Bài giảng Tuần 1 - Tiết 1: Mở đầu môn hoá học (tiết 11)

t cách vận dụng tính hoá trị của một nguyên tố trong hợp chất khi biết công thức hoá học và hoá trị nguyên tố kia (hoặc nhóm nguyên tử).
 - Xác định được công thức hoá học đúng hay sai, biết cách lập công thức hoá học.
B.Phương pháp: Hỏi đáp, gợi mở, dẫn dắt, vận dụng.
C.Chuẩn bị: - Bảng phụ, bảng ký hiệu hoá học các nguyên tố, hoá trị.
 - Một số bài tập lập CTHH.
D.Tiến trình lên lớp:
 I.ổn định:
 II. Bài cũ: 
 1/ a. Cách xác định hoá trị 1 nguyên tố như thế nào? Cho ví dụ?
 b. Hãy xác định hoá trị các nguyên tố trong các hợp chất: CaO, Al2O3, FeO, P2O5.
 * Đặt vấn đề: Khi viết hoá trị các nguyên tố thì ta vận dụng trong những trường hợp nào. Vận dụng như thế nào?
 * Triển khai bài:
 III.Bài mới:
Hoạt động của thầy và trò.
Nội dung.
1.Hoạt động 1:
- HS viết công thức tổng quát.
- HS vận dụng công thức tổng quát để giải: a.x= b.y 
- Tương tự: Tính hoá trị các nguyên tố trong các hợp chất sau: FeCl2, MgCl2, CaCO3, Na2CO3, P2O5.
- GV hướng dẫn HS làm bài tập 1,2, HS dựa vào Cl để tính hoá trị các nguyên tố trong hợp chất 3, 4, 5.
- HS rút ra nhận xét về áp dụng quy tắc làm bài tập.
- Xác định hoá trị các nguyên tố trong các hợp chất sau: K2S, MgS, Cr2S3.
2.Hoạt động 2: 
- GV cho HS làm bài tập ở Sgk (Ví dụ 1).
- GV hướng dẫn HS chuyển công thức tổng quát thành dạng tỷ lệ:
 a.x = b.y ® 
 (x, y là số nguyên đơn giản nhất).
- GV hướng dẫn HS cách tính x,y dựa vào BSCNN.
- GV hướng dẫn lập công thức hoá học ở ví dụ 2.
* Lưu ý: Nhóm nguyên tử ở công thức là 1 thì bỏ dấu ngoặc đơn.
* HS đọc đề bài.
 P (III) và H.
 C (IV) và S (II).
 Fe (III) và O.
- Gọi 3 HS lên bảng làm bài tập.
- HS tiếp tục làm bài tập 5 (phần 2).
*Bài tập 10.7 (Sbt).
Lập công thức hoá học của những hợp chất tạo bởi 1 nguyên tố và nhóm nguyên tử sau:
Ba và nhóm OH
 Cu.............. ..NO3
 Al ............... NO3
 Na................PO4
 Ca................CO3
 Mg...............Cl
1.Tính hoá trị của một nguyên tố:
 * Ví dụ: Tính hoá trị của Al trong các hợp chất sau: AlCl3 (Cl có hoá trị I).
- Gọi hoá trị của nhôm là a: 1.a = 3.I
 FeCl : a = II
 MgCl2 : a = II
 CaCO3 : a = II (CO3 = II).
 Na2SO3 : a = I
 P2O5 :2.a = 5.II ®a = V.
* Nhận xét:
 a.x = b.y = BSCNN.
2.Lập công thức hoá học của hợp chất theo hoá trị:
* VD1: CTTQ: SxOy
 Theo quy tắc: x . VI = y. II = 6.
 Vậy : x = 1; y = 3.
 CTHH: SO3
* VD2 : Na(SO4)y
 .
 CTHH : Na2SO4.
* Bài luyện tập 5:
 PxHy : PH3.
 CxSy : CS2.
 FexOy: Fe2O3.
* Công thức hoá học như sau:
 Ba(OH)2.
 CuNO3.
 Al(NO)3.
 Na3PO4.
 CaCO3.
 MgCl2.
 IV. Củng cố: 
 - Làm bài tập 6 tại lớp
 - Học sinh đọc phần ghi nhớ.
 - GV nhấn mạnh và giải thích thêm về các nguyên tố có nhiều hoá trị như: Fe, C, N.
 V.Dặn dò:
 - Học bài, vận dụng làm bài tập trong Sgk.
 - Bài tập về nhà: 7,8 (Sgk), 10.8 (SBT - Trang 13).
 * Rút kinh nghiệm và bổ sung:
Tuần 8 	Ngày soạn:
Tiết15: 	Ngày dạy:
Bài luyện tập 2
A.Mục tiêu: 
 - Học sinh hiểu được cách ghi và ý nghĩa của công thức hoá học, khái niệm hoá trị, quy tắc hoá trị.
 - Rèn các kỹ năng: Tính hoá trị nguyên tố, biết đúng sai, cũng như lập được công thức hoá học của hợp chất khi biết hoá trị.
B.Phương pháp: Hỏi đáp, gợi mở, dẫn dắt, vận dụng
 C.Chuẩn bị: + GV : Hệ thống câu hỏi trong chương. Bảng phụ. 
 + HS : Ôn tập về CTHH, ý nghĩa của CTHH, quy tắc hoá trị, lập CTHH.
D.Tiến trình lên lớp:
 I. ổn định:
 II. Bài cũ:
 1. Hoá trị của các nguyên tố Ca, Al, Mg, Fe tương ứng là II, III.
Nhóm các công thức đều viết đúng là:
 A. CaO, Al2O3, Mg2O, Fe2O3
 B. Ca2O, Al2O3, Mg2O, Fe2O3
 C. CaO, Al4O6, MgO, Fe2O3
 D. CaO, Al2O3, MgO, Fe2O3
 III. Bài mới:
 * Đặt vấn đề: Khi viết hoá trị các nguyên tố thì ta vận dụng trong những trường hợp nào. Vận dụng như thế nào trong việc giải các bài tập.
 * Triển khai bài:
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung
1.Hoạt động 1:
- HS nhắc lại các kiến thức cần nhớ về công thức hoá học của đơn chất và hợp chất. 
? HS nhắc lại khái niệm hoá trị.
- GV khai triển công thức tổng quát của hoá trị.
? Biểu thức quy tắc hoá trị.
- GV đưa ra VD, hướng dẫn HS cách làm.
2.Hoạt động 2:
- GV hướng dẫn HS cách lập công thức hoá học khi biết hoá trị.
- HS: Lập công thức hoá học của:
 + S (IV) và O.
 + Al (III) và Cl (I).
 + Al (III) và SO4 (II).
3.Hoạt động 3:
* GV đưa ra một số bài tập vận dụng những kiến thức đã học.
+ BT1: Một hợp chất phân tử gồm 2 nguyên tử nguyên tố X liên kết với 3 nguyên tử O và có PTK là 160 đvC. X là nguyên tố nào sau đây.
 a. Ca. b. Fe. c. Cu. d. Ba.
+ BT2: Biết P(V) hãy chọn CTHH phù hợp với quy tắc hoá trị trong số các công thức cho sau đây.
 a. P4O4 . b. P4O10 . c. P2O5 . d. P2O3 . 
+ BT3: Cho biết CTHH hợp chất của nguyên tố X với O và hợp chất của nguyên tố Y với H như sau: XO , YH3 .
Hãy chọn CTHH phù hợp cho hợp chất của X với Y trong số các CT cho sau đây:
 a. XY3 b. X3Y c. X2Y3 d. X3Y2 e. XY 
+ BT4: Tính PTK của các chất sau:
 Li2O, KNO3 (Biết Li=7,O = 16,K=39,N =14)
+ BT5: Biết số proton của các nguyên tố :
 C là 6, Na là 11.
Cho biết số e trong nguyên tử, số lớp e và số e lớp ngoài cùng của mỗi nguyên tử?
I. Các kiến thức cần nhớ:
1. Công thức hoá học:
* Đơn chất: A (KL và một vài PK)
 Ax(Phần lớn đ/c phi kim, x = 2)
* Hợp chất: AxBy, AxByCz...
 Mỗi công thức hoá học chỉ 1 phân tử của chất (trừ đ/c A).
2. Hoá trị:
* Hoá trị là con số biểu thị khả năng liên kết của nguyên tử hay nhóm nguyên tử.
 - A, B : nguyên tử , nhóm n. tử.
 - x, y : hoá trị của A, B.
 ® x. a = y. b 
a. Tính hoá trị chưa biết:
 VD: PH3 , FeO , Al(OH)3 , Fe2(SO4)3 .
* PH3: Gọi a là hoá trị của P.
 PH3 ® 1. a = 3. 1 a = .
* Fe2(SO4)3 : Gọi a là hoá trị của Fe.
 Fe2(SO4)3 ® .
* VD khác : Tương tự.
b. Lập công thức hoá học:
* Lưu ý: - Khi a = b ® x = 1 ; y = 1.
 - Khi a b ® x = b ; y = a.
® a, b, x, y là những số nguyên đơn giản nhất.
b.Lập công thức hoá học:
 - HS lập: 
 SO2
 AlCl3
 Fe2(SO4)3
II. Vận dụng:
+ HS: ® 2. X + 3. 16 = 160.
 X = 
 X = 56 đvC. Vậy X là Fe 
® Phương án : d.
+ HS: ® x. V = y. II
 .
 x = 2; y = 5 
® Phương án : c
+ HS: ® ® X h.trị II.
 ® ®Y h. trị III
Vậy CTHH của X và Y là : X3Y2
® Phương án : d
+ HS: Li2O = 2. 7 + 16 = 25 đvC.
 KNO3 = 39 + 14 + 3. 16 = 101 đvC.
+ HS: - Nguyên tố C có : 6 e trong nguyên tử, 2 lớp e và 6 e lớp ngoài cùng.
 - Nguyên tố Na có : 11 e trong nguyên tử, 3 lớp e và 1 e lớp ngoài cùng.
 IV. Củng cố: - Cách làm bài tập: Lập công thức hoá học, tính hoá trị của một nguyên tố chưa biết.
 - Cho HS chép bài ca hoá trị.
 V. Dặn dò: - Học thuộc hoá trị các nguyên tố có trong bảng ở Sgk.(Bảng trang 42).
 - Bài tập về nhà: 2, 3, 4 (Sgk).
 - Làm các bài tập trong SBT.
 - Ôn tập chuẩn bị cho giờ sau kiểm tra viết 45 phút.
 * Rút kinh nghiệm và bổ sung: 
 Tuần 9 	Ngày soạn:
 	Ngày dạy:
 Chương II : Phản ứng hoá học. 
 Tiết 17: Sự biến đổi chất. 
A.Mục tiêu: 
 - Học sinh phân biệt được hiện tượng vật lý và hiện tượng hoá học.
 - Sự khác nhau về bản chất của 2 hiện tượng đó.
 - Phân biệt được các hiện tượng đó trong thực tế.
B.Phương pháp: Quan sát hiện tượng rút ra kết luận.
C.Chuẩn bị: + GV: - Hoá chất: Bột Fe, S, nam châm, đường trắng.
 - Dụng cụ : Đèn cồn, ống ngiệm, giá, đũa thuỷ tinh, đường, cốc thuỷ tinh, kẹp gỗ.
D.Tiến trình lên lớp:
 I. ổn định:
 II.Bài cũ: 1. HS đọc hoá trị của 10 nguyên tố theo yêu cầu của GV.
 III. Bài mới:
 * Đặt vấn đề: Chúng ta đã học về chất, phân loại chất, chương này ta tiếp tục nghiên cứu chất có biến đổi như thế nào?
 * Triển khai bài:
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung
1.Hoạt động 1:
*GV hướng dẫn HS quan sát hình 2.1Sgk.
? Hình vẽ đó nói lên điều gì.
- HS quan sát và mô tả hiện tượng.
? Làm thế nào để nước lỏng thành nước đá.
? Làm thế nào để nước lỏng thành hơi nước.
? ở hiện tượng này có sự biến đổi về chất không.
2. Hoạt động 2:
* GV làm thí nghiệm pha loãng và đun dung dịch muối ăn. 
? ở hiện tượng này có sinh ra chất mới không.
- HS nhận xét: Khi cô cạn dung dịch muối ăn thu được những hạt muối ăn có vị mặn.
? Qua 2 hiện tượng trên, em có nhận xét gì.
? Chất có bị biến đổi không.
- HS: Chất bị biến đổi về trạng thái mà không bị biến đổi về chất(Vẫn giữ nguyên là chất ban đầu)
® GV kết luận: Sự biến đổi chất như thế thuộc loại hiện tượng vật lí.
? Hãy cho 1 vài ví dụ về hiện tượng vật lý.
(Ví dụ:Thuỷ tinh nung nóng bị uốn cong).
? Vậy thế nào là hiện tượng vật lí.
3.Hoạt động 3:
* Thí nghiệm 1: GV cho HS quan sát màu sắc của S và Fe, nhận xét.
Sau đó GV trộn một lượng bột Fe và bột S vừa đủ (HS quan sát màu, n.xét). Chia làm 2 phần:
+ Phần1: HS dùng nam châm hút và nhận xét.
? Cơ sở nào để tách riêng Fe ra khỏi hỗn hợp.
+ Phần 2: GV làm thí nghiệm: Nung hỗn hợp bột Fe, S.
? HS quan sát, nhận xét sự thay đổi màu sắc của hỗn hợp.
? GV đưa nam châm tới phần SP. HS nhận xét.
? So sánh chất tạo thành so với chất ban đầu 
? ở TN trên có sinh ra chất mới không.
4. Hoạt động 4:
* Thí nghiệm 2:
- GV hướng dẫn HS làm thí nghiệm: 
Lấy đường vào 2 ống nghiệm:
+ ống 1: Để nguyên (Dùng để so sánh)
+ ống 2: Đun nóng.
? Rút ra nhận xét hiện tượng xảy ra ở ống nghiệm 2. 
- HS: Đường chuyển thành màu đen và có những giọt nước đọng ở thành ống nghiệm.
? Em có nhận xét gì về hiện tượng trên.
? ở TN trên có sinh ra chất mới không.
? ở TN trên có sinh ra chất mới không.
* GV thông báo: Sự biến đổi chất ở 2 TN trên thuộc loại hiện tượng hoá học.
? Vậy em hãy cho biết hiện tượng hoá học là gì?
? Dấu hiệu chính để phân biệt HTHH và HTVL là gì.
I. Hiện tượng vật lý:
1. Hiện tượng 1:
 Nước đá ® Nước lỏng ® Hơi nước.
 (R) (L) (H)
2. Hiện tượng 2:
Muối ăn D.dịch muối M.ăn.
 (R) (L) (R)
*Kết luận: Nước và muối ăn vẫn giữ nguyên chất ban đầu. Gọi là hiện tượng vật lý.
* Định nghĩa: Sgk.
II. Hiện tượng hoá học:
* Thí ngiệm 1:
* Trộn hhỗn hợp bột Fe và S. Chia làm 2 phần:
+ Phần 1:
Dùng nam châm hút: Sắt bị hút và vẫn giữ nguyên trong hỗn hợp (Có Fe và S).
+ Phần 2:
Đun hỗn hợp bột Fe, S: Tạo thành chất mới không bị nam châm hút. Đó là FeS (Sắt II sunfua).
* Thí nghiệm 2:
* Cho đường vào 2 ống