Giáo án Bồi dưỡng học sinh giỏi môn Sinh học Lớp 9 - Chủ đề 1: Các thí nghiệm của Menđen

qui luật phân li và qui luật phân li độc lập.
Nhận biết được biến dị tổ hợp xuất hiện trong phép lai 2 cặp tính trạng của Menden.
Nêu được ứng dụng của qui luật phân li trong sản xuất và đời sống.
Tuần 1
Tiết 1
I. CÁC THÍ NGHIỆM CỦA MENĐEN
MENĐEN VÀ DI TRUYỀN HỌC 
Ngày soạn : / / 
Ngày dạy : / / 
 I/.Mục Tiêu: Qua bài học , học sinh phải :
 1. Kiến thức :
	- Nêu được nhiệm vụ , nội dung và vai trò của di truyền học.
	- Hiểu được công lao và phân tích được tính độc đáo trong phương pháp ngcứu của MenĐen. 
	- Ghi nhớ một số thuật ngữ , kí hiệu trong di truyền học.
 2. Kỹ năng : quan sát , phân tích .
 3. Thái độ : Yêu thích nghiên cứu khoa học 
 II/ Chuẩn Bị :	
	 - GV :Tranh phóng to H.1.2 sgk 
 	 - HS :Một số tranh ảnh biến dị của động - thực vật.
 III/ Hoạt Động Dạy Học :
 1. Mở bài : Tại sao con cái sinh ra có các đặc điểm giống và khác so với bố mẹ? Di truyền học sẽ nghiên cứu và giải đáp về 2 hiện tượng trên .
 2. Phát triển bài :
 a. Di Truyền Học :
 Hoạt Động 1 : TÌM HIỂU VỀ DI TRUYỀN HỌC 
 - Mục tiêu : nhiệm vụ , nội dung và vai trò của di truyền học. 
 - Tiến Hành : 
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
- Giáo viên : Cho học sinh làm bài tập ‚tr5
-GVgiải thích :
+ Đ2 giống bố mẹ -> hiện tượng di truyền
+ Đ2 khác bố mẹ -> hiện tượng biến dị
- GVnêu câu hỏi:
? Thế nào là di truyền ? Biến dị 
-Giáo viên giải rõ : di truyền và biến dị là hai hiện tượng song2 và gắn liền với quá trình sinh sản
-GV yêu cầu hs nêu : nhiệm vụ , nội dung và vai trị của di truyền học
- Học sinh nêu 1 số đặc điểm của bản thân 
giống và khác bố mẹ về :tai , mắt , mũi , tóc vv 
- Học sinh phải nêu được 2 hiện tượng DT-BD
-HS sử dụng thông tin sgk trả lời:
 Tiểu kết : Di truyền học :
- Nhiệm vụ : Nghiên cứu tính di truyền và biến dị ở các sinh vật.
- Nội dung : Nghiên cứu cơ sở vật chất,cơ chế , quy luật của hiện tượng di truyền và biến dị .
- Vai trị : Di truyền học cung cấp cơ sở lí thuyết cho khoa học chọn giống và cĩ vai trị quan trọng trong y học và đặc biệt là công nghệ sinh học hiện đại . 
 b. Men den – Người Đặt Nền Móng Cho Di Truyền Học Hiện Đại
 Hoạt Động 2 :TÌM HIỂU PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH CÁC THẾ HỆ LAI CỦA MEN ĐEN
 - Mục tiêu : Hiểu được công lao và phương pháp nghiên cứu độc đáo của Men đen" Nhận biết được sự tương phản của từng cặp tính trạng.
 - Tiến hành : 
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
- Giáo viên giới thiệu sơ lược về Men đen , tình hình ngcứu di truyền thế kỉ XIX(nghiên cứu đồng thời tồn bộ các TT) và p2 nghiên cứu của Men đen (tách riêng từng cặp tính trạng để nghiên cứu) 
- GV yêu cầu hs quan sát hình 1.2 -> nêu nhận xét đặc điểm của từng cặp tính trạng
- GV yêu cầu hs ngcứu mục II -> trả lời :
? P2 nghiên cứu của Men đen gọi là gì ? Gồm những nội dung cơ bản nào
- Giáo viên nhấn mạnh tính độc đáo của phương pháp và giải thích thêm vì sao ông chọn đâäu Hà Lan làm đối tượng nghiên cứu 
- Học sinh quan sát H.1.2
- Thảo luận nhóm-> đại diện trình bày , các nhóm khác bổ sung
* yêu cầu : nêu được sự tương phản của từng cặp tính trạng : trơn – nhăn ; vàng – xanh vv
- HS dựa vào thông tin trả lời -> lớp bổ sung
 Tiểu kết : Phương pháp phân tích các thế hệ lai :
 - Lai các cặp bố mẹ khác nhau về một hoặc một số cặp tính trạng thuần chủng tương phản , rồi theo dõi sự di truyền riêng rẽ của từng cặp tính trạng đó trên con cháu của từng cặp bố mẹ 
 - Dùng toán học thống kê để phân tích các số liệu thu được . Từ đó rút ra qui luật di truyền các tính trạng .
 c. Một Số Thuật Ngữ Và Kí Hiệu Cơ Bản Của Di Truyền Học
 Hoạt Động 3 : TÌM HIỂU MỘT SỐ THUẬT NGỮ VÀ KÍ HIỆU CƠ BẢN CỦA DI TRUYỀN HỌC .
- Mục tiêu : hs ghi nhớ được các thuật ngữ và kí hiệu.
 - Tiến hành :
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
- Giáo viên nêu và giải thích các thuật ngữ : tính trạng ,cặp tính trạng tương phản,nhân tố di truyền, giống thuần chủng.
- Giáo viên yêu cầu học sinh nêu ví dụ minh họa ïcho từng thuật ngữ .
- Giáo viên nêu một số kí hiệu thường dùng trong di truyền học.
- Giáo viên đọc một ví dụ yêu cầu học sinh viết bằng kí hiệu di truyền.
- Học sinh nêu các ví dụ minh họa cho từng khái niệm.
- Học sinh thực hiện bài tập vân dụng của giáo viên.
 Tiểu kết :
 Một số thuật ngữ – Kí hiệu cơ bản của di truyền học (trang 6 sgk). 
 3. Kết luận bài học : Trả lời câu hỏi 1,2 sgk.
 4. Kiểm tra-đánh giá :
	? Khoanh trịn vào câu ‎đáp án đúng : Cặp tính trạng sau đây là cặp tính trạng tương phản :
a) hạt vàng – hạt trơn. b) hạt xanh – hạt nhăn
c) thân cao – quả lục. d) hoa đỏ - hoa trắng.
	? Phương pháp nghiên cứu của Men đen tính độc đáo thể hiện ở điểm nào .
 5. Dặn dò : Chuẩn bị lệnh ở bài 2 .
 RÚT KINH NGHIỆM
Grêgo Menden sinh ra trong một gia đình nông dân ở xứ Môravi ( tiệp khắc cũ ) ngày 22 tháng 7 năm 1822 . Những năm di học ông đã sớm tỏ ra là một người yêu thích khoa học , yêu thích thiên nhiên , bộc lộ những năng khiếu bẩm sinh và có thành tích xuất sắc . Tuy nhiên , do hoàn cảnh gia đình túng thiếu nên khi học hết cấp trung học ( 1843 ) Men den bước vào tu viện thánh Phoma tại thành phố nhỏ Brơnô yên tĩnh vùng Bôhêm ( tiệp khắc cũ ) . Với đẳng cấp của người tu hành trong tu viện , Men den nhận tên mới Grêgo , với tên này người ta đã biết đến ông cho tới ngày nay .
	Mơ ước của Men den là trở thành thâỳ giáo . Lúc bấy giờû nhà dòng phải chuẩn bị một số thầy giáo cho trường trung học , thế là Men den có điều kiện thực hiện ước mơ của mình . Từ năm 1851 – 1853 Men den tiếp tục học ở trường Đại học Tổng hợp Viên , ở đây ông học vật lí , toán học , nghe các bài giảng về hoá học , động vật học , thực vật học và cổ sinh học , làm quen với các phương pháp của khoa học thực nghiệm . Sau đó trở thành thầy giáo ở trường cao đẳng thực hành tại Brơnôø làm việc ở đó 14 năm . Là một nhà sư phạm xuất sắc , tốt bụng và trung thực , ông đã được học trò hết sức yêu mến . Trong những năm đó , Men den tiến hành những thí nghiệm kinh điển của mình trên đậu Hà Lan ( 1856 – 1863 ) ở 1 khu đất nhỏ trong tu viện . Năm 1865 được xem là năm ra đời của di truyền học . Trong năm này Men den đọc bản báo cáo có tính chất lịch sử “ Thí nghiệm về các cơ thể lai thực vật “ tại hội nghị của Hội các nhà tự nhiên học thành phố Brơnô . Năm 1866 công trình của Men den được in tronh kỉ yếu của Hội các nhà tự nhiên học Brơnô . Tuy nhiên phát minh của Men đen đã không được người đương thời hiểu thấu .
	Năm 1879 Men den được chỉ định làm tu viện trưởngvà đời sống của ông thay đổi về cơ bản : công việc lãnh đạo tu viện và các công việc quản lí sự vụ đã làm ông phải bỏ dở công việc giảng dạy và nghiên cứu . Hơn nữa 1 điều không may đã đến với ông : công trình lai giống thực vật buộc ông phải mất hàng giờ quan sát những đối tượng rất nhỏ trong suốt hàng chục năm đã làm cho mắt ông bị mờ .
	Men den qua đời ngày 6 – 1 – 1884 do viêm thận nặng .
	Công trình của ông chỉ tóm tắt trong 50 trang nhưng đã chứa đựng tất cả những gì là nội dung cơ bản của di truyền học . 
Grêgo Menden sinh ra trong một gia đình nông dân ở xứ Môravi ( tiệp khắc cũ ) ngày 22 tháng 7 năm 1822 . Những năm di học ông đã sớm tỏ ra là một người yêu thích khoa học , yêu thích thiên nhiên , bộc lộ những năng khiếu bẩm sinh và có thành tích xuất sắc . Tuy nhiên , do hoàn cảnh gia đình túng thiếu nên khi học hết cấp trung học ( 1843 ) Men den bước vào tu viện thánh Phoma tại thành phố nhỏ Brơnô yên tĩnh vùng Bôhêm ( tiệp khắc cũ ) . Với đẳng cấp của người tu hành trong tu viện , Men den nhận tên mới Grêgo , với tên này người ta đã biết đến ông cho tới ngày nay .
	Mơ ước của Men den là trở thành thâỳ giáo . Lúc bấy giờû nhà dòng phải chuẩn bị một số thầy giáo cho trường trung học , thế là Men den có điều kiện thực hiện ước mơ của mình . Từ năm 1851 – 1853 Men den tiếp tục học ở trường Đại học Tổng hợp Viên , ở đây ông học vật lí , toán học , nghe các bài giảng về hoá học , động vật học , thực vật học và cổ sinh học , làm quen với các phương pháp của khoa học thực nghiệm . Sau đó trở thành thầy giáo ở trường cao đẳng thực hành tại Brơnôø làm việc ở đó 14 năm . Là một nhà sư phạm xuất sắc , tốt bụng và trung thực , ông đã được học trò hết sức yêu mến . Trong những năm đó , Men den tiến hành những thí nghiệm kinh điển của mình trên đậu Hà Lan ( 1856 – 1863 ) ở 1 khu đất nhỏ trong tu viện . Năm 1865 được xem là năm ra đời của di truyền học . Trong năm này Men den đọc bản báo cáo có tính chất lịch sử “ Thí nghiệm về các cơ thể lai thực vật “ tại hội nghị của Hội các nhà tự nhiên học thành phố Brơnô . Năm 1866 công trình của Men den được in tronh kỉ yếu của Hội các nhà tự nhiên học Brơnô . Tuy nhiên phát minh của Men đen đã không được người đương thời hiểu thấu .
	Năm 1879 Men den được chỉ định làm tu viện trưởngvà đời sống của ông thay đổi về cơ bản : công việc la