Bài giảng Tuần 12 - Tiết 22: Dãy hoạt động hóa học của kim loại

Ngày soạn:.././2009
TUẦN 12
Tiết: 22
 DÃY HOẠT ĐỘNG HÓA HỌC CỦA KIM LOẠI
I/ Mục tiêu :
HS biết được dãy hoạt động hóa học của kim loại.
Hs hiểu được ý nhĩa của dãy hoạt động hóa học của kim loại.
Biết tiến hành một số TN nghiên cứu đối chứng để rút ra kim loại hoạt động mạnh yếu và cách sắp xếp theo từng cặp. Từ đó rút ra cách sắp xếp của dãy.
Biết rút ra ý nghĩa của dãy hoạt động hóa học của một số kim loại từ thí nghiệm và phản ứng đã biết.
 	Viết được các phương trình hóa học chứng minh cho từng ý ngĩa của dãy hoạt động hóa học của kim loại .
Bước đầu vận dụng ý nghĩa dãy hoạt động hóa học của kim loại để xét phản ứng cụ thể.
II/ Chuẩn bị:
- GV: Dụng cụ : ống nghiệm, giá ống nghiệm, cốc thủy tinh, kẹp gỗ.
 Hóa chất : Na, đinh sắt, Cu, Ag, dd CuSO4, dd FeSO4, dd AgNO3, dd HCl, H2O, phenoltalein.
- HS: Xem trước các thí nghiệm
III/ Các bước lên lớp:
1.Ổn định:
2.Kiểm tra bài củ:
HS1 :Nêu các tính chất hóa học của kim loại, viết phương trình phản ứng minh họa.
 	HS2 : Làm BT 2 SGK Tr 51
 HS3: Làm BT 3 SGK Tr 51
3. Bài mới:
Hoạt động giáo viên
Hoạt động học sinh
Nội dung
Hoạt động 1: XÂY DỰNG DÃY HOẠT ĐỘNG HÓA HỌC CỦA KIM LOẠI 
 I. DÃY HOẠT ĐỘNG HÓA HỌC CỦA KIM LOẠI ĐƯỢC XÂY DỰNG NHƯ THẾ NÀO?
 1. Thí nghiệm 1 : 
 KIM LOẠI : Fe hoạt động hóa học mạnh hơn Cu.
2. Thí nghiệm 2
Kết luận : Cu hoạt động hóa học mạnh hơn Ag
 3. Thí nghiệm 3 :
* Kết luận ta xếp : Fe, H, Cu
4. Thí nghiệm 4
Dãy hoạt động hóa học của một số kim loại :
K, Na, Mg, Al, Zn, Fe, Pb, H, Cu, Ag, Au
 Gv hướng dẫn Hs là Tn 1 : Cho 1 chiếc đinh sắt vào ống nghiệm có chứa 2 ml dd CuSO4.
 Cho 1 mẫu dây Cu và ống nghiệm 2 chứa 2 ml dd FeSO4
? Hãy viết phương trình hóa học minh họa ? và rút ra kết luận về độ hoạt động của Fe và Cu ?
 Gv hướng dẫn HS thực hiện TN2.
 Gv biểu diễn TN
 Cho cho một mẫu Cu và ống nghiệm có chứa 2ml dd AgNO3 
 Tn Ag + CuSO4 không có hiện tượng xảy ra.
 Gvh]ớng dẫn HS là TN 3 : Cho 1 chiếc đinh sắt vào ống nghiệm chứa dd HCl
 Cho 1 lá đồng và ống nghiệm chứa dd HCl
 Gọi đại diện nhóm HS viết phương trình phản ứng và nhận xét kết luận.
Gv thực hiện TN4 : Cho 1 mẫu Na vào 1 cốc đựng nước cất có thêm và giọt phenoltalein 
 Cho 1 đinh sắt vào 1 cốc đựng nước cất có thêm và giọt phenoltalein
 ? Hãy nêu kết luận ?
? Dựa và các TN hã sắp xếp các kim loại theo chiều giảm dần mức độ hoạt động hóa học ? 
 Gv nhận xet khặn định lại và nêu dãy hoạt động hóa học .
- Hoạt động nhóm làm TN1: quan sát và nêu hiện tượng
 Oáng 1 có chất rắn màu nâu đỏ bám ngoài đinh sắt, màu xanh của dd CuSO4 nhạt dần.
 Oáng 2 không có hiện tượng
- Hs viết phương trình phản ứng và nêu kết luận
 Có chất rắn màu xám bám ngoài dây Cu, dd chuyển thành màu xanh
 Viết phương trình phản ứng và nêu kết luận.
 Hoạt động nhóm làm Tn 
 Oáng 1 có nhiều bọt khí thoát ra.
Oáng 2 không có hiện tượn gì 
 Nhận xét : Fe đẩy được H ra khỏi dd axit. Cu không đẩy được H ra khỏi dd axit 
 HS viết phương trình phản ứng minh họa 
 Hs nhận xét 
 Cố 1 : Na chạy nhanh trên mặt nước có khí thoát ra, dd có màu đỏ
 Cố 2 Không có hiện tượng gì ?
 Nhận xét : Na phản ứng với nước, Fe không phản ứng với nước
 Viết phương trình phản ứng 
 Na, Fe, H, Cu, Ag
 Ghi nhớ và vở
Hoạt động 2 : TÌM HIỂU Ý NGHĨA CỦA DÃY HOẠT ĐỘNG HÓA HỌC 
II. Dãy hoạt động hóa học của kim loại có ý nghĩa như thế nào?
 Dãy hoạt động hóa học của kim loại cho biết
 1) Mức độ hoạt động của kim loại giảm dần từ trái qua phải.
 2) Kim loại đứng trước Mg phản ứng với nước ở điều kiện thường tạo thành kiềm và giải phóng khí H2
 3) Kim loại đứng trước H phản ứng với mt số axit ( HCl, H2SO4 ) giải phóng khí H
 4) Kim loại đứng trước trừ (Na , K, ..) đảy kim loại đứng sa ra khỏi dd muối.
 Gv nêu ý nghĩa của dãy hoạt động hóa học của kim loại 
HS ghi bài
 4.Củng cố : 
? Hãy nêu lay dãy hoạt động hóa học của kim loại ? 
? Nêu ý nghĩa của dãy hoạt động hóa học của kim loại ?
p Cho HS làm BT 1 
 5.Hướng dẫn:
FHọc thuộc dãy hoạt động hóa học của kim loại va ý nghĩa
@- BTVN L 1, 2m 3, 4, Tr 54 SGK
$- Xem trước nà Nhôm.
IV. RÚT KINH NGHIỆM
Ngày soạn:.././2009
TUẦN 12
Tiết: 24
NHÔM
I/ Mục tiêu :
-BiÕt ®­ỵc mét sè tÝnh chÊt vËt lÝ cđa nh«m: nhĐ, dỴo, dÉn ®iƯn vµ dÉn nhiƯt tèt
- N¾m ®­ỵc tÝnh chÊt hãa häc cđa nh«m (tÝnh khư): T¸c dơng víi phikim, axit
- BiÕt ®­ỵc øng dơng cđa nh«m vµ hỵp kim cđa nh«m trong thùc tÕ, ®ång thêi n¾m b¾t ®­ỵc qui tr×nh s¶n xuÊt nh«m
 -BiÕt c¸ch sư dơng vµ b¶o qu¶n c¸c s¶n phÈm lµm b»ng nh«m vµ hỵp kim cđa nh«m.
 BiÕt yªu quÝ vµ b¶o qu¶n tèt c¸c vËt liƯu b»ng nh«m, cịng nh­ c¸c vËt liƯu kh¸c
II/ Chuẩn bị:
- GV: HS s­u tÇm c¸c mÉu vËt lµm tõ nh«m (gãi b¸nh kĐo, d©y ®iƯn..).
+ Gi¸o viªn chuÈn bÞ: Hãa chÊt, dơng cơ thÝ nghiƯm giĩp minh häa tÝnh chÊt hãa häc cđa nh«m vµ tỉ chøc cho HS lµm thÝ nghiƯm theo nhãm
+ C¸c h×nh ¶nh, t­ liƯu vỊ nh«m, c¸c vËt liƯu lµm tõ nh«m vµ hỵp kim cđa nh«m (m¸y bay, « t«, Êm ®un, bµn lµ ®iƯn...).
+ M« pháng s¬ ®å bĨ ®iƯn ph©n nh«m oxit nãng ch¶y
- HS: Xem tr­íc bµi míi ë nhµ, s­u tÇm c¸c mÉu vËt b»ng nh«m
III/ Các bước lên lớp:
1.Ổn định:
2.Kiểm tra:
 	 HS1 : Nªu c¸c tÝnh chÊt hãa häc chung cđa kim lo¹i vµ viÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng minh häa.
 HS2 : d·y ho¹t ®éng hãa häc cđa kim lo¹i ®­ỵc s¾p xÕp nh­ thÕ nµo? Nªu Ý nghÜa d·y ho¹t ®én g hãa häc.
3. Bài mới:
Hoạt động giáo viên
Hoạt động học sinh
Nội dung
Hoạt động 1: T×m hiĨu tÝnh chÊt vËt lý cđa nh«m 
I. TÝnh chÊt vËt Lý:
- Lµ kim lo¹i mµu tr¾ng b¹c, cã ¸nh kim
- NhĐ, dÉn ®iƯn, dÉn nhiƯt tèt, nãng ch¶y ë 6600C.
- DỴo Þ c¸n máng hoỈc kÐo thµnh sỵi.
- KiĨm tra mÉu vËt s­u tÇm cđa HS
- GV cho HS xem h×nh ¶nh vỊ nh«m
? H·y nªu tÝnh chÊt vËt lý ?
Häc sinh tr×nh diƠn mÉu vËt ®· s­u tÇm
- HS nªu tÝnh chÊt vËt lý nh­ SGK
Hoạt động 2 : T×m hiĨu tÝnh chÊt hãa häc cđa nh«m 
II. TÝnh chÊt hãa häc:
1. Nh«m cã nh÷ng tÝnh chÊt hãa häc cđa kim lo¹i kh«ng ?
 a. Nh«m ph¶n øng víi phi kim
4Al(r) + 3O2(k) ® 2Al2O3(r)
2Al(r) +3Cl2(k) ® 2AlCl3(r)
*K L : Nh«m ph¶n øng víi t¹o thµnh oxit vµ ph¶n øng víi nhiỊu phi kim t¹o thµnh muèi
b. Ph¶n øng cđa Al víi dd axit
Chĩ ý :
 Nh«m kh«ng t¸c dơng víi H2SO4 ®Ỉc, nguéi vµ HNO3 ®Ỉc, nguéi (bÞ thơ ®éng)
c. Ph¶n øng cđa nh«m víi dd muèi.
*KÕt luËn: Nh«m ph¶n øng ®­ỵc víi nhiỊu dung dÞch muèi cđa nh÷ng kim lo¹i häat ®éng hãa häc yÕu h¬n t¹o ra muèi nh«m vµ kim lo¹i míi.
2. Nh«m cã tÝnh chÊt hãa häc nµo kh¸c ?
 Nh«m cã ph¶n øng víi dd kiỊm.
? H·y dù ®o¸n tÝnh chÊt hãa häc cđa nh«m ?
- GV biĨu diƠn thÝ nghiƯm, ( r¾c bét nh«m lªn ngän ®Ìn cån )
- GV giíi thiƯu nh«m ph¶n øng víi oxi kh«ng khÝ t¹o nªn Al2O3 bỊn b¶o vƯ dơng cơ b»ng nh«m, 
 T¸c dơng víi Cl2
- Yªu cÇu HS viÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng
 - GV h­íng dÉn HS lµm thÝ nghiƯm (Al + dd HCl) theo nhãm.
- Gv nªu chĩ ý nh­ SGK
- GV h­íng dÉn HS lµm thÝ nghiƯm theo nhãm : cho d©y Al vµ èng nghiƯm cã chøa 2ml dd CuSO4
Gv nªu vÊn ®Ị Al + dd kiỊm ?
 Gv lµm TN Fe + NaOH
 Al + NaOH
- HS dù ®o¸n
HS quan s¸t vµ gi¶i thÝch hiƯn t­ỵng
- HS thùc hiƯn theo nhãm
2Al(r) + 6HCl(dd) ® 2AlCl3(dd) + 3H2(k)
HS tiÕn hµnh thÝ nghiƯm, quan s¸t vµ gi¶i thÝch hiƯn t­ỵng : cã chÊt r¾n mµu ®á b¸m ngoµi d©y nh«m.
2Al(r) + 3CuCl2(dd) ® 2AlCl3(dd) + 3Cu(r)
- HS quan s¸t hiƯn t­ỵng : cã sđi bät khÝ Al tan dÇn
Hoạt động 3 : T×m hiĨu øng dơng cđa Al 
III. øng dơng
- Nh«m vµ hỵp kim nh«m cã øng dơng réng r·i: ®å dïng gia ®×nh, d©y dÉn ®iƯn, vËt liƯu x©y dùng 
- §uyra (hỵp kim cđa nh«m víi ®ång vµ mét sè nguyªn tè kh¸c nh­ mangan, s¾t, silic) nhĐ vµ bỊn ®­ỵc dïng trong c«ng nghiƯp chÕ t¹o m¸y bay « t«, tµu vị trơ 
? H·y kĨ øng dơng thùc tÕ cđa nh«m ?
- HS nªu mét sè øng dơng.
Hoạt động 4 : S¶n xuÊt nh«m 
III/ S¶n xuÊt nh«m:
- Nguyªn liƯu chÝnh: quỈng b«xit (thµnh phÇn chđ yÕu lµ Al2O3)
- C¸ch tiÕn hµnh : 
 QuỈng b«xit ®­ỵc lµm s¹ch t¹p chÊtÞ ®iƯn ph©n hçn hỵp nãng ch¶y cđa nh«m oxit vµ criolit trong bĨ ®iƯn ph©n
GV treo tranh vÏ h×nh 2.14 vµ thuyÕt tr×nh vỊ c¸ch s¶n xuÊt nh«m
 4.Củng cố:
1. Nh«m cã nh÷ng tÝnh chÊt hãa häc cđa kim lo¹i kh«ng?
2. Nh«m cã tÝnh chÊt hãa häc nµo kh¸c?
 5.Hướng dẫn:
p- Häc thuéc tÝnh chÊt hãa häc cđa nh«m.
@- BTVN : 1, 2, 3, 4 SGK
-X em tr­íc bµi s¾t
IV. RÚT KINH NGHIỆM
 Kí duyệt tuần 12
 Ngày : / /2009
TT
Trần Văn Ly