Giáo án bài 32: Tập tính của động vật (tiếp theo)

	Tuần: 3.HKII	GVHD: Dương Mỹ Phương
	Môn: Sinh học 11CB	Ngày soạn: 14/02/2014
	Tiết:	Ngày dạy: 
GIÁO ÁN
Chương II. Cảm ứng
B – Cảm ứng ở động vật
Bài 32: Tập tính của động vật ( tiếp theo)
Mục tiêu
Sau khi học xong bài này học sinh phải:
Kiến thức
Trình bày được một số hình thức học tập chủ yếu ở động vật
Liệt kê được một sô ví dụ về các dạng tập tính phổ biến ở động vật
Nêu được ví dụ về ứng dụng hiếu biết tập tính vào đời sống sản xuất
Kỹ năng
Phân tích so sánh
Khái quát kiến thức
Nâng cao khả năng làm việc nhóm
Thái độ
Hình thành thế giới quan khoa học, liên hệ thực tế với bản thân
Liên hệ thực tế bản thân trong việc nuôi, huấn luyện vật nuôi
Phương pháp
Trong bài này giáo viên sử dụng các phương pháp:
Hỏi đáp – tìm tòi
Thuyết trình
Thảo luận nhóm
Phương tiện
-Giáo viên: Tư liệu, các slide hình ảnh về tập tính động vật.
-HS: Sách giáo khoa, xem trước bài 32.
Nội dung trọng tâm
- Tập tính học được và một số dạng tập tính phổ biến ở động vật
Tiến trình dạy học
Ổn định lớp học
Kiểm tra bài cũ
Phân biệt tập tính bẩm sinh và tập tính học được, cho ví dụ?
Cơ sở thần kinh của tập tính bẩm sinh và tập tính học được?
Bài mới: đặt vấn đề
Hoạt động1: Tìm hiểu một số hình thức học tập ở động vật
Hoạt động giáo viên
Nội Dung
Chiếu slide về quen nhờn.
GV : Vậy quen nhờn là gì ?
Hãy nêu một ví dụ khác? 
HS: Trả lời
GV: tổng kết và nêu khái niệm tập tính quen nhờn
GV: Cho học sinh xem đoạn video ngắn và yêu cầu học sinh cho biết đó là hình thức học tập gì ?
Tập tính in vết có đặc điểm gì?
à Con non mới ra đời có tính bám và đi theo vật chuyển động mà chúng nhìn thấy lần đầu tiên.
GV: Giới thiệu cho học sinh về hình thức học tập điều kiện hóa.
Mô tả thí nghiệm Paplop
Thuyết giảng về điều kiện hóa đáp ứng cho học sinh
Mô tả thí nghiệm Skinner
Cho học sinh xem video về thí nghiệm skinner
GV: vậy điều kiện hóa hành động là gì?
HS: trả lời
à Là kiểu liên kết một hành vi của động vật với một phần thưởng (phạt), sau đó động vật chủ động lặp lại các hành vi đó
GV: Chiếu slide về học ngầm 
+ Nếu thả con chuột vào khối ma trận thì chúng có khả năng tìm đên thức ăn ở tâm ma trận nhanh chóng được hay không ? 
HS: Trả lời
GV: Nêu một ví dụ về hình thức học ngầm
Giáo viên có thể phân tích thêm nếu học sinh trả lời chưa chính xác 
GV : Vậy học ngầm là gì ?
HS: Trả lời
Chiếu slide con khỉ lấy chuối nhờ thùng gỗ để lấy chuối
GV: Nếu chúng ta cho một con khỉ ở ngoài tự nhiên vào phòng có các thùng gỗ và các quá chuối treo trên cao thì con khỉ đó có thể lầy được chuối không?
HS: Trả lời
GV: Nhận xét, khái quát khái niệm học khôn bằng sơ đồ
àhọc khôn là kiểu phối hợp các kinh nghiệm cũ đễ giải quyết vấn đề mới
GV: giảng giải cho học sinh học khôn chỉ có ở động vật bậc cao như con người và thú linh trưởng,
GV: Yêu cầu học sinh thực hiện lệnh sách giáo khoa trang 129
HS: Thực hiện lệnh
IV. Một số hình thức học tập ở động vật
Quen nhờn
-Là hình thức học tập đơn giản.
-Động vật phớt lờ, không trả lời những kích thích lặp lại nhiều lần nếu những kích thích đó không kèm theo sự nguy hiểm.
 In vết
-Con non mới ra đời có tính bám và đi theo vật chuyển động mà chúng nhìn thấy lần đầu tiên.
Điều kiện hóa
a. Điều kiện hóa đáp ứng
- Là hình thành mối liên kết thần kinh mới trong thần kinh trung ương dưới tác động của các kích thích kết hợp đồng thời
b. Điều kiện hóa hành động
- Là kiểu liên kết một hành vi của động vật với một phần thưởng (phạt), sau đó động vật chủ động lặp lại các hành vi đó
Học ngầm
-Là kiểu học không có ý thức, không biết rõ là mình đã học được. Sau này, khi có nhu cầu thì kiến thức đó tái hiện lại giúp động vật giải quyết được những tình huống tương tự
Học khôn
-Là kiểu học phối hợp các kinh nghiệm cũ để tìm cách giải quyết tình huống mới
Hoạt động2: Tìm hiểu một số dạng tập tính phổ biến
Hoạt động giáo viên – Hoc sinh
Nội dung
GV: Cho học sinh xem video
Yêu cầu hoạt động nhóm trả lời câu hỏi:
Có những tập tính nào trong đoạn clip trên?
Chia lớp thành 4 nhóm thảo luận 
Nhóm 1: Nghiên cứu tập tính kiếm ăn
Nhóm 2: Nghiên cứu tập tính bảo vệ lãnh thổ
Nhóm 3: Nghiên cứu tập tính sinh sản
Nhóm 4: Nghiên cứu tập tính di cư
Các nhóm thảo luận hoàn thành phiếu học tập, theo mục đã phân công ?
Dạng tập tính
Đặc điểm
Ví dụ
Kiếm ăn
Bảo vệ lãnh thổ
Sinh sản
Di cư
Tập tính xã hội
Lần lượt cho các nhóm trình bày về tập tính mà nhóm tìm hiểu
Thuyết giảng cho học sinh về tập tính xã hội ở động vật
-Là tập tính bày đàn
-Tập tính thứ bậc: phân công con đầu đàn bảo vệ đàn và được ưu tiên về thức ăn, con cái trong mùa sinh sản
-Tập tính vị tha: hi sinh quyền lợi, tính mạng bản thân cho lợi ích của bày đàn
Một số dạng tập tính phổ biến ở động vật
Tập tính kiếm ăn
Ở động vật thần kinh chưa phát triển chủ yếu là tập tính bẩm sinh
Động vật có tổ chức thần kinh phát triển: tập tính do học được ở bố mẹ đồng loại và rút kinh nghiệm bản thân
Bảo vệ lãnh thổ
Chống lại các cá thể khác cùng loài để bảo vệ nguồn thức ăn, nơi ở và sinh sản
Phạm vi bảo vệ lãnh thổ tùy từng loài
Tập tính sinh sản
Mang tính bản năng, đây là tập tính bẩm sinh
Tập tính di cư
Thay đổi nơi sông tùy theo mùa
Động vật di chuyển quảng đường dài 1 chiều hoặc 2 chiều
Di cư dựa vao vị trí, mặt trời, từ trường trái đất v.v..
Tập tính xã hội
Là tập tính bày đàn
+Tập tính thứ bậc: phân công con đầu đàn bảo vệ đàn và được ưu tiên về thức ăn, con cái trong mùa sinh sản
+Tập tính vị tha: hi sinh quyền lợi, tính mạng bản thân cho lợi ích của bày đàn
Hoạt động 3: tìm hiểu về ứng dụng một số hiểu biết về tập tính vào đời sống.
Hoạt động của giáo viên
Nội dung
Sau khi đã tìm hiểu về các tập tính của động vật chúng ta cùng tìm hiều thực tế ứng dụng hiểu biết về tập tính vào đời sống và sản xuất
GV: Em hãy nêu một số ví dụ về ứng dụng hiểu biết về tập tính vào đời sống và sản xuất
àgiáo viên giúp học sinh hoàn thiện câu trả lời và phân loại các ứng dụng
+ Ứng dụng trong giải trí
+ Ứng dụng trong nông nghiệp
-Bảo vệ mùa màng
-Chăn nuôi
+ Ứng dụng trong quốc phòng an ninh
VI. ứng dụng hiểu biết về tập tính vào đời sống và sản xuất
+ Ứng dụng trong giải trí: cá heo làm xiếc
+ Ứng dụng trong nông nghiệp
-Bảo vệ mùa màng: sử dụng thiên địch ( bọ ngựa, kiến)
-Chăn nuôi: sức kéo của trâu, bò
+ Ứng dụng trong quốc phòng an ninh: sử dụng chó nghiệp vụ
Củng cố
Trả mời một số câu hỏi trắc nghiệm
Câu 1: Nếu thả 1 hòn đá nhỏ bên cạnh con rùa, rùa sẽ rụt đầu và chân vào mai. Lặp lại hành động đó nhiều lần thì rùa sẽ không rụt đầu vào mai nữa. Đây là ví dụ về hình thức học tập:
	A. Học ngầm. 	 B. In vết
	C. Học khôn.	 D. Quen nhờn.
Câu 2: Thầy yêu cầu bạn giải một bài tập đại số mới. Dựa vào kiến thức đã có, bạn giải được bài tập đó . Đây là một ví dụ về hình thức học tập:
	A. Điều kiện hoá đáp ứng. 
	B. Học ngầm
	C. Điều kiện hoá hành động.	 
	D. Học khôn 
Câu 3 : Một con mèo đang đói chỉ nghe thấy tiếng bày bát đĩa lách cách, nó đã vội vàng chạy xuống bếp. Đây là ví dụ về hình thức học tập:
 A. Học ngầm. 	 B. Điều kiện hoá đáp ứng. 
 C. Quen nhờn.	 D. Điều kiện hoá hành động.
Dặn dò
Hoàn thành vở ghi bài
Học bào trả lời các câu hỏi cuối sách giáo khoa
Chuẩn bị bài học tiếp theo bài 34 sinh trưởng ở thực vật
Phụ lục
Phiếu học tập
Dạng tập tính
Đặc điểm
Ví dụ
Kiếm ăn
Ở động vật thần kinh chưa phát triển chủ yếu là tập tính bẩm sinh
Động vật có tổ chức thần kinh phát triển: tập tính do học được ở bố mẹ đồng loại và rút kinh nghiệm bản thân
Gà con mổ chính xác thức ăn
Mèo rình vồ chuột
Bảo vệ lãnh thổ
Chống lại các cá thể khác cùng loài để bảo vệ nguồn thức ăn, nơi ở và sinh sản
Phạm vi bảo vệ lãnh thổ tùy từng loài
Sói đánh dấu mùi bằng nước tiểu
Sinh sản
Mang tính bản năng, đây là tập tính bẩm sinh
Công khoe mẽ bộ lông để quyến rủ con mái
Ếch đực có túi kêu ở miệng để dụ con cái vào mùa sinh sản
Di cư
Thay đổi nơi sông tùy theo mùa
Động vật di chuyển quảng đường dài 1 chiều hoặc 2 chiều
Di cư dựa vao vị trí, mặt trời, từ trường trái đất v.v..
Chim én di cư về phương nam
Cá hồi di cư về biển để đẻ 
Tập tính xã hội
Là tập tính bày đàn
+Tập tính thứ bậc: phân công con đầu đàn bảo vệ đàn và được ưu tiên về thức ăn, con cái trong mùa sinh sản
+Tập tính vị tha: hi sinh quyền lợi, tính mạng bản thân cho lợi ích của bày đàn
Ong kiến sống thành đàn lớn
Sư tử đực chịu trách nhiệm bảo vệ lãnh thổ cho cả đàn
Rút kinh nghiệm
	Ban chỉ đạo thực tập	Giáo viên hướng dẫn	Giáo sinh thực tập
	Dương Mỹ Phương	Nguyễn Tài Thu