Giáo án Hóa học 10 nâng cao - Võ Chí Tín

..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
-----------------------------------------------------------------------------
Tiết: 5 Bài 3: ĐỒNG VỊ - NGUYÊN TỬ KHỐI VÀ 
NGUYÊN TỬ KHỐI TRUNG BÌNH
Ngày soạn: 30.8.2009
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Kiến thức 
	Học sinh biết :
Khái niệm đồng vị, nguyên tử khối và nguyên tử khối trung bình của một nguyên tố
	Học sinh hiểu:
Khái niệm đồng vị, cách xác định nguyên tử khối trung bình.
2. Kỹ năng
	Tính được nguyên tử khối trung bình của nguyên tố hoá học moat cách thành thạo, tính tỷ lệ % số nguyên tử của mỗi đồng vị và các bài tập khác có liên quan.
II. CHUẨN BỊ
Học sinh: Đọc sách giáo khoa
Giáo viên: Tranh vẽ các đồng vị của hidro, các phiếu học tập.
III. KIỂM TRA BÀI CŨ
1. Định nghĩa nguyên tố hoá học. Phân biệt khái niệm nguyên tử và nguyên tố. Tại sao nói số điện tích hạt nhân Z và số khối A được coi là những số đặc trưng của nguyên tử hay của hạt nhân.
2. Xaùc ñònh soá proton, soá nôtron trong caùc haït nhaân nguyeân töû sau:
1H, 2H, 3H; 16O, 17O, 18O. coù nhaän xeùt gì veà soá proton, soá nôtron trong caùc haït nhaân nguyeân töû cuûa cuøng một nguyeân toá.
IV . TIÕN TRINH GI¶NG D¹Y
Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn
Ho¹t ®éng cña häc sinh
Ho¹t ®éng 1 : Tæ chøc t×nh huèng d¹y häc
- Sö dông phiÕu häc tËp sè 1.
a) X¸c ®Þnh sè n¬tron, proton, electron vµ sè khèi cña c¸c nguyªn tö sau :
Cl, Cl, C, C, C
b) Nªu nhËn xÐt vµ gi¶i thÝch ?
c) §Þnh nghÜa ®ång vÞ.
GV dùa vµo c©u (b) ®Ó dÉn d¾t HS ®Õn ®Þnh nghÜa ®ång vÞ.
HS ®iÒn ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin vµo phiÕu häc tËp, nhËn xÐt vµ gi¶i thÝch.
a) 
A
P
E
N
Cl
35
17
17
18
Cl
37
17
17
20
C
12
6
6
6
C
13
6
6
7
C
14
6
6
8
b) C¸c nguyªn tö cña cïng mét nguyªn tè clo, cacbon cã sè khèi kh¸c nhau lµ do sè n¬tron kh¸c nhau.
c) §Þnh nghÜa : SGK
Ho¹t ®éng 2 : Dïng phiÕu häc tËp sè 2
Cho c¸c nguyªn tö :
A, B, C, D, G, H, E, L, M, J c¸c nguyªn tö nµo lµ ®ång vÞ cña nhau ?
HS tr¶ lêi :
+ A vµ D lµ nh÷ng ®ång vÞ cña nhau.
+ B vµ H lµ nh÷ng ®ång vÞ cña nhau.
+ G vµ J lµ nh÷ng ®ång vÞ cña nhau.
Ho¹t ®éng 3 : Dïng phiÕu häc tËp sè 3
Cho hai ®ång vÞ hi®ro H vµ H vµ ®ång vÞ clo : Cl vµ Cl
Cã thÓ cã bao nhiªu lo¹i ph©n tö HCl
kh¸c nhau t¹o nªn tõ hai lo¹i ®ång vÞ cña hai nguyªn tè ®ã.
+ GV dïng s¬ ®å biÓu diÔn cÊu t¹o 3 ®ång vÞ cña nguyªn tè hi®ro ®Ó gi¶i thÝch tr­êng hîp ®Æc biÖt : ®ång vÞ H lµ tr­êng hîp duy nhÊt cã n = 0 vµ H cã sè n¬tron gÊp ®«i sè proton vµ do ®ã c¸c ®ång vÞ cã mét sè tÝnh chÊt vËt lÝ kh¸c nhau. 
HCl, HCl, DCl, DCl
Ký hiÖu H lµ D
HS ®äc SGK ®Ó biÕt r»ng hiÖn t­îng ®ång vÞ lµ mét hiÖn t­îng phæ biÕn.
HS nªu mét sè øng dông cña c¸c ®ång vÞ phãng x¹ trong ®êi sèng, y häc
Ho¹t ®éng 4 : Dïng phiÕu häc tËp sè 4
a) Nguyªn tö khèi trung b×nh lµ g× ? ViÕt c«ng thøc tÝnh nguyªn tö khèi trung b×nh vµ gi¶i thÝch.
b) TÝnh nguyªn tö khèi trung b×nh cña nguyªn tè niken, biÕt r»ng trong tù nhiªn c¸c ®ång vÞ cña niken tån t¹i theo tØ lÖ :
 Ni, Ni, Ni, Ni
 67,76% 26,16% 2,42% 3,66%
C«ng thøc : = 
A lµ nguyªn tö khèi trung b×nh
A, B lµ nguyªn tö khèi cña mçi ®ång vÞ, a, b lµ tØ lÖ % mçi ®ång vÞ.
HS ®äc t­ liÖu trong SGK.
a) Nguyªn tö khèi cña mét nguyªn tè lµ nguyªn tö khèi trung b×nh cña hçn hîp c¸c ®ång vÞ cã tÝnh ®Õn tØ lÖ phÇn tr¨m mçi ®ång vÞ trong hçn hîp.
b) 
= 58,74
c) Bµi tËp 5 trang 14 SGK
Cu = 63,546
A = 63	a = ?
B = 65 	b = ? (theo c«ng thøc)
Gäi a lµ % ®ång vÞ Cu
Þ % ®ång vÞ Cu lµ (100 - a)
Dùa vµo c«ng thøc :
63,546 = 
Gi¶i t×m a = 72,7%, b = 27,3%
Ho¹t ®éng 5 : GV h­íng dÉn HS lµm bµi tËp vÒ nhµ : 1, 2, 3, 6 trang 14 SGK.
IV. ĐÁNH GIÁ - RÚT KINH NGHIỆM
............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
-----------------------------------------------------------------------------
Tiết 6
Bài 4: SỰ CHUYỂN ĐỘNG CỦA ELECTRON TRONG NGUYÊN TỬ
 - OBITAN NGUYÊN
	Ngày soạn: 5.9.2009
I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC
1. Kieán thöùc 
	HS biết và hiểu :
	– 	Trong nguyên tử, electron chuyển động như thế nào ? So sánh được quan điểm của Rơ-dơ-pho, Bo và Zom-mơ-phen với quan điểm hiện đại về chuyển động của electron trong nguyên tử. 
	– 	Thế nào là obitan nguyên tử, có những loại obitan nguyên tử nào ? Hình dạng của chúng ? 
2. Kĩ năng
– 	Vận dụng các kiến thức đã học trả lời các câu hỏi và bài tập trong SGK và SBT.
– 	Tự học và học theo nhóm, biết sử dụng công nghệ thông tin trong việc tìm kiếm tư liệu, trình diễn báo cáo của nhóm.
II. CHUAÅN BÒ
Hoïc sinh: Ñoïc saùch giaùo khoa
Giáo viên: phóng to các hình 1.6 ; 1.7 ; 1.8 ; 1.9 và 1.10 SGK.
– 	Có thể dùng phần mềm MS.Powerpoint và Macro media Flash để mô phỏng sự chuyển động của electron trong nguyên tử.
– HS tìm hiểu thêm về cấu trúc của nguyên tử qua các trang web như từ điển Encarta, Wikipedia
III. KIEÅM TRA BAØI CUÕ
1. Trình baøy caùc khaùi nieäm: Ñoàng vò, nguyeân töû khoái. Taïi sao phaûi tính nguyeân töû khoái trung bình?
2. Argon coù 3 ñoàng vò: 36Ar (0,3 %), 38Ar (0,06%) vaø 40Ar (99,6 %). Tính nguyeân töû khoái trung bình cuûa Argon.
IV. TIEÁN TRÌNH GIAÛNG DAÏY
HĐ CỦA GIÁO VIÊN
HĐ CỦA HỌC SINH
NỘI DUNG TINH GIẢN
Vµo bµi
Nh­ ®· biÕt vá electron cña nguyªn tö gåm c¸c electron chuyÓn ®éng xung quanh h¹t nh©n. VËy sù chuyÓn ®éng cña electron trong nguyªn tö nh­ thÕ nµo? Tr¹ng th¸i chuyÓn ®éng cña electron cã gièng sù chuyÓn ®éng cña c¸c vËt thÓ lín hay kh«ng? 
Ho¹t ®éng 1:
GV treo s¬ ®å mÉu hµnh tinh nguyªn tö cña R¬-d¬-pho vµ Bo vµ th«ng b¸o: M« h×nh nµy cho r»ng trong nguyªn tö, electron chuyÓn ®éng trªn nh÷ng quü ®¹o trßn hay bÇu dôc x¸c ®Þnh xung quanh h¹t nh©n, nh­ c¸c hµnh tinh quay xung quanh mÆt trêi. Thµnh c«ng cña thuyÕt Bo lµ gi¶i thÝch ®­îc quang phæ nguyªn tö hi®ro. Tuy nhiªn , m« h×nh nµy kh«ng ph¶n ¸nh ®óng tr¹ng th¸i chuyÓn ®éng cña electron trong nguyªn tö. 
 Tõ lÝ thuyÕt vËt lÝ hiÖn ®¹i, lÝ thuyÕt c¬ häc l­îng tñ, ta biÕt tr¹ng th¸i chuyÓn ®éng cña electron (lµ nh÷ng h¹t vi m«) cã nh÷ng kh¸c biÖt h¼n vÒ b¶n chÊt so víi sù c.®éng cña nh÷ng vËt thÓ vÜ m« mµ ta th­êng quan s¸t thÊy hµng ngµy. M« h×nh nguyªn tö cña Bo vÒ c¬ b¶n dùa trªn nh÷ng ®Þnh luËt cña c¬ häc cæ ®Ión tá ra kh«ng ®Çy ®ñ ®Ó gi¶i thÝch tÝnh chÊt cña n.tö .
Ho¹t ®éng 2:
· GV dïng tranh ®¸m m©y electron cña nguyªn tö h®ro, gióp HS t­ëng t­îng ra h×nh ¶nh x¸c suÊt t×m th©y electron.
 Trong nguyªn tö, c¸c electron chuyÓn ®éng rÊt nhanh xung quanh h¹t nh©n kh«ng theo mét quü ®¹o x¸c ®Þnh. Ng­êi ta chØ nãi ®Õn kh¶ n¨ng quan s¸t thÊy electron t¹i mét ®iÓm nµo ®ã trong kh«ng gian cña nguyªn tö. Tøc lµ nãi ®Õn x¸c suÊt cã mÆt electron t¹i mét thêi ®iÓm quan s¸t ®­îc.
 T­ëng t­îng nh­ mét que h­¬ng ®­îc ch©m löa, nÕu ®Ó yªn ta chØ nh×n thÊy mét ®èm than hång, nh­ng nÕu hu¬ thËt nhanh ta sÏ nh×n thÊy “sîi d©y löa” kh«ng thÓ quan s¸t thÊy ®­êng ®i cña electron. Tõ ®ã liªn hÖ sù c/® rÊt nhanh cña electron xung quanh h¹t nh©n, ta sÏ thÊy mét ®¸m m©y electron. Nãi ®¸m m©y electron nh­ng kh«ng ph¶i do nhiÒu electron t¹o thµnh, mµ ®ã lµ nh÷ng vÞ trÝ cña mét electron. Nãi ®óng h¬n ®ã ph¶i lµ :®¸m m©y x¸c suÊt cã mÆt electron”. 
 NÕu ta xÐt x¸c suÊt cã mÆt cña electron trong mét ®¬n vÞ thÓ tÝch (V rÊt nhá) th× gi¸ trÞ x¸c suÊt thu ®­îc gäi lµ mËt ®é x¸c suÊt cã mÆt electron.
 §èi víi nguyªn tö hi®ro, mËt ®é x¸c suÊt cã mÆt electron lín nh©t ë vïng gÇn h¹t nh©n( biÓu diÔn b»ng nh÷ng dÊu chÊm dµy ®Æc), cµng xa h¹t nh©n mËt ®é x¸c suÊt cã mÆt electron nhá dÇn (dÊu chÊm th­a dÇn). Ng­êi ta ®· x¸c ®Þnh ®­îc kho¶ng kh«ng gian electron c/® xung quanh h¹t nh©n nguyªn tö hi®ro lµ mét khèi cÇu (cßn gäi lµ ®¸m m©y electron h×nh cÇu)cã b¸n kÝnh kho¶ng 0,053nm, trong ®ã x¸c suÊt cã mÆt electron kho¶ng 90%.
 §èi víi nh÷ng nguyªn tö nhiÒu electron, sù c/® cña c¸c electron t¹o thµnh nh÷ng kho¶ng kh«ng gian cã h×nh d¹ng kh¸c nhau m©y electron kh¸c nhau)
 L­u ý: nãi ®¸m m©y electron nh­ng kh«ng ph¶i do nhiÒu electron t¹o thµnh, mµ ®ã lµ nh÷ng vÞ trÝ cña mét electron. Nãi ®óng h¬n ®ã ph¶i lµ :®¸m m©y x¸c suÊt cã mÆt electron”
Ho¹t ®éng 3:
· GV: Electron cã thÓ cã mÆt ë kh¾p n¬i trong kh«ng gian nguyªn tö nh­ng kh¶ n¨ng ®ã kh«ng ®ång ®Òu. Ch¼ng h¹n ®èi víi nguyªn tö hi®ro, kh¶ n¨ng cã mÆt electron lín nhÊt lµ ë khu vùc c¸ch h¹t nh©n mét kho¶ng 0,053nm, trong ®ã x¸c suÊt cã mÆt electron kho¶ng 90%. Ngoµi khu vùc nµy, gÇn hoÆc xa h¹t nh©n h¬n, electron còng cã thÓ xuÊt hiÖn nh­ng víi x¸c suÊt thÊp h¬n nhiÒu. Ta cã thÓ hiÒu: TËp hîp tÊt c¶ nh÷ng ®iÓm mµ t¹i ®ã x¸c suÊt t×m thÊy electron lín nhÊt lµ h×nh ¶nh obitan nguyªn tö.
· ø HS ®äc §N obitan nguyªn tö trong SGK
· GV biÓu diÔn c¸c obitan nguyªn tö mét c¸ch ®¬n gi¶n.
· VD: ng­êi ta nãi h×nh d¹ng obitan ntö hi®ro lµ mét khèi cÇu cã ®­êng kÝnh kho¶ng 0,1 nm nghÜa lµ g×?
Ho¹t ®éng 4
· GV treo tra