Đề tài Vận dụng một số kỹ thuật dạy học tích cực để nâng cao chất lượng học sinh trong giảng địa lí 7
Giáo dục là nền tảng của xã hội, là cơ sở tiền đề để quyết định sự phồn vinh của đất nước. Giáo dục cung cấp những hiểu biết về kho tàng tri thức của nhân loại cho biết bao thế hệ, giúp cho các em những hiểu biết cơ bản cần thiết về khoa học và cuộc sống. Mặt khác giáo dục còn góp phần hình thành và bồi dưỡng nhân cách tốt đẹp cho học sinh
Vậy để giáo dục có hiệu quả và đạt chất lượng cao, trong quá trình giảng dạy chúng ta cần thiết phải đổi mới về nội dung, phương pháp dạy học, trong đó đổi mới phương pháp nhằm phát huy tích tích cực của học sinh là vấn đề quan trọng. Định hướng đổi mới phương pháp dạy và học được xác định trong nghị quyết Trung ương 4 khóa VII(1-93), nghị quyết Trung ương 2 khóa VII (12-1996), được thể chế hóa trong Luật Giáo dục (2005), trong chỉ thị của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đăc biệt chỉ thị số 14(4-1999). Luật Giáo dục, điều 28.2, đã ghi “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”.
Hè năm 2012, Giáo viên đã được tập huấn chuyên đề về một số phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực nằm trong dự án Việt - Bỉ. Tuy nhiên, việc vận dụng các kỹ thuật dạy học trong môn địa lí không phải là vấn đề đơn giản, nó phụ thuộc khá nhiều vào yếu tố khách quan như cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, trình độ học sinh. vì vậy, với giáo viên ở nhiều trường, nhiều địa phương thì các kỹ thuật dạy học tích cực vẫn là vấn đề khá mới mẻ, việc vận dụng vào thực tiễn chưa thật thường xuyên, nhiều nơi còn mang tính hình thức. Riêng đối với trường THCS Cẩm Ngọc, việc ứng dụng các kỹ thuật dạy học còn khá khiêm tốn, một phần do trang bị của giáo viên về kỹ thuật dạy học còn hạn chế, phần vì điều kiện cơ sở vật chất, khả năng của học sinh.
Từ thực tế trên, tôi mạnh dạn thực hiện đề tài "Vận dụng một số kỹ thuật dạy học tích cực để nâng cao chất lượng học sinh trong giảng dạy địa lí 7" với hy vọng cùng chia sẻ kinh nghiệm, hiểu biết về kỹ thuật dạy học với đồng nghiệp, đồng thời cùng nhau vận dụng vào thực tiễn dạy học để nâng cao chất lượng môn địa lí.
Bạn đang xem trước 20 trang mẫu tài liệu Đề tài Vận dụng một số kỹ thuật dạy học tích cực để nâng cao chất lượng học sinh trong giảng địa lí 7, để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
a đới ôn hòa. Tiết 20 Bài 19 Môi trường hoang mạc Mục 1: Đặc điểm của môi trường Tiết 31 Bài 30 Kinh tế châu Phi Mục 1: Nông Nghiệp Tiết 33 Bài 32 Các khu vực châu phi Mục 2: Khu vực Trung Phi Tiết 37 Bài 34 Thực hành: So sánh nền kinh tế của ba khu vực châu Phi Mục 2: So sánh nền kinh tế của 3 khu vực Tiết 39 Bài 36 Thiên nhiên Bắc Mĩ Mục 1: Các khu vực địa hình Tiết 44 Bài 41 Thiên nhiên Trung và Nam Mĩ Mục 1b: Khu vực Nam Mĩ Tiết 47 Bài 44 Kinh tế Trung và Nam Mĩ Mục 1a: Các hình thức sở hữu trong nông nghiệp Tiết 53 Bài 48 Thiên nhiên châu Đại Dương Mục 2: Khí hậu thực vật và động vật Tiết 58 Bài 52 Thiên nhiên châu Âu (tiếp) Mục 3: Các môi trường tự nhiên Tiết 59 Bài 53 Thực hành: Đọc và phân tích lược đồ, biểu đồ nhiệt độ và lượng mưa châu Âu Mục 2: Phân tích một số biểu đồ nhiệt độ, lượng mưa. Trong điều kiện giảng dạy trên lớp, trong thời gian 1 tiết học, kỹ thuật mảnh ghép thích hợp nhất là vào những phần khi thảo luận bao gồm 2 nội dung chính. Cách tiến hành như sau: + Trong giai đoạn 1, giáo viên chia lớp thành 8 hoặc 10 nhóm theo các bàn. Yêu cầu các nhóm lẻ (nhóm 1,3,5,7,) thảo luận 1 nội dung; các nhóm chẵn (nhóm 2,4,6,8) thảo luận 1 nội dung bài học. Sau thời gian 2 đến 3 phút các thành viên trong nhóm đã nắm vững nội dung thảo luận của nhóm mình. Sang giai đoạn 2 giáo viên yêu cầu các nhóm lẻ sẽ quay xuống dưới và tạo thành nhóm mới là các nhóm: 1 và 2 tạo thành nhóm A; 3 và 4 là nhóm B; 5 và 6 là nhóm C; 7 và 8 tạo thành nhóm D. Như vậy ở vòng 2 này các nhóm mới đã biết đầy đủ nội dung bài học và điền kết quả thảo luận vào bảng phụ để trình bày trước lớp. Khi áp dụng kỹ thuật mảnh ghép nếu chia nhóm như ở trên thi học sinh không phải thay đổi chỗ ngồi nhiều gây lộn xộn lớp. Đồng thời tham gia tích cực quá trình thảo luận và nắm vững nội dung bài học * Ví dụ cụ thể: Tiết 18 – bài 17 : Ô nhiêm môi trường ở đới ôn hòa Mục 2 : Ô nhiễm nước. - Giai đoạn 1: GV chia lớp thành 8 nhóm (theo 8 bàn), yêu cầu các nhóm dựa vào sgk + hiểu biết của bản thân + hình ảnh trên bảng làm vào phiếu học tập số 1 + Nhóm lẻ: tìm hiểu nguyên nhân gây ô nhiễm nguồn nước sông và hậu quả tới thiên nhiên và con người? + Nhóm chẵn: tìm hiểu nguyên nhân gây ô nhiễm nước biển? Hậu quả? Phiếu học tập số 1a(nhóm lẻ) Phiếu học tập số 1b(nhóm chẵn) Ô NHIỄM NƯỚC NGỌT Nguyên nhân ....................................................................................... ........................................... Hậu quả ....................................................................................... ........................................... Ô NHIỄM NƯỚC MẶN Nguyên nhân .......................................................................................... ............................................. Hậu quả ........................................................................................... ............................................. - Giai đoạn 2: Sau thời gian 3 phút GV yêu cầu các nhóm 1 và 2; 3 và 4; 5 và 6; 7 và 8 quay lại tạo thành 4 nhóm mới và thảo luận thống nhất nội dung điền vào bảng phụ nguyên nhân và tác hại của ô nhiễm nước sông và biển. - Sau 3 phút đại diện các nhóm lên báo cáo, các nhóm khác nhận xét bổ xung. Ô nhiễm nước ngọt Ô nhiễm nước mặn Nguyên nhân - Rác thải từ công nghiệp - Lượng phân hoá học, thuốc trừ sâu dư thừa trên đồng ruộng. - Chất thải sinh hoạt đô thị - Váng dầu (khai thác, chuyên chở, đắm tàu...) - Khu đô thị ven biển thải ra - Chất thải từ sông ngòi chảy ra. - Chất thải phóng xạ, chất thải công nghiệp Hậu quả - Gây bệnh tật cho con người (bệnh ngoài da, bệnh đường ruột, ung thư...) - Ảnh hưởng xấu đến ngành nuôi trồng thuỷ sản - Tạo ra hiện tượng thuỷ triều đen, thuỷ triều đỏ gây chết ngạt nhiều sinh vật biển. - Ảnh hưởng xấu đến ngành nuôi trồng hải sản, huỷ hoại cân bằng sinh thái. - GV chuẩn kiến thức bổ xung thêm kiến thức: + Thủy triều đỏ: Do dư thừa lượng đạm và Nitơ nước thải sinh hoạt, phân bón hóa học đối với loài tảo đỏ chứa chất độc phát triển nhanh chiếm hết lượng khí oxi trong nước khiến cho cả hệ sinh thái biển vùng cửa sông, ven bờ chết hàng loạt, gây cản trở giao thông, ảnh hưởng đến hệ sinh thái . Ô nhiễm nặng vùng ven bờ. + Thủy triều đen: Sự ô nhiễm dầu mỏ nghiêm trọng nhất cho biển về môi trường. Màng váng dầu ngăn cản việc tiếp xúc giữa nước và không khí làm cho thức ăn của động vật bị suy giảm. Váng dầu cùng 1 số chất độc khác hòa tan vào trong nước lắng xuống sâu gây hại cho hệ sinh thái đáy biển, hủy diệt sự sống trên biển và ven biển. Một số hình ảnh áp dụng kỹ thuật “mảnh ghép” trong giảng dạy địa lí 7 ở trường THCS Cẩm Ngọc: Học sinh làm việc theo nhóm "chuyên sâu" Học sinh làm việc theo nhóm "mảnh ghép" Học sinh trình bày kết quả làm việc của nhóm (KT mảnh ghép) 1.4 Nhận xét Qua áp dụng kỹ thuật mảnh ghép trong chương trình Địa lí 7 có thể thấy rõ kỹ thuật này tạo ra hoạt động đa dạng, phong phú, học sinh được tham gia vào các nhiệm vụ khác nhau và các mức độ yêu cầu khác nhau. Trong kỹ thuật mảnh ghép đòi hỏi học sinh phải tích cực nỗ lực tham gia và bị cuốn hút vào các hoạt động để hoàn thành vai trò, trách nhiệm của mỗi cá nhân. Thông qua hoạt động này hình thành ở học sinh tính chủ động, năng động, linh hoạt, sáng tạo và tinh thần trách nhiệm cao trong học tập. Đồng thời hình thành ở học sinh các kỹ năng giao tiếp, trình bày, hợp tác, giải quyết vấn đề… Tuy nhiên để hoạt động nhóm có hiệu quả giáo viên cần hình thành ở học sinh thói quen học tập hợp tác và những kỹ năng xã hội, tính chủ động, tinh thần trách nhiệm trong học tập. Cần lựa chọn nội dung/chủ đề phù hợp. Từ đó xác định một nhiệm vụ phức hợp để giải quyết ở vòng 2 dựa trên kết quả các nhiệm vụ khác nhau đã được thực hiện ở vòng 1. Đồng thời giáo viên cần theo dõi quá trình hoạt động của các nhóm để đảm bảo tất cả mọi học sinh ở các nhóm đều hiểu nhiệm vụ và hoàn thành nhiệm vụ được giao 2. Kỹ thuật “khăn phủ bàn” 2.1 Khái niệm Là kĩ thuật tổ chức hoạt động học tập mang tính hợp tác kết hợp giữa hoạt động cá nhân và nhóm nhằm: Kích thích, thúc đẩy sự tham gia tích cực Tăng cường tính độc lập, trách nhiệm của cá nhân học sinh Phát triển mô hình có sự tương tác giữa học sinh với học sinh 2.2 Cách tiến hành Chia học sinh thành các nhóm và phát cho mỗi nhóm một tờ giấy A0 Trên giấy A0 chia thành các phần gồm phần chính giữa và các phần xung quanh. Phần xung quanh được chia theo số thành viên của nhóm. Mỗi người ngồi vào vị trí tương ứng với phần xung quanh. Mỗi cá nhân làm việc độc lập trong khoảng vài phút, tập trung suy nghĩ trả lời câu hỏi theo cách hiểu riêng của mỗi cá nhân và viết vào phần giấy của mình trên tờ A0. Trên cơ sở ý kiến của mỗi cá nhân học sinh thảo luận nhóm, thống nhất ý kiến và viết vào phần chính giữa của tờ giấy A0 “khăn phủ bàn” 2.3 Vận dụng kỹ thuật “khăn phủ bàn” vào chương trình Địa lý 7 Trong chương trình Địa lí 7 có thể sử dụng kĩ thuật khăn trải bàn vào tất cả các bài học. Tuy nhiên kỹ thuật này cũng mất nhiều thời gian nên trong giảng dạy địa lí 7 bản thân tôi đã sử dụng vào một số bài với những câu hỏi thảo luận là câu hỏi mở như sau: Tiết học Bài học Tên bài Tên mục Nội dung thảo luận Tiết 9 Bài 10 Dân số và sức ép dân số tới tài nguyên, môi trường ở đới nóng Mục 2: Sức ép của dân số tới tài nguyên, môi trường Ảnh hưởng của dân số tới tài nguyên, môi trường ở đới nóng? Tiết 10 Bài 11 Di dân và sự bùng nổ đô thị ở đới nóng Mục 2: Đô thị hóa Những tác động xấu tới môi trường do đô thị hóa tự phát gây ra? Tiết 18 Bài 17 Ô nhiễm môi trường ở đới ôn hòa Phần liên hệ thực tiễn địa phương Là học sinh, em sẽ làm gì để góp phần bảo vệ môi trường? Tiết 21 Bài 20 Hoạt động kinh tế của con người ở hoang mạc Mục 2: Hoang mạc đang ngày càng mở rộng Nêu các biện pháp nhằm hạn chế sự phát triển của hoang mạc? Tiết 32 Bài 31 Kinh tế châu Phi (tiếp theo) Mục 4: Đô thị hóa Nêu những vấn đề kinh tế xã hội nảy sinh do sự bùng nổ dân số đô thị ở châu Phi? * Ví dụ cụ thể: Tiết 18 – bài 17: Ô nhiễm môi trường ở đới ôn hòa (Phần liên hệ thực tiễn địa phương) - GV nêu câu hỏi thảo luận: Là học sinh, em sẽ làm gì để góp phần bảo vệ môi trường? - GV chia lớp thành 4 nhóm mỗi nhóm từ 7 đến 8 thành viên (Vì lớp học có 31 học sinh), phát cho mỗi nhóm 1 tờ A0. Trên giấy A0 chia thành các phần gồm phần chính giữa và phần xung quanh. phần xung quanh đuợc chia thành 8 phần nhỏ dành cho 8 hoc sinh. - Mỗi cá nhân suy nghĩ, trả lời câu hỏi vào phần giấy của mình trên "khăn phủ bàn" - Sau đó, các nhóm thảo luận, thống nhất ý kiến, ghi kết quả vào giữa "khăn phủ bàn" (viết ý kiến cá nhân) (viết ý kiến cá nhân) 1 2 8 yY yy y 6 3 ddrhd c ggsgsd 4 6 5 - Sau thời gian 5 phút, đại diện các nhóm lên trình bày kết quả. Các nhóm khác tham gia phản hồi góp ý kiến, giáo viên nhận xét, kết luận. * Một số hình ảnh áp dụng kỹ thuật khăn phủ bàn trong giảng dạy Địa lí 7 ở Trường THCS Cẩm Ngọc: Học sinh trình bày kết quả làm việc của nhóm theo kỹ thuật “khăn phủ bàn” 2.4 Nhận xét: Qua áp dụng kỹ thuật khăn trải bàn trong chương trình địa lí 7 có thể rút ra một số nhận xét như sau: Kỹ thuật “khăn phủ bàn” là một kỹ thuật đơn giản, dễ thực hiện, có thể tổ chức trong tất cả các bài học. Kỹ thuật này khắc phục được những hạn chế của dạy học theo nhóm: trong dạy học theo nhóm nếu tổ chức không tốt đôi khi chỉ có các thành viên tích cực làm việc, các thành viên thụ động thường hay ỷ lại, trông chờ, không tích cực dẫn đến mất nhiều thời gian mà hiệu quả học tập không cao. Trong kỹ thuật “khăn phủ bàn” đòi hỏi tất cả các thành viên phải làm việc cá nhân, suy nghĩ, viết ra ý kiến của mình trước khi thảo luận nhóm. Như vậy có sự kết hợp giữa hoạt động cá nhân và hoạt động nhóm. Từ đó các cuộc thảo luận thường có sự tham gia của tất cả các thành viên và các thành viên có cơ hội chia sẻ ý kiến, kinh nghiệm của mình, tự đánh giá và điều chỉnh nhận thức của mình một cách tích cực. Nhờ vậy mà nâng cao hiệu quả học tập và phát triển các kỹ năng
File đính kèm:
SKKN Ky thuat day hoc tich cuc hay.doc
