Chuyên đề “Ôn tập” môn Toán 7

CHUYÊN ĐỀ “ÔN TẬP” - MÔN TOÁN 7
A.Đặt vấn đề
 Trong chương trình dạy học môn Toán việc dạy và học tiết ôn tập chương không phải lúc nào cũng dễ dàng đối với giáo viên và học sinh vì mục đích yêu cầu của tiết ôn tập chương là vô cùng quan trọng, nó đòi hỏi kinh nghiệm cũng như kiến thức, sư phạm rất cao của giáo viên.
 Là giáo viên dạy Toán 7 cũng nhiều năm nên tôi đã mạnh dạn soạn dạy tiết ôn tập Toán 7 để mọi người cùng tham khảo. Về bản thân tôi thấy sau khi dạy tiết học trên xong học sinh nắm bắt khá tốt nội dung của chương.
 Tuy nhiên vì thời gian không có nhiều để chuẩn bị nên chắc chắn tiết dạy không thể thiếu sự hạn chế, mong bạn đọc và đồng nghiệp tham gia góp ý giúp cho tôi. Tôi xin chân thành cảm ơn!
 Sau đây là mục tiêu và phần cấu trúc bài giảng cũng như nội dung chi tiết của bài giảng:
B.Giải quyết vấn đề:
 Dựa vào mục tiêu kiến thức kĩ năng của chương trình Toán 7, tôi đã xây dựng mục tiêu, cấu trúc, nội dung bài dạy như sau:
 I. Môc tiªu 
 TiÕt «n tËp: BiÓu thøc ®¹i sè lµ mét phÇn kiÕn thøc träng t©m cña häc kú II m«n to¸n 7.
 Trong chư¬ng nµy häc sinh cÇn n¾m ®îc:
C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ ®¬n thøc, ®a thøc, ®¬n thøc ®ång d¹ng, bËc cña ®¬n thøc, nghiÖm cña ®a thøc, ®a thøc mét biÕn
Häc sinh cÇn cã kü n¨ng lµm c¸c bµi tËp vÒ nh©n ®¬n thøc, céng, trõ ®¬n thøc ®ång d¹ng, céng, trõ ®a thøc, t×m nghiÖm cña ®a thøc
- RÌn kh¶ n¨ng tÝnh to¸n c¸c biÓu thøc sè trong bµi tËp tÝnh gi¸ trÞ biÓu thøc (®a thøc, ®¬n thøc). BiÕt kiÓm tra mét sè cã lµ nghiÖm cña mét ®a thøc kh«ng. 
 II. CÊu tróc bµi gi¶ng:
 Bµi gi¶ng gåm hai phÇn:
 PhÇn I: hÖ thèng kiÕn thøc c¬ b¶n:
 B»ng viÖc kiÓm tra kiÕn thøc cò cña häc sinh víi h×nh thøc tr¾c nghiÖm kh¸ch quan qua c¸c c©u ®iÒn khuyÕt, vµ trß ch¬i ®Ó gióp häc sinh nhí l¹i c¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n vµ c¸ch lµm mét sè d¹ng bµi tËp ®ưîc thùc hµnh trong tiÕt häc.
C¸c kiÕn thøc tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò träng t©m: ®Þnh nghÜa ®¬n thøc, ®¬n thøc ®ång d¹ng, bËc cña ®¬n thøc, ®a thøc, bËc cña ®a thøc, nghiÖm cña ®a thøc mét biÕn.
C¸ch lµm c¸c d¹ng bµi tËp: nh©n ®¬n thøc, t×m c¸c ®¬n thøc ®ång d¹ng, céng trõ c¸c ®¬n thøc ®ång d¹ng, c«ng trõ ®a thøc, t×m nghiÖm cña ®a thøc mét biÕn, t×m bËc cña ®¬n thøc, ®a thøc. 
 PhÇn trß ch¬i t¹o høng thó cho häc sinh, häc sinh suy nghÜ ®éc lËp tr¶ lêi c¸c c©u hái vÒ kh¸i niÖm trong thêi gian ng¾n.
C©u hái ®iÒn khuyÕt gióp häc sinh dÔ dµng nhí l¹i c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n.
PhÇn II: Bµi tËp thùc hµnh.
 C¸c bµi tËp ®ưîc chia lµm 3 d¹ng. Mçi d¹ng häc sinh ®îc lµm mét vÝ dô ë 3 phÇn kiÕn thøc kh¸c nhau:
 D¹ng 1: 
 NhËn d¹ng ®¬n thøc, thu gän ®¬n thøc, tÝnh tæng hiÖu c¸c ®¬n thøc, t×m bËc ®¬n thøc:
 Bµi tËp ®îc ra ë nhiÒu d¹ng trong mét c©u tr¸nh ®ưîc sù nhµm ch¸n cho häc sinh.
 C©u a, d¹ng tr¾c nghiÖm nhiÒu lùa chän (5 c©u) cã thÓ yªu cÇu häc sinh gi¶i thÝch lùa chän ®Ó gióp c¸c em hiÓu s©u vµ ®óng kiÕn thøc.
 C©u b, Thu gän ®¬n thøc: häc sinh lªn b¶ng tr×nh bµy, tõ ®ã cã thÓ söa ch÷a nh÷ng sai lÇm cho häc sinh trong qu¸ tr×nh tr×nh bµy.
 C©u c, Häc sinh ho¹t ®éng nhãm, c¸c em ®ưîc chung søc lµm viÖc tõ ®ã cã thÓ häc hái nhau, gi¸o dôc tinh thÇn ®oµn kÕt.
 D¹ng 2: 
 Cã nhiÒu d¹ng c©u hái trong néi dung mét bµi tËp. Häc sinh ®ưîc rÌn kü n¨ng lµm c¸c bµi tËp vÒ ®a thøc.
 Bao gåm h×nh thøc tr¾c nghiÖm ®óng sai.
 Häc sinh ho¹t ®éng nhãm tÝnh tæng, hiÖu c¸c ®a thøc.
 D¹ng 3: 
 Häc sinh ®ưîc rÌn kü n¨ng vÒ ®a thøc mét biÕn, t×m nghiÖm ®a thøc mét biÕn.
 Bµi tËp ra dưíi h×nh thøc tù luËn. §ßi hái häc sinh ph¶i cã kü n¨ng tÝnh nhÈm tèt.
Bµi gi¶ng tËp trung vµo nh÷ng phÇn kiÕn thøc träng t©m cña chư¬ng. Gióp häc sinh lµm quen víi nhiÒu h×nh thøc kiÓm tra ®¸nh gi¸. Häc sinh chñ ®éng t×m lêi gi¶i vµ kÕt qu¶ c¸c c©u hái vµ bµi tËp.
Gi¸o viªn víi vai trß híng dÉn, ®Þnh hưíng gióp c¸c em cã kh¶ n¨ng tù lËp trong qu¸ tr×nh lÜnh héi vµ thu nhËn kiÕn thøc.
RÌn cho c¸c em cã mét sè kü n¨ng ban ®Çu trong vÊn ®Ò gi¶i c¸c d¹ng bµi tËp to¸n líp 7 ®Ó c¸c em cã thÓ tù lµm ®ưîc c¸c bµi tËp tư¬ng tù. 
¤n tËp : BiÓu thøc ®¹i sè
I. KiÕn thøc c¬ b¶n. (Kiểm tra bài cũ)
Câu 1. (HS tại chỗ trả lời)
 1.ThÕ nµo lµ bËc cña ®a thøc?
 BËc cña ®a thøc lµ bËc cña h¹ng tö bËc cao nhÊt trong d¹ng thu gän cña ®a thøc ®ã
 2. ThÕ nµo lµ ®¬n thøc?
 §¬n thøc lµ mét biÓu thøc ®¹i sè chØ gåm mét tÝch cña sè víi c¸c biÕn.
 3.ThÕ nµo lµ hai ®¬n thøc ®ång d¹ng?
 Hai ®¬n thøc ®ång d¹ng lµ hai ®¬n thøc cã hÖ sè kh¸c 0 vµ cã cïng phÇn biÕn.
 4. BËc cña ®¬n thøc lµ g×?
 BËc cña ®¬n thøc cã hÖ sè kh¸c 0 lµ tæng sè mò cña tÊt c¶ c¸c biÕn cã trong ®¬n thøc ®ã.
 5. x = a ®ưîc gäi lµ mét nghiÖm cña ®a thøc P(x) khi nµo?
 x = a ®ưîc gäi lµ nghiÖm cña ®a thøc P(x) nÕu P(a) = 0.
Câu 2. (HS tại chỗ trả lời)
 1. §Ó nh©n hai ®¬n thøc, ta nh©n c¸c hÖ sè víi nhau vµ nh©n c¸c phÇn biÕn víi nhau.
 2. §Ó céng (trõ) c¸c ®¬n thøc ®ång d¹ng ta céng (trõ) c¸c hÖ sè víi nhau vµ gi÷ nguyªn phÇn biÕn. 
 3. §Ó céng hai ®a thøc ta cã thÓ thùc hiÖn theo c¸c bíc:
 Bưíc 1: ViÕt liªn tiÕp c¸c sè h¹ng cña hai ®a thøc cïng víi dÊu cña chóng 
 Bưíc 2: Thu gän c¸c sè h¹ng ®ång d¹ng (nÕu cã).
 4. §Ó trõ hai ®a thøc ta cã thÓ thùc hiÖn theo c¸c bíc sau:
 Bưíc 1: ViÕt c¸c sè h¹ng cña ®a thøc thø nhÊt cïng víi dÊu cña chóng.
 Bưíc 2: ViÕt tiÕp c¸c sè h¹ng cña ®a thøc thø hai cïng víi dÊu ngîc l¹i
 Bưíc 3: Thu gän sè h¹ng ®ång d¹ng (nÕu cã).
II. Bµi tËp.
Bµi 1: Cho c¸c biÓu thøc sau:
a/ BiÓu thøc nµo lµ ®¬n thøc?
HS tại chỗ trả lời: Các biểu thức A, B, C, E là đơn thức.
b/ TÝnh A + E råi t×m bËc cña ®¬n thøc thu ®ưîc
 TÝnh A – E råi t×m bËc cña ®¬n thøc thu ®ưîc
 Ho¹t ®éng nhãm
Kết quả :
 BËc 10
 BËc 10 
Bµi 2: Cho c¸c biÓu thøc : 
a)BiÓu thøc nµo lµ ®a thøc?
HS tại chỗ trả lời: Các biểu thức A, C, D, E là các đa thức
b)TÝnh A + D vµ A – D, t×m bËc ®a thøc thu ®ưîc?
 Ho¹t ®éng nhãm
Kết quả :
 BËc 4 
 BËc 4
Bµi 3: Cho c¸c ®a thøc :
a)Thu gän c¸c ®a thøc trªn råi s¾p xÕp theo luü thõa gi¶m dÇn cña biÕn?
 - 2 HS lên bảng trình bày
 Kết quả
b)Cho biÕt hÖ sè cao nhÊt vµ hÖ sè tù do cña mçi ®a thøc?
- HS tại chỗ trả lời
 HÖ sè cao nhÊt cña A(x) lµ - 2
 HÖ sè tù do cña A(x) lµ 7
 HÖ sè cao nhÊt cña B(x) lµ - 2
 HÖ sè tù do cña A(x) lµ -3
c)TÝnh A(-1)?
d) TÝnh C(x) = A(x) – B(x) ?
e)T×m nghiÖm cña C(x) ?
 Ta cã : - 0,5x +10 = 0 
 - 0,5x = - 10
 x = 20
 VËy x = 20 lµ nghiÖm cña C(x) 
Hưíng dÉn vÒ nhµ:
¤n tËp nh©n c¸c ®¬n thøc, ®¬n thøc ®ång d¹ng, t×m bËc cña ®¬n thøc.
Thuéc c¸ch céng trõ c¸c ®a thøc. T×m nghiÖm ®a thøc.
Lµm c¸c bµi tËp : 2, 3, 7 , 8/ SGK
C. Rút kinh nghiệm.
 Qua quá trình giảng dạy Toán 7 nói riêng và các môn Toán lớp khác nói chung tôi đã áp dụng các tiết ôn tập với kiễu xây dựng như trên và thấy các em rât hào hứng học tập, việc truyền đạt kiến thức của thầy cũng thuận lợi, kết quả thu hoạch được cũng khá tốt.
 Tuy nhiên do tính đa dạng và phức tạp của môn Toán, nên tùy từng chương từng khối lớp mà có cách ôn tập cho hiệu quả. Cách làm của tôi cũng làm tốt được đối với từng chương mà thôi.
 Do thời gian hạn chế nên chuyên đề chắc chắn không tránh khỏi những hạn chế, nên rất mong sự đóng góp ý kiến của các đồng nghiệp để tôi hoàn thiện tốt hơn chuyên đề.
 Tôi xin chân thành cảm ơn!
 Quốc Tuấn, ngày 20 tháng 8 năm 2014
 Người trình bày
 Trần Văn Quyền