saựt GV laứm TN.
hoaởc HS toồ chửực hoaùt ủoọng theo nhoựm tieỏn haứnh laứm TN theo hửụựng daón cuỷa GV. Quan saựt, so saựnh 2 oỏng nghieọm.
Nhaọn xeựt: oỏng 1 haàu nhử khoõng coự phaỷn ửựng, oỏng 2 coự hieọn tửụùng suỷi boùt vaứ dd chuyeồn maứu xanh
- Keỏt luaọn: Duứng phaỷn ửựng cuỷa Cu vụựi ion trong moõi trửụứng axit ủeồ nhaọn bieỏt ion trong dd.
3. Nhaọn bieỏt ion nitrat .
* Trong moõi trửụứng trung tớnh muoỏi nitrat khoõng coự tớnh oxi hoaự.
* Trong moõi trửụứng axit ion
Theồ hieọn tớnh oxi hoaự gioỏng nhử HNO3, Dửùa vaứo phaỷn ửựng cuỷa Cu vụựi ion trong moõi trửụứng axit ủeồ nhaọn bieỏt ion trong dung dũch.
3Cu+8H++23Cu2+ +2NO + 4H2O 
 2NO + O2 kk " 2NO2# maứu ủoỷ 
5'
* Hoạt động 5:
- GV yeõu caàu HS ủoùc SGK
- HS ủoùc SGK , lieõn heọ thửùc teỏ, ruựt ra kieỏn thửực
II. ệÙNG DUẽNG:
+ Muoỏi nitrat chuỷ yeỏu laứm phaõn boựn hoaự hoùc.
+ KNO3 duứng laứm thuoỏc noồ ủen
 (75% KNO3, 10S, 15%C)
Phaỷn ửựng noồ cuỷa thuoỏc noồ ủen:
2KNO3 + S + 3C " K2S + N2 + 3CO2#
 202 + 32 + 36 " 270
5'
* Hoạt động 6:
- GV trong tửù nhieõn, sửù chuyeồn hoaự cuỷa nitụ tửứ daùng naứy sang daùng khaực xaỷy ra nhử theỏ naứo?
- GV y/c HS quan saựt hỡnh 2.8 SGK trang44 vaứ thaỷo luaọn nhoựm:
- GV toồng keỏ ruựt ra noọi dung baứi hoùc:
- HS quan saựt hỡnh 2.8 SGK trang 44 vaứ thaỷo luaọn nhoựm:
1. Laọp sụ ủoà toựm taột quaự trỡnh chuyeồn hoaự nitụ tửứ d