Giáo án Hóa học 9 - Nguyễn Thanh Liêm - Trường THCS Quảng Tiên

khÝ CO2 trong PTN vµ c¸ch thu khÝ CO2
 - BiÕt quan s¸t thÝ nghiÖm qua h×nh vÏ ®Ó rót ra nhËn xÐt
 - BiÕt sö dông kiÕn thøc ®· biÕt ®Ó rót ra tÝnh chÊt ho¸ häc cña CO vµ CO2
 - ViÕt ®­îc c¸c ph­¬ng tr×nh ho¸ häc chøng tá CO cã tÝnh khö, CO2 cã tÝnh chÊt cña oxit
 axit
II. §å dïng d¹y häc:
Dông cô: B×nh kÝp c¶i tiÕn, b×nh ®ùng NaHCO3 , lä thuû tinh cã nót
Ho¸ chÊt: CaCO3, HCl, H2O , quú tÝm
III. TiÕn tr×nh gi¶ng d¹y
1. æn ®Þnh 
2. Bµi cñ: - H·y nªu tÝnh chÊt ho¸ häc cña cacbon? ViÕt ph­¬ng tr×nh minh ho¹?
3. Bµi míi:
I. Cacbon oxit CO = 28
1. TÝnh chÊt vËt lÝ
Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn
Ho¹t ®éng cña HS
GV th«ng b¸o cho HS
HS nghe gi¶ng vµ ghi bµi
- CO lµ chÊt khÝ kh«ng mµu, kh«ng mïi, Ýt tan trong n­íc, nhÑ h¬n kh«ng khÝ, rÊt ®éc 
2. TÝnh chÊt ho¸ häc
- Em h·y cho biÕt CO thuéc lo¹i oxit nµo? VËy nã cã tÝnh chÊt g×?
Yªu cÇu HS nhí l¹i ph¶n øng cña khö s¾t oxit trong lß cao, viÕt ph­¬ng tr×nh?
Yªu cÇu HS quan s¸t h×nh vÎ SGK: m« t¶ thÝ nghiÖm CO khö CuO ®Ó viÕt ph­¬ng tr×nh ho¸ häc vµ ®iÒu kiÖn ph¶n øng
- CO cã tham gia ph¶n øng ch¸y kh«ng?
- ViÕt ph­¬ng tr×nh ho¸ häc?
- Qua t×m hiÓu em cã kÕt luËn g× vÒ tÝnh chÊt cña CO?
a, CO lµ oxit trung tÝnh : ë ®iÒu kiÖn th­êng kh«ng ph¶n øng víi n­íc, víi kiÒm vµ axit.
b, CO lµ chÊt khö
- ë nhiÖt ®é cao CO khö c¸c oxit kim lo¹i
 Fe3O4 + 4CO → 3Fe + 4CO2 
 CuO + CO → Cu + CO2 
- T¸c dông víi oxi: CO ch¸y víi ngän löa xanh
 2CO + O2 → 2 CO2 
KL: ë nhiÖt ®é cao, CO cã tÝnh khö m¹nh
3. øng dông
- Dùa vµo tÝnh chÊt ho¸ häc h·y tr×nh bµy øng dông cña CO?
HS tr¶ lêi:
- Lµm nhiÖn liÖu, nguyªn liÖu trong c«ng nghiÖp
- ChÊt khö
II. C¸c bon ®i oxit (CO2 = 44)
1. TÝnh chÊt vËt lÝ
Liªn hÖ thùc tÕ
- Em h·y nªu tÝnh chÊt vËt lÝ cña CO2?
HS vËn dông kiÕn thøc ®Ó tr¶ lêi:
- Lµ chÊt khÝ kh«ng mµu, kh«ng mïi, nÆng h¬n kh«ng khÝ.
2. TÝnh chÊt ho¸ häc
GV yªu cÇu HS nªu tÝnh chÊt ho¸ häc cña CO2 vµ viÕt ph­¬ng tr×nh minh ho¹?
GV lµm thÝ nghiÖm biÓu diÔn: DÉn khÝ CO2 sôc vµo n­íc cã giÊy quú tÝm, sau ®ã ®ôn nhÑ.
Yªu cÇu HS quan s¸t nhËn xÐt hiÖn t­îng x¶y ra?
-GiÊy quú tÝm chuyÓn thµnh mµu ®á nh¹t chøng tá ®iÒu g×?
- T¹i sao khi ®un nãng quú tÝm l¹i trë l¹i b×nh th­êng?
- ViÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng?
- Rót ra nhËn xÐt?
Yªu cÇu HS lµm thÝ nghiÖm: Thæi h¬i vµo n­íc v«i trong
- HiÖn t­îng g× x¶y ra?
GV gi¶i thÝch cho HS : N­íc v«i trong vÉn ®ôc do s¶n phÈm t¹o thµnh lµ CaCO3 , sau ®ã l¹i trong do CaCO3 ®· t¸c dông víi CO2 vµ n­íc t¹o thµnh Ca(HCO3)2
- Em h·y viÕt c¸c ph­¬ng tr×nh x¶y ra?
- Em cã nhËn xÐt g× vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc nµy?
- Em h·y nhí l¹i hiÖn t­îng v«i ho¸ ®¸ vµ cho biÕt v× sao?
- Qua c¸c tÝnh chÊt cña CO2 em cã kÕt luËn g×?
-HS suy ®o¸n tÝnh chÊt cña CO2 
a, T¸c dông víi n­íc:
-Quan s¸t thÝ nghiÖm: Nªu hiÖn t­îng
. GiÊy quú tÝm chuyÓn thµnh mµu ®á nh¹t, khi ®un nãng quú tÝm trë l¹i mµu tÝm. 
 CO2 + H2O ↔ H2CO3 
. H2CO3 lµ axit yÕu, kh«ng bÒn
b, T¸c dông víi dung dÞch baz¬
HS lµm thÝ nghiÖm: Thæi h¬i vµo n­íc v«i trong
HiÖn t­îng n­íc v«i vÉn ®ôc sau ®ã l¹i trong 
HS nghe gi¶ng vµ viÕt PT
PT: CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3 + H2O 
 2CO2 + Ca(OH)2 → Ca(HCO3)2
L­u ý: Tuú thuéc vµo tØ lÖ sè mol mµ cã c¸c s¶n phÈm lµ muèi trung hoµ hoÆc muèi axit hoÆc cã thÓ c¶ 2 muèi ®­îc t¹o thµnh.
c, T¸c dông víi oxit axit
 CaO + CO2 → CaCO3 
KL:CO2 cã nh÷ng tÝnh chÊt cña oxit axit
3. øng dông
CO2 cã øng dông g×?
- Dïng lµm chÊt ch÷a ch¸y, chÊt b¶o qu¶n thùc phÈm, sx n­íc gi¶i kh¸t cã ga, sx s«®a,ph©n ®¹m urª..
4. Cñng cè. Cho HS lµm bµi tËp 1, 2 SGK
5. DÆn dß. Häc bµi vµ lµm bµi tËp. HÖ thèng l¹i kiÕn thøc ®· häc chuÈn bÞ «n tËp
Ngày soạn: / / 
Ngày dạy: / / 
 TiÕt 35 «n tËp häc k× I
I. Môc tiªu
KT: - Cñng cè hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc cña hîp chÊt v« c¬, kim lo¹i ®Ó thÊy râ mèi quan hÖ gi÷a ®¬n chÊt vµ hîp chÊt v« c¬
KN:- Tõ tÝnh chÊt ho¸ häc cña c¸c chÊt v« c¬, kim lo¹i biÕt thiÕt lËp s¬ ®å chuyÓn ho¸ tõ kim lo¹i thµnh hîp chÊt v« c¬ vµ ng­îc l¹i, ®ång thêi x¸c lËp ®­îc mèi quan hÖ gi÷a tõng lo¹i chÊt
 - BiÕt c¸ch chän tõng chÊt cô thÓ ®Ó lµm vÝ dô vµ viÕt PTHH biÓu diÔn sù chuyÓn ho¸ gi÷a c¸c chÊt
II. §å dïng d¹y häc: 
III. TiÕn tr×nh gi¶ng d¹y
 I. KiÕn thøc cÇn nhí
1. Sù chuyÓn ®æi kim lo¹i thµnh c¸c hîp chÊt v« c¬
Ho¹t ®éng cña GV
Ho¹t ®éng cña HS
GV yªu cÇu HS c¸c nhãm th¶o luËn theo néi dung sau:
- Tõ kim lo¹i cã thÓ t¹o thµnh nh÷ng lo¹i hîp chÊt nµo? ViÕt s¬ ®å chuyÓn ho¸ ®ã?
- ViÕt ph­¬ng tr×nh minh ho¹ cho c¸c d·y chuyÓn ho¸ mµ c¸c em thiÕt lËp ®­îc?
GV chiÕu c¸c s¬ ®å chuyÓn ho¸ cña HS thiÕt lËp vµ yªu cÇu HS viÕt ph­¬ng tr×nh
a, KL → muèi: Zn → ZnSO4
b, KL→ baz¬→ muèi 1→ muèi 2
Na → NaOH→ Na2SO4 →NaCl
2Na + 2H2O → 2NaOH + H2
2NaOH + H2SO4 → Na2SO4 + 2H2O
 Na2SO4 + BaCl2→ BaSO4 + 2NaCl
c, KL→ oxit baz¬ → baz¬ →muèi
Ba →BaO →Ba(OH)2 →BaCO3 →BaCl2
2Ba + O2→ 2BaO
 BaO + H2O →Ba(OH)2 
Ba(OH)2 + CO2 →BaCO3 + H2O
2. Sù chuyÓn ®æi c¸c hîp chÊt v« c¬ thµnh kim lo¹i
Cho HS th¶o luËn nhãm ®Ó viÕt c¸c s¬ ®å chuyÓn ho¸ c¸c hîp chÊt v« c¬ thµnh kim lo¹i. ViÕt ph­¬ng tr×nh minh ho¹?
GV chiÕu c¸c s¬ ®å cña HS ®Ó HS viÕt ph­¬ng tr×nh
HS:
a, Muèi → KL: 
CuCl2 + Fe → Cu + FeCl2
b, Muèi → baz¬ → oxit baz¬ → KL
Fe2(SO4)3 → Fe(OH)2 → Fe2O3 → Fe
 Fe2(SO4)3 + 6NaOH → 2Fe(OH)3 + 3Na2SO4 2Fe(OH)3 → Fe2O3 + 3H2O 
Fe2O3 + 3CO → 2Fe +3CO2
c, Baz¬ → muèi → KL
Cu(OH)2 → CuSO4 → Cu
Cu(OH)2 + H2SO4 → CuSO4 +2 H2O 
 CuSO4 + Fe → Cu + Fe SO4
d, Oxit baz¬ → KL : CuO → Cu
CuO + C → Cu + CO2
II. Bµi tËp
GV chiÕu ®Ò c¸c bµi tËp yªu cÇu HS hoµn thµnh c¸c bµi tËp 
Bµi tËp 1: Cho c¸c chÊt sau: CaCO3 , FeSO4 , H2SO4 , K2CO3 , Cu(OH)2 , MgO. Trong c¸c chÊt trªn chÊt nµo ph¶n øng ®­îc víi: a, dd HCl; b, dd KOH; dd BaCl2
ViÕt c¸c ph­¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra?
Bµi tËp 2: Hoµ tan hoµn toµn 4,54 g hçn hîp gåm Zn, ZnO b»ng 100 ml dd HCl 1,5 M . Sau ph¶n øng thu ®­îc 448 cm3 (ë ®ktc)
a, ViÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng 
b, TÝnh khèi l­îng cña mçi chÊt cã trong hçn hîp ban ®Çu.
c, TÝnh nång ®é mol cña c¸c chÊt cã trong dd khi ph¶n øng kÕt thóc(gi¶ thiÕt r»ng thÓ tÝch cña dd sau ph¶n øng thay ®æi kh«ng ®¸ng kÓ so víi thÓ tÝch dd axit)
GV gäi HS lªn viÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng vµ ®æi c¸c sè liÖu 
Gîi ý ®Ó HS so s¸nh s¶n phÈm cña 2 ph¶n øng 1 vµ 2. Tõ ®ã biÕt sö dông sè mol H2 ®Ó tÝnh ra sè mol Zn
Bµi tËp 1:
a, t¸c dông víi HCl: CaCO3, K2CO3 , Cu(OH)2 , MgO. 
 2HCl + CaCO3 → CaCl2 + H2O + CO2
 2HCl + K2CO3 → 2KCl + H2O + CO2
 2HCl + Cu(OH)2 → CuCl2 + H2O
 2HCl + MgO → MgCl2 + H2O
b, t¸c dông víi KOH: FeSO4, H2SO4
FeSO4 + 2KOH → Fe(OH)2 + K2SO4
H2SO4 + 2KOH → 2H2O + K2SO4
c, t¸c dông víi BaCl2: FeSO4 , H2SO4 , K2CO3
Bµi tËp 2
HS nghiªn cøu vµ gi¶i bµi tËp
a, PT: Zn + 2HCl → ZnCl2 + H2
 ZnO + 2HCl → ZnCl2 + H2O
b, §æi c¸c sè liÖu:
n HCl = CM x V = 1,5 x 0,1 = 0,15 (mol)
 448 cm3 = 448 ml = 0,448 (l)
n H2 = V / 22,4 = 0,448 / 22,4 = 0,02 (mol)
n Zn = n H2 = 0,02 (mol)
→ m Zn = 0,02 . 65 = 1,3 (g)
→ m ZnO = 4,54 – 1,3 = 3,24 (g)
c. Dung dÞch sau ph¶n øng cã ZnCl2 vµ cã thÓ cã HCl d­
Theo ptr 1: 
 nHCl = 2nH2 = 2 . 0,02 = 0,04 (mol)
 n ZnCl2 = n Zn = 0,02 (mol)
Theo ptr 2: n ZnO = 3,24 : 81 = 0,04 (mol)
n ZnCl2 = nZnO = 0,04 (mol)
n HCl = 2 n ZnO = 2 . 0,04 = 0,08 (mol)
n HCl ph¶n øng = n HCl(1) + n HCl (2) 
 = 0,04 + 0,08 = 0,12 (mol)
→ dd sau ph¶n øng cã HCl d­
n HCl d­ = 0,15 - 0,12 = 0,03 (mol)
n ZnCl2 = 0,02 + 0,04 = 0,06 (mol)
CMHCl d­ = 0,03 : 0,1 = 0,3 M
CMZnCl2 = 0,06 : 0,1 = 0,6 M
4. DÆn dß. Yªu cÇu Hs «n tËp tèt ®Ó kiÓm tra häc k× I
Ngày soạn: / / 
Ngày dạy: / / 
 TiÕt 36 kiÓm tra häc k× i
I. Môc tiªu
KiÓm tra ®¸nh gi¸ møc ®é n¾m kiÕn thøc cña häc sinh vÒ c¸c lo¹i hîp chÊt v« c¬ vµ kim lo¹i. Tõ ®ã ®Ó ph©n lo¹i häc sinh vµ cã kÕ ho¹ch gi¶ng d¹y cho häc k× II
RÌn luyÖn ý thøc tù gi¸c trung thùc trong kiÓm tra
II.TiÕn tr×nh gi¶ng d¹y
1. æn ®Þnh.
2. Néi dung kiÓm tra
®Ò ra - ®¸p ¸n l­u t¹i sæ l­u ®Ò
****************************
Ngày soạn: / / 
Ngày dạy: / / 
 TiÕt 37 axit cacb«nic vµ muèi cacb«nat
I. Môc tiªu
KT: HS biÕt ®­îc: - Axit cacb«nic lµ axit rÊt yÕu, kh«ng bÒn
 - Muèi cacb«nat cã nh÷ng tÝnh chÊt cña muèi nh­: td víi axit, td víi dd kiÒm, td víi dung dÞch muèi
 - Ngoµi ra muèi cacb«n¸t cßn dÔ ph©n huû ë nhiÖt ®é cao t¹o thµnh CO2
KN: - BiÕt tiÕn hµnh thÝ nghiÖm ®Ó chøng minh tÝnh chÊt ho¸ häc cña muèi cacb«nat
 - BiÕt quan s¸t hiÖn t­îng, gi¶i thÝch vµ rót ra kÕt luËn
II. §å dïng d¹y häc:
Ho¸ chÊt: NaHCO3, Na2CO3, K2CO3, Ca(OH)2, CaCl2, HCl
Dông cô: èng nghiÖm, èng hót, cèc ®ùng n­íc, gi¸ ®ùng
III. TiÕn tr×nh gi¶ng d¹y
I. Axit cacb«nic H2CO3
1. Tr¹ng th¸i tù nhiªn, tÝnh chÊt vËt lÝ
Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn
Ho¹t ®éng cña HS
Giíi thiÖu sù hoµ tan CO2 vµo n­íc
- vËy CO2 cã ë ®©u?
Tr¶ lêi:
2. TÝnh chÊt hãa häc
Gv:Yªu cÇu HS nhí l¹i thÝ nghiÖm sôc khÝ CO2 vµo n­íc
- Sôc khÝ CO2 vµo n­íc giÊy quú tÝm chuyÓn thµnh mµu ®á nh¹t. VËy em cã kÕt luËn g×?
- §un nhÑ dd quú tÝm cã mµu s¾c ban ®Çu v× sao?
HS nhí l¹i hiÖn t­îng tÝ nghiÖm vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái:
- H2CO3 lµ axit yÕu lµm quú tÝm chuyÓn thµnh mµu ®á nh¹t
- H2CO3 lµ axit kh«ng bÒn dÔ ph©n huû thµnh CO2 vµ H2O
 H2CO3 CO2 + H2O
II. Muèi cacb«nat
1. Ph©n lo¹i
Gv yªu cÇu HS ng/c SGK rót ra kiÕn thøc
HS ng/c th«ng tin n¾m kiÕn thøc
2 lo¹i:
- Muèi trung hoµ: (= CO3) muèi cacb«nat
- Muèi axit: ( - HCO3) hi®r« cacb«nat
2. TÝnh chÊt
Gv yªu cÇu HS ng/c SGK rót ra kiÕn thøc
HS ng/c th«ng tin n¾m kiÕn thøc
2 lo¹i:
- Muèi trung hoµ: (= CO3) muèi cacb«nat
- Muèi axit: ( - HCO3) hi®r« cacb«nat
- Chóng ta ®· ®­îc häc tÝnh tan cña muèi. Em h·y cho biÕt tÝnh tan cña muèi cacb«nat?
- Em h·y dù ®o¸n tÝnh chÊt ho¸ häc cña muèi cacbonat?
GV h­íng dÉn c¸c nhãm HS lµm thÝ nghiÖm :
Cho Na2CO3 vµ NaHCO3 t¸c dông víi HCl
- HiÖn t­îng x¶y ra ntn?
- ViÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng?
- Qua thÝ nghiÖm em kÕt luËn ®iÒu g×?
GV h­íng dÉn c¸c nhãm HS lµm thÝ nghiÖm :
Cho K2CO3 t¸c dông víi Ca(OH)2
- HiÖn t­îng x¶y ra ntn?
- ViÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng?
GV lÊy vÝ dô: Na2CO3 + KOH
- Qua thÝ nghiÖm em kÕt luËn ®iÒu g×?
- GV giíi thiÖu víi HS :
GV h­íng dÉn c¸c nhãm HS lµm thÝ nghiÖm :
Cho Na2CO3 t¸c dông