Các phương pháp giải nhanh bài tập trắc nghiệm phần hoá học hữu cơ

ận dụng phương pháp tăng giảm khối lượng để giải. Cụ thể là: 
* Đối với rượu: Xét phản ứng của rượu với Na 
R(OH)x + Na → R(ONa)x + x2 H2 hoặc ROH + Na → RONa + 
1
2 H2 
Theo phương trình ta thấy: cứ 1mol rượu tác dụng với Na → 1mol muối ancolat thì khối 
lượng tăng 23-1 = 22g. 
Vậy nếu đầu bài cho khối lượng của rượu và khối lượng của muối alcolat ta có thể vận dụng 
để tính số mol của rượu, H2 và xác định công thứ phân tử của rượu. 
* Đối với axit: Xét phản ứng axit với kiềm 
R(COOH)x + xNaOH → R(COONa)x + H2O hoặc RCOOH + NaOH → 
RCOONa + H2O 
 1mol 1mol → m↑ 22g 
 * Đối với este: Xét phản ứng xà phòng hóa 
R-COOR' + NaOH → RCOONa + R'OH 
1mol 1mol → khối lượng muối kết tủa là 23-R' 
VD 7: Cho 2,84g hỗn hợp 2 rượu đơn chức là đồng đẳng kế tiếp nhau tác dụng vừa đủ với Na 
kim loại tạo ra 4,6g chất rắn và V lít khí H2(đktc) 
1. V có giá trị là: 
A - 2,24 lít B - 1,12 lít C - 1,792 lít D - 0,896 
lít 
2. Công thức cấu tạo của 2 rượu là: 
A - CH3OH , C2H5OH B - C2H5OH, C3H7OH 
C - C3H7OH , C4H9OH D - C2H3OH, C3H5OH 
 Đáp án (D) đúng 2. Đáp án (A) đúng 
VD 8: Thủy phân 0,01mol este của 1 rượu đa chức với 1 axit đơn chức tiêu tốn hết 1,2g 
NaOH. Mặt khác khi thủy phân 6,35g este đó thì tiêu tốn hết 3g NaOH và thu được 7,05g 
muối. CTPT và CTCT của este là: 
 A - (CH3COO)3C3H5 B- (C2H3COO)3C3H5 
 C - C3H5(COOCH3)3 D - C3H5 (COOC2H3)3 
Vì nNaOH = 3neste ⇒ este 3 chức (Rượu 3 chức + axit đơn chức) 
Đặt công thứ este (RCOO)3R' 
(RCOO)3R' + 3NaOH → (RCOONa)3 + R'(OH)3 
Theo PT: cứ 1mol 3mol → 1mol thì khối lượng tăng 
23 x 3 - R' = 69 - R' 
 Vậy 0,025mol 0,075mol 0,025, thì khối lượng tăng: 
 7,05 - 6,35 = 0,7g 
⇒ 0,7 = 0,025 (69-R') ⇒ R’ = 41 ⇒R': C3H5 
Meste = 
6,35
254
0,025
= ⇒ mR = 254 - 41 - 44 x 33 = 27 ⇒ R: C2H3 - 
Vậy công thức của este là (CH2 = CHCOO)3C3H5 Đáp án (B )đúng 
III. Phương pháp khối lượng phân tử trung bình, số nguyên tử cacbon trung bình để xác 
định CTPT của hợp chất vô cơ và hữu cơ. 
Nguyên tắc: Dùng khối lượng mol trung bình M để xác định khối lượng mol các chất 
trong hỗn hợp đầu. 
M1 < M < M2 ( trong đó M1< M2 ) 
Đối với bài toán hữu cơ thì chủ yếu dùng phương pháp này. Một khối lượng các bài toán 
hữu cơ dùng phương pháp khối lượng mol trung bình , còn mở rộng thành số nguyên tử 
cacbon trung bình, số liên kết trung bình, hoá trị trung bình, gốc hiđrocacbon trung bình. 
VD 9: Một hỗn hợp A gồm 2 olefin là đồng đẳng kế tiếp nhau. Nếu cho 4,48 lít hỗn hợp 
A (ở đktc) qua bình đựng dung dịch brôm dư, người ta thấy khối lượng của bình tăng thêm 7g. 
Công thức phân tử của 2 olefin là: 
A - C2H4 và C3H6 B - C3H6 và C4H8 C - C4H8 và C5H10 D - 
C5H10 và C6H12 
= =7M 35
0,2
 => M1 < 35 < M2; M1, M2 là đồng đẳng kế tiếp. 
M1 = 28 => C2H4 M2 = 42 => C3H6 
Vậy đáp án( A) đúng. 
VD 10: A, B là 2 rượu no, đơn chức kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng. Cho hỗn hợp 
gồm 1,6g A và 2,3g B tác dụnghết với Na thu được 1,12 lít H2(đktc). Công thức phân tử của 2 
rượu là: 
A - CH3OH, C2H5OH B - C2H5OH, C3H7OH C - C3H7OH, C4H9OH
 D - C4H9OH, C5H11OH 
* Cách giải nhanh: Theo phương pháp M 
2n 2n 1 n 2n 1
1
C H OH Na C H ONa H
2
− − − −+ ++ → + 
2R H
n n 0,1mol= = 
R 1 2
3,9
M 39 M M M
0,1
= = ⇒ < < ⇒ M1 = 32 M2= 46 
Công thức của 2 rượu CH3OH và C2H5OH => Đáp án (A) đúng 
IV. Áp dụng phương pháp đường chéo trong bài toán trộn lẫn hai dung dịch, hai chất. 
VD 12: Tỉ khối hơi của hỗn hợp khí C3H8 và C4H10 đối với hiđro là 25,5 
Thành phần % thể tích của hỗn hợp đó là: 
A - 50%;50% B - 25%; 75% C - 45% ; 55% D - 20% ; 
80% 
Áp dụng qui tắc đường chéo ta có : 
44
58
 51
7
7
V C3H8
VC4H10
TØ lÖ 1:1
⇒ Đáp án (A) đúng 
VD 13: Cho hỗn hợp X gồm 2 este có CTPT là C4H8O2 và C3H6O2 tác dụng với NaOH 
dư thu được 6,14g hỗn hợp 2 muối và 3,68g rượu B duy nhất có tỉ khối so với oxi là 1,4375. 
Số gam của C4H10O2 và C3H6O2 trong A lần lượt là: 
A - 3,6g và 2,74g B - 3,74g và 2,6g 
C - 6,24g và 3,7g D - 4,4g và 2,22g 
 nmuối = nrượu = 0,08 mol 
( )muèi 3,68M 76,75 g / mol
0,08
= = 
Áp dụng quy tắc đường chéo: 
82
68
76,75
5,25
x mol CH3COONa
y mol HCOONa
4 7 2
3 6 2
C H O
C H O
m 4,4(g)x 0,05x 5
y 3 y 0,03 m 2,22(g)
=⎧=⎧ ⎪= ⇒ ⇒⎨ ⎨= =⎩ ⎪⎩
V. Dựa vào phương trình đốt cháy hợp chất hữu cơ. 
Ví dụ 39: Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp hai hiđrocacbon mạch hở trong cùng dãy đồng 
đẳng thu được 11,2l CO2 (đktc) và 9g H2O. hai hiđrocacbon đó thuộc dãy đồng đẳng nào. 
A. Ankan B. Anken C. Ankin D. Azen 
* Cách giải nhanh: Ta có số mol CO2 = số mol H2O 
Dựa vào phương trình đốt cháy → 2 hợp chất là anken. ⇒ Đáp án (B) đúng. 
Ví dụ 40: Đốt cháy hoàn toàn 0,15 mol hỗn hợp 2ankan thu được 9,45g H2O. Cho sản 
phẩm cháy vào bình đựng dung dịch Ca(OH)2dư thì khối lượng kết tủa thu được là: 
A. 37,5g B. 52.5g C. 15g D. 42,5g 
Theo phương trình đốt cháy ankan ta có: 
nankan = 
2 2H O CO
n n− 
⇒
2 2CO H O ankan
n n n 0,525 0,15 0,375(mol)= − = − = 
3 2 3CaCO CO CaCO
n n 0,375mol m 37,5(g)= = ⇒ = 
Vậy đáp( A ) đúng. 
Ví dụ 41: Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp gồm 1 ankan và 1 anken. Cho sản phẩm cháy lần 
lượt đi qua bình 1 đựng P2O5 dư và bình 2 đựng KOH rắn, dư, sau thí nghiệm thấy khối lượng 
bình 1 tăng 4,14g bình 2 tăng 6,16g. Số mol ankan có trong hỗn hợp là: 
A. 0,06mol B. 0,09mol C. 0.03mol D. 0,045mol 
Theo phương trình đốt cháy ankan và anken ta thấy 2 2
2 2
H O(ankan) CO
H O(anken) CO
n n
n n
>
= 
Vậy nankan = 
2 2H O CO
n n 0,23 0,4 0,09mol− = − = 
Vậy đáp án (B ) đúng. 
Ví dụ 42: Đốt cháy hoàn toàn 0,1mol hỗn hợp gồm CH4, C4H10 và C2H4 thu được 0,14 
mol CO2 và 0,23mol H2O. Số mol của ankan và anken có trong hỗn hợp lần lượt là: 
A. 0,09 và 0,01 B. 0,01 và 0,09 C. 0,08 và 0,02 D. 0,02 và 0,08 
Theo phương trình đốt cháy ankan và anken. Số mol ankan =số mol H2O – số mol CO2 = 
0,23 - 0,14 = 0,09 (mol) 
Mà tổng n = 0,1mol ⇒ nanken = 0,01 (mol) Vậy đáp án (A) đúng. 
Ví dụ 43: Đốt cháy hoàn toàn m(g) hỗn hợp X gồm 2 rượu A và B thuộc cùng dãy đồng 
đẳng thu được 6,27lít CO2 (đktc) và 7,65g H2O. Mặt khác m(g) hỗn hợp X tác dụng với Na dư 
thu được 2,8lít H2 (đktc). Biết tỉ khối hơi của mỗi chất trong X so với H2 đều nhỏ hơn 40. 
CTCT của A và B là: 
A. C2H6O và CH4O B. C2H6O và C3H8O C. H6O2 và C3H8O2 D. 
C3H8O2 và C4H10O2 
Ta có 2
2
CO
H O
n 0,3mol
n 0,425mol
=
= ⇒ > ⇒2 2H O COn n Hỗn hợp X gồm hai rượu no cùng dãy đồng 
đẳng 
Theo phương trình đốt cháy: CnH2n+2 + O2 → nCO2 + (n + 1) H2O 
⇒ Số mol X = số mol H2O – số mol CO2 = 0,125mol Mà 
2H
n 0,125mol X := ⇒ rượu 
no hai chức. 
MA MB < 80 ⇒ A: C2H6O2 
 B. C3H8O2 Vậy đáp án (C )đúng 
Ví dụ 44: Đốt cháy hoàn toàn a g hỗn hợp hai rượu thuộc dãy đồng đẳng của rượu etylic 
thu được 70,4g CO2 và 39,6g H2O. a có giá trị là: 
A. 3,32g B. 33,2 C. 6,64g D. 66,4g 
Đặt CTTQ chung 2 rượu: 
+ + → + +2 2 2n n 2 3nC H O O nCO (n 1)H O2 
2 2O CO
n 1,5n 1,5 1,6 2,4(mol)= = × = 
Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng. a = 70,4 + 39,6 - 2,4 x 32 = 33,2 (g) Vậy đáp án 
(B) đúng. 
Ví dụ 45: Chia hỗn hợp X gồm hai rượu no đơn chức A, B thành hai phần bằng nhau. 
- Phần 1: bị đốt cháy hoàn toàn thu được 5,6lít CO2(đktc) và 6,3g H2O. 
- Phần 2: tác dụng hết với Na kim loại thu được Vlít khí (đktc). 
1. V có giá trị là: 
A. 1,12lít B. 0,56lít C. 2,24lít D. 1,18lít 
2. Nếu 2 rượu đơn chức trên là đồng đẳng kế tiếp thì công thức cấu tạo của A và B là: 
A. CH3OH và C2H5OH B. C2H5OH và C3H7OH C. C3H7OH và C4H9OH
 D. C4H9OH và C5H11OH 
Dựa vào phương trình đốt cháy rượu no đơn chức ta có. nx = 
2 2H O CO
n n 0,35 0,25 0,1(mol)− = − = 
Vì x là rượu no đơn chức. 
1. ⇒
2 2H x H
1
n n 0,05(mol) V 0,05 22,4 1,12l
2
= = ⇒ = × = (đktc) 
2. 2 2 2x 2x 2C H O O xCO (x 1)H O+ + → + + 
Ta có: 2CO
X
n 0,25
x 2,5
n 0,1
= = = 
⇒ x1 = 2 ⇒ C2H5OH x2 = 3 C3H7OH Đáp án (D) đúng 
Ví dụ 46: Đốt cháy hoàn toàn 5,8g anđehit X thu được 5,4g H2O và 6,72 l CO2 (đktc)
 Vậy CTPT của X là 
A. C2H4O B. C4H6O2 C. C3H6O D. C4H8O 
Ta có 
2 2H O CO
n n 0,3mol= = ⇒ X là anđehit no đơn chức. 
CnH2nO +
2 2 2
3 6
3 n 1
O n C O n H O
2
5 , 8 0 , 3
n 3 C T X : C H O
1 4 n 1 6 n
− → +
= ⇒ = ⇒+
Đáp án( C )đúng 
Ví dụ 47: Một hỗn hợp lỏng X gồm rượu etylic và 2 hiđrocacbon đồng đẳng kế tiếp 
nhau. Chia hỗn hợp X thành 2 phần bằng nhau. 
- Phần 1: cho bay hơi thì thu được V đúng bằng thể tích của 3,3g CO2 (cùng điều kiện). 
- Phần 2: Đốt cháy hoàn toàn thì cần 6,44 lít O2 (đktc). Sản phẩm cháy qua bình 1 đựng 
H2SO4đ, rồi qua bình 2 đựng Ca(OH)2 dư sau thí nghiệm thu được 17,5g kết tủa. Công thức 
của hợp chất là: 
A - CH4 và C2H6 B - C2H4 và C3H6 C - C2H6 và C3H6 D - C2H2 
và C3H4 
Dựa vào phương trình (2): phương trình đốt cháy rượu: 
Ta có: 2
2
O
CO
n
1,5
n
= 
Mà theo đầu bài tỉ số mol chung của hỗn hợp 0,2875 1,64 1,5
0,175
= > 
nên 2 hiđrocacbon phải là ankan. 
⇒ ta có phương trình điều chế: ( )1 2 2 2n 2 n 2 3 nC H O n C O _ n 1 H O2 −+ + → + 
( )
2 2 hh2H.C O ®/c hçn hîp CO
n n n x1,5 x 2⎡ ⎤⇒ = −⎣ ⎦ 
= [0,2875 - (0,175 x 1,5)] x 2 = 0,05 (mol) 
⇒ 
2 5 2C H OH CO (Rt¹o ra)
n 0, 075 0,05 0,025(mol) n 0, 05(mol)= − = ⇒ = 
2CO (2H.C)
n 0,175 0,05 0,125(mol)⇒ = − = 
1 2 6
2 3 8
n 2 C H0,125
n 2,5
0,05 n 3 C H
=⎧ ⎧⇒ = = ⇒ ⇒⎨ ⎨=⎩ ⎩
=> Công thức của 2 hợp chất là C2H6 và C3H8 
=> Đáp án( C) đúng. 
VI. Dựa vào quan hệ tỉ lệ số mol của các hợp chất hữu cơ trong phương trình phản ứng. 
• Dựa vào tỉ lệ số mol giữa hợp chất hữu cơ với số mol brom hoặc hidro để xác 
định số liên kết pi trong hợp chất 
• Dựa vào tỉ lệ số mol giữa hiđro với số mol của rượu trong phản ứng thế bởi kim 
loại kiềm: 
• Dựa vào phản ứng tráng gương của anđehit với AgNO3 trong dd NH3 
• Dựa vào phản ứng trung hòa của axit 
• Dựa vào phản ứng xà phòng hóa của este 
• Đối với axit amin đưa vào phản ứng trung hòa 
Ví dụ 48: Một hỗn hợp khí gồm 1ankan và 1anken có cùng số nguyên tử cacbon trong 
phân tử và có cùng số mol. Lấy m(g) hỗn hợp này thì làm mất màu vừa đủ 80g dung dịch Br2