Giáo án Hóa học lớp 11 - Chương 2: Nhóm nitơ

 Vận dụng kiến thức về axít photphoric và muối photphat để giải các bài tập
	3. Trọng tâm :
Biết cấu tạo phân tử , tính chất vật lý và hóa học của axít photphoric , tính chất của các muối photphat .
- Biết những ứng dụng và phương pháp điều chế axít photphoric
II. PHƯƠNG PHÁP :
 Trực quan – đàm thoại – nêu vấn đề .
III. CHUẨN BỊ :
* Hóa chất : H2SO4đặc , Dung dịch AgNO3 , d2 Na3PO4 , d2 KNO3 .
 * Dụng cụ : ống nghiệm .
IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG :
	1. Kiểm tra :
 - So sánh cấu tạo và tính chất lí hóa học của P trắng và P đỏ ?
 - Nêu tính chất hóa học của P ? cho ví dụ minh hoạ ? 
	2. Bài mới :
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò 
Nội dung
Hoạt động 1 : vào bài 
H3PO4 có tính chất gì giống và khác HNO3 ? để biết điều đó ta nghiên cứu bài mới .
Hoạt động 2:
- Viết CTCT của H3PO4 ? 
- Bản chất lk giữa các nguyên tử trong phân
tử là gì ? Xác định số oxi hóa của P ?
Hoạt động 3 :
Cho HS quan sát lọ axít H3PO4 , nhận xét và cho biết tính chất của axit ? 
GV bổ sung : Tan trong nước do sự tạo thành lk hiđro với nước .
Hoạt động 4 :
- Dựa vào số oxihóa của P có thể dự đoán tính chất hóa học của axit H3PO4 ?
- GV: nhận xét , giải thích ; H3PO4 không có tính oxihóa vì trạng thái oxihóa +5 khá bền 
- Viết phương trình điện ly của H3PO4 ?
- Trong dung dịch H3PO4 tồn tại các ion gì ?
- Cho 2 nhóm HS viết phương trình giữa axít và oxit bazơ , bazơ ? 
- Xét tỉ nbazơ /naxit = x như thế nào tạo ra muối axít , trung hòa hoặc hỗn hợp các muối ?
® GV nhận xét 
- H3PO4 được điều chế như thế nào ?
- Nêu ứng dụng của H3PO4 ?
Ngoài ra còn có thể thủy phân dẫn xuất Halogen :
PX5 + 4H2O → H3PO4 + 5HX
HS nghiên cứu lần lượt trả lời ?
HS quan sát trả lời :
- Axít H3P+5O4 có thể thể hiện tính oxihóa :
HS viết các phương trình mất nước :
HS viết phương trình điện ly theo 3 nấc :
- Gồm các ion : H+ , H2PO4- , HPO42- ,PO43- 
* x < 1: NaH2PO4 dư axít.
* x = 1: NaH2PO4 
* 1 < x < 2 : NaH2PO4và Na2HPO4
* x = 2 : Na2HPO4
* 2 < x < 3 : Na2HPO4 và Na3PO4
* x = 3 : Na3PO4 
* x > 3 : Na3PO4 dư bazơ
I .AXIT PHOTPHORIC :
1 . Cấu tạo phân tử :
 H – O 
 H – O – P = O
 H – O 
Photpho có hóa trị V và số oxihóa +5 .
2 . Tính chất vật lý :
- Là chất rắn , trong suốt không màu , háo nước tan nhiều trong nước .
- Không bay hơi , không độc , t0 = 42,30C .
- Dung dịch đặc sánh , có nồng độ 80% .
3 .Tính chất hóa học :
a. Tính oxihóa – khử : Axít H3PO4 không có tính oxihóa như axít nitric vì photpho ở mức oxihóa +5 bền hơn .
b. Tác dụng bởi nhiệt : H3PO4 dễ bị mất nước :
 200 – 2500C 400 – 5000C
H3PO4 ⇌ H4P2O7 ⇌ HPO3
photphoric+H2O iphotphoric +H2Ometaphotphoric
c. Tính axít :
- Axít H3PO4 là axít ba lần axít ,có độ mạnh trung bình :
 H3PO4 H+ + H2PO4- 
 K1 =7,6×10-3 
 H2PO4- H+ + HPO42-
 K1 = 6,2×10-3 
 HPO42- H+ + PO43- 
 K1 = 4,4×10-3 
- Dung dịch H3PO4 có những tính chất chung của axít :
VD : 
Tác dụng với oxit bazơ hoặc bazơ 
H3PO4 + NaOH ® NaH2PO4
 + H2O 
H3PO4+2NaOH® Na2HPO4
 + 2H2O
H3PO4+ 3NaOH ® Na3PO4
 + 3H2O
4 . Điều chế và ứng dụng :
a. Trong phòng thí nghiệm : Dùng HNO3 30% oxihóa P :
3P+5HNO3+2H2O→3H3PO4 +5NO
b. Trong công nghiệp :
- Phương pháp chiết : Cho H2SO4 đặc tác dụng với quặng photphorit hoặc quặng apatit :
Ca3(PO4)2+3H2SO4→3CaSO4↓ 
 +2H3PO4
- Phương pháp nhiệt : Điều chế H3PO4 tinh khiết hơn :
4P + 5O2 → 2P2O5 .
P2O5 +3H2O → 2H3PO4 .
Ứng dụng : Dùng để sản xuất phân bón vô cơ , nhuộm vải , sản xuất men sứ , dùng trong công nghiệp dược phẩm .
 Bài 18 : AXÍT PHOTPHORIC 
 VÀ MUỐI PHOTPHAT
 (tt)
I. MỤC TIÊU :
 Đã trình bày ở tiết 26	
	 *Trọng tâm :
 Tính chất và ứng dụng của muối phốt phat .
II. PHƯƠNG PHÁP :
 Đàm thoại – trực quan 
III. CHUẨN BỊ :
- Dụng cụ : ống nghiệm , giá đỡ 
- Hoá chất : Na3PO4 , MgHPO4 , AgNO3 , H2O 
IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG :
	1. Kiểm tra :
 - Nêu tính chất hóa học của H3PO4 ?
 - Trả lời bài tập số 6 SGK ?
	2. Bài mới :
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò 
Nội dung
Hoạt động 1 : Vào bài
- Dựa vào định nghĩa về muối nitrat cho biết muối phốt phát là gì ?
- Viết phản ứng của H3PO4 với NaOH theo những tỉ lệ khác nhau ?
Các muối tạo thành gọi là muối phốt phat .
Hoạt động 2 :
- Có bao nhiêu loại muối phốt phat ? cho ví dụ 
- Gv làm thí nghiệm :
* Hoà tan NaH2PO4
* Hoà tan Ca3(PO4)2
- Viết các phương trình điện li của Na3PO4 ? cho biết PH của môi trường ?
Hoạt động 3 :
Gv làm thí nghiệm :
AgNO3 + Na3PO4 ®
Sau đó nhỏ vài giọt HNO3 .
® Gv kết luận .
Hoạt động 4 :
Cho học sinh làm một số bài tập :
Bài 1: 
Chọn nhóm muối tan trong các nhóm muối sau đây
a.Na3PO4 , BaHPO4 , Ca3(PO4)2
b.K3PO4 , Ca(H2PO4)2 , (NH4)2HPO4
c.NaH2PO4 , Mg3(PO4)2 , K2HPO4
d.(NH4)3PO4 , Ba(H2PO4)2 , MgHPO4 .
Bài 2 : 
Viết phương trình ion rút gọn của các phản ứng sau
 ( nếu có )
NaOH + (NH4)2HPO4
BaCl2 + NaH2PO4
MgCl2 + Na3PO4
Ca(OH)2 + K2HPO4 
- Muối phôt phát là muối của axit phôtphoric
Ví dụ : 
 Na3PO4 , K2HPO4 , Ca(H2PO4)2 .
Có 3 loại :
Muối đihiđrôphotphat
Muốin hiđrôphotphat
Muối photphat.
-Hs quan sát và nhận xét 
Na3PO4 ® 3Na + PO43-
 ® PH > 7
Hs quan sát và nhận xét 
® Có kết tủa vàng xuất hiện 
Bài 1 :
Đsố : b
Bài 2 :
a.OH- + NH4+ ® NH3 + H2O
b.Ba2+ + H2PO4- ® BaH2PO4
c.Mg2+ + PO43- ® Mg3(PO4)2
d.Ca2+ + HPO42- ® CaHPO4
II – MUỐI PHOTPHAT :
Là muối của axít photphoric : muối trung hòa và hai muối axit .
1 – Tính chất :
a. Tính tan :
- Các muối đihiđrophotphat đều tan trong nước .
- Các muối hiđrophotphat và photphat trung hòa chỉ có muối natri ,kali , amoni là dễ tan còn của các kim loại khác không tan hoặc ít tan trong nước .
b. Phản ứng thủy phân :
Các muối photphat tan bị thủy phân trong dung dịch :
Ví Dụ: 
Na3PO4 + H2O® Na2HPO4 + NaOH
 PO43- + H2O HPO42- + OH- .
® Dung dịch có môi trường kiềm .
2 – Nhận biết ion photphat :
- Thuốc thử là dung dịch AgNO3 .
VD :
 3AgNO3+Na3PO4→Ag3PO4+3NNO3
 3Ag+ + PO43- → Ag3PO4↓
 (màu vàng )
 Kết tủa tan được trong HNO3 loãng
	3.Củng cố : 
 Bằng phương pháp hoá học nhận biết các chất bột sau :
 Na3PO4 , NaNO3 , MgHPO4 , CaCO3
 Bài 19 : PHÂN BÓN HOÁ HỌC 
I. MỤC TIÊU :
	1. Kiến thức :
- Biết được nguyên tố dinh dưỡng nào cần thiết cho cây trồng .
- Biết được thành phần một số loại phân bón thường dùng .
- Biết cách bảo quản và sử dụng một số phân bón hoá học .
	2. Kỹ năng :
- Có khả năng nhận biết một số loại phân bón hoá học 
- Có khả năng đánh giá chất lượng từng loại phân bón hoá học .
	3. Trọng tâm :
 Xác định được thành phần và ứng dụng từng loại phân .
II. PHƯƠNG PHÁP :
 Giải thích – đàm thoại – nêu vấn đề .
III. CHUẨN BỊ :
 Tranh ảnh , tư liệu về sản xuất các loại phân bón ở việt nam .
IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG :
	1. Kiểm tra :
 Hoàn thành chuỗi phản ứng :
 HNO3 ® H3PO4 ® NaH2PO4 ® Na2HPO4 ® Na3PO4 ® Ca3(PO4)2
	2. Bài mới :
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò 
Nội dung
Hoạt động 1 : Vào bài 
- Cho biết một vài loại phân mà em đã biết ?
Hoạt động 2 :
- Gv đặt hệ thống câu hỏi :
* Phân đạm là gì ?
* Chia làm mấy loại ?
* Đặc điểm của từng loại ?
* Cách sử dụng ?
® Gv nhận xét ý kiến của HS .
- Đặc điểm của phân đạm amoni ?
- Có thể bón phân đạm amoni với vôi bột để khử chua được không ? tại sao ?
- Phân đạm amoni và phân đạm nitrat có điểm gì giống và khác nhau ?
- Vùng đất chua nên bón phân gì ?vùng kiềm thì sao ?
- Tại sao Urê được sử dụng rộng rãi ?
- Giai đoạn nào của cây trồng đòi hỏi nhiều phân đạm hơn ?
- Loại cây trồng nào đòi hỏi nhiều phân đạm hơn ?
Hoạt động 3 :
- Phân lân là gì ?
- Có mấy loại phân lân ?
- Cách đánh giá độ dinh dưỡng ?
- Nguyên liệu sản xuất ?
- Phân lân cần cho cây trồng ở giai đoạn nào ?
- Tại sao phân lân tự nhiên và phân lân nung chảy không tan trong nước nhưng vẫn sử dụng làm phân bón ?
- Chúng thích hợp cho những loại cây nào ? tại sao ?
- Super photphat đơn và super photphat kép giống và khác nhau như thế nào ?
- Tại sao gọi là đơn , kép ?
Hoạt động 4 :
- Phân Kali là gì ?
- Những loại hợp chất nào được dùng làm phân kali ?
- Phân kali cần thiết cho cây như thế nào ?
- Loại cây nào đòi hỏi nhiểu phân kali hơn ?
Hoạt động 5 :
- Phân hỗn hợp và phân phức hợp giống và khác nhau như thế nào ?
- Có những loại phân hỗn hợp và phức hợp nào ? cho ví dụ ?
- Phân vi lượng là gì ?
- Tại sao phải bón phân vi lượng cho đất ?
Phân lân , kali , urê 
Hs tìm hiểu sgk và dựa vào hiểu biết thực tế để trả lời .
-Có chứa gốc NH4+ 
® có môi trường axit 
Không thể được vì xảy ra phản ứng :
CaO + NH4+ ® Ca2+ + NH3 + H2O
-Đều chứa N
-Amoni có môi trường axit còn Nitrat có môi trường trung tính .
=> Vùng đất chua bón nitrat vùng đất kiềm bón amoni .
do urê trung tính và hàm lượng n cao .
giai đoạn sinh trưởng của cây .
-Phân có chứa nguyên tố P
- Có 2 loại .
- dựa vào % P2O5
-Quặng 
Thời kỳ sinh trưởng 
sẽ được mốt số vi khuẩn trong đất phân huỷ .
Đều là Ca(H2PO4)2
Khác nhau về hàm lượng P trong phân 
Do có giai đoạn sản xuất khác nhau .
phân có chứa nguyên tố K
- KCl , NH4Cl 
- Chống bệng , tăng sức chịu đựng .