Đề thi khảo sát chất lượng học sinh giỏi môn Địa lý Lớp 9 - Năm học 2012-2013 - Trường THCS Yết Kiêu (Có đáp án)

Phòng gd GIA LỘC
Trường THCS yẾT KIấU
Đề thi học sinh giỏi lớp 9
Năm học: 2012- 2013
Môn: Địa lý
(Thời gian làm bài 150 phút )
Câu 1: (2 điểm)
Trình bày thành phần cấu tạo của khí quyển? Phân tích vai trò của khí quyển đối với đời sống và giải thích những nhân tố ảnh hưởng đến khí quyển và gây hậu quả làm thay đổi khí hậu trên Trái Đất?
Câu 2: (2 điểm)
Dựa vào át lát Địa lý Việt Nam hãy nêu biểu hiện của thiên nhiên nhiệt đới gió mùa qua các thành phần địa hình và sông ngũi ở nước ta?
Câu 3: (3 điểm)
Đồng bằng sông Hồng là một trong những vùng có ý nghĩa quan trọng trong công cuộc phát triển kinh tế - xã hội của đất nước:
Em hãy nêu rõ:
1. Tại sao đồng bằng sông Hồng là nơi dân cư tập trung đông đúc nhất cả nước.
2. Các biện pháp chính để giải quyết vấn đề dân số ở đồng bằng sông Hồng.
Câu 4: (3 điểm)
Cho bảng số liệu dưới đây:
Tổng sản phẩm trong nước (GDP) theo giá trị thực tế phân theo khu vực kinh tế của nước ta (đơn vị tính: Tỷ đồng).
Năm
Nông - Lâm - Thuỷ sản
Công nghiệp - Xây dựng
Dịch vụ
1995
16252
9513
16190
1997
62219
65820
100853
2000
80826
100595
132202
2002
108356
162220
171070
2007
123383
206197
206182
1. a. Nêu các dạng biểu đồ có thể vẽ được (chỉ nêu các dạng và cách vẽ không cần vẽ cụ thể) để thể hiện sự chuyển dịch cơ cấu GDP theo số liệu đã cho.
 b. Lựa chọn một dạng biểu đồ thích hợp nhất và giải thích tại sao lại có sự lựa chọ này.
 c. Vẽ biểu đồ đã được lựa chọn.
2. Từ biểu đồ đã vẽ, nhận xét và giải thích sự chuyển dịch cơ cấu GDP phân theo khu vực kinh tế của nước ta.
___________________________________
(Học sinh được sử dụng át lát địa lý)
Hướng dẫn chấm
 đề thi học sinh giỏi môn địa lý lớp 9
Thời gian làm bài: 150 phút
Nội dung
Điểm
Câu 1: (2 điểm) 
* Thành phần cấu tạo của khí quyển:
- Thành phần: Nitơ chiếm 78%, ôxi chiếm 21%; Hơi nước và khí khác chiếm 1%.
- Cấu trúc: Gồm 5 lớp (tầng đối lưu; tầng bình lưu, tầng giữa; tầng ion, tầng ngoài). 
* Vai trò của khí quyển:
- Bảo vệ sự sống trên Trái Đất (tầng ôzôn)
- Cung cấp lượng khí ôxi cần thiết cho sinh vật
- Nơi diễn ra các quá trình thời tiết, khí hậu và hoàn lưu khí quyển.
- Điều hoà nhiệt cho bề mặt Trái Đất.
* Những tác nhân làm ảnh hưởng đến khí quyển và gây hậu quả thay đổi khí hậu Trái Đất:
+ Hiệu ứng nhà kính làm khí hậu Trái Đất nóng lên.
Khí thải CN (khí CO2) làm tăng hiệu ứng nhà kính của khí quyển, làm nhiệt độ không khí tăng
Trái Đất nóng lên làm băng ở 2 cực Trát Đất tan ra, nước biển dâng cao.
+ Sự phá huỷ tầng ôzôn 
+ Hiện tượng mưa axít
Câu 2: (2 điểm): Dựa vào át lát Địa lý:
- Địa hình:
+ Xâm thực mạnh ở vùng đồi núi (địa hình bị cắt xẻ mạnh đất xói mòn rửa trôi). Vùng núi đá vôi hình thành địa hình cactxơ, các hang động.
+ Bồi tụ nhanh ở đồng bằng hạ lưu sông: Quá trình xâm thực, bào mòn địa hình bề mặt địa hình ở miền đồi núi là sự bồi tụ, mở mang nhanh chóng ở đồng bằng hạ lưu sông.
(Rìa phía Đông Nam đồng bằng châu thổ sông Hồng và phía Tây Nam đồng bằng châu thổ sông Cửu Long hàng năm lấn ra biển từ vài chục đến vài trăm m).
=> Quá trình xâm thực và bồi tụ là quá trình chính trong sự hình thành và biến đổi địa hình Việt Nam.
- Sông ngòi:
+ Mạng lưới sông dày đặc:
Nước ta có 2360 con sông dài trên 10km. Dọc bờ biển trung bình cứ 20km lại bắt gặp 1 cửa sông. Sông ngòi nhiều phần lớn là sông nhỏ.
+ Sông ngòi nhiều nước, giàu phù sa.
Sông ngòi nước ta có lượng nước lớn, tổng lượng nước là 839 tỷ m3/năm
Tổng lượng phù sa hàng năm của sông ngòi trên lãnh thổ nước ta khoảng 200 triệu tấn.
- Chế độ nước theo mùa: Nhịp điệu dòng chảy của sông ngòi nước ta theo sát nhịp điệu mùa. 
 Câu 3: (3 điểm)
1. Đồng bằng sông Hồng có dân cư đụng , mật độ lớn nhất so với các vùng trong cả nước. 
a) Nguyên nhân về tự nhiên 
- Đồng bằng sông Hồng là đồng bằng châu thổ rộng lớn thứ hai sau đồng bằng sông Cửu Long, với diện tích khoảng 1,5 triệu ha, đây là điều kiện thuận lợi cho việc cư trú và sản xuất.
- Nguồn nước tương đối phong phú với hệ thống sông Hồng và sông Thái Bình, cùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, là những yếu tố quan trọng để thu hút dân cư tới sinh sống từ lâu đời.
b) Nguyên nhân về lịch sử khai thác lãnh thổ 
- Đồng bằng sông Hồng là một trong những vùng được khai phá và định cư lâu đời nhất ở nước ta, nhờ sự thuận lợi về địa hình và khí hậu.
- Do việc khai thác từ lâu đời cộng với các yếu tố khác làm cho dân cư đồng bằng sông Hồng trở nên đông đúc.
c) Nguyên nhân về kinh tế - xã hội 
Nền nông nghiệp trồng lúa nước ở đồng bằng sông Hồng đã có từ xa xưa (thời hậu kì đá mới). Ngày nay trình độ thâm canh lúa nước ở đây đạt mức cao nhất trong cả nước, đòi hỏi phải có nhiều lao động.
- ở đồng bằng sông Hồng đã hình thành một mạng lưới trung tâm công nghiệp quan trọng và mạng lưới đô thị dày đặc như Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định ....
d) Tổng hợp các nguyên nhân khác:
2. Các biện pháp giải quyết vấn đề dân số ở đồng bằng sông Hồng 
a) Phân bố lại dân cư và lao động (......)
b) Thực hiện có kết quả công tác dân số - kế hoạch hoá gia đình (........)
c) Chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống. Khi chất lượng cuộc sống được cải thiện thì mức sinh đẻ sẽ giảm đi.
Câu 4: (3 điểm)
1) Lựa chọn và vẽ biểu đồ thích hợp nhất
a) Nêu các dạng có thể vẽ được để thể hiện sự chuyển dịch cơ cấu
- Biểu đồ tròn (xử lí số liệu và vẽ 5 hình tròn)
- Biểu đồ cột chồng (xử lí số liệu và vẽ 5 hình chồng)
- Biểu đồ ô vuông (xử lí số liệu và vẽ 5 ô vuông)
- Biểu đồ miền (xử lí số liệu và vẽ biểu đồ miền)
b) Chọn một dạng thích hợp nhất và giải thích
- Chọn biểu đồ miền
- Giải thích:
+ Các dạng còn lại tuy không sai, nhưng không thấy được cơ cấu và sự chuyển dịch cơ cấu một cách trực quan.
+ Dạng biểu đồ miền đáp ứng được đầy đủ yêu cầu của câu hỏi và rất trực quan.
c) Vẽ biểu đồ miền.
- Kết quả xử lí số liệu (%):
Năm
Tổng cộng
Nông, lâm, thuỷ sản,
Công nghiệp, xây dựng
Dịch vụ
1995
100,0
38,7
22,7
38,6
1997
100,0
27,2
28,8
44,0
2000
100,0
25,8
32,1
42,1
2002
100,0
24,5
36,7
38,8
2007
100,0
23,0
38,5
38,5
- Vẽ biểu đồ miền, yêu cầu:
+ Vẽ chính xác khoảng cách năm, chia và ghi đầy đủ % ở trục đứng và nằm ở trục ngang, đẹp.
+ Có chủ giải và tên biểu đồ.
2) Nhận xét và giải thích:
a) Nhận xét:
- Có sự chuyển dịch rất rõ rệt.
- Xu hướng là tăng tỷ trọng của khu vực II (Công nghiệp - xây dựng) và khu vực III (Dịch vụ), giảm tỷ trọng khu I (Nông - Lâm - Thuỷ sản).
b) Giải thích:
- Theo xu thế chung của thế giới.Đáp ứng được yêu cầu đổi mới đất nước, phục vụ sự nghiệp CNH- HĐH
0,5
0,5
1,0
0,5
0,25
0,5
0,5
0,25
0,5
0,5
0,5
0,25
0,5
0,5
0,25
0,5
0,5
0,5
0,5
1,0
0,5
0,5