Bài giảng Tiết 8, 9 - Bài 6: Saccarozơ, tinh bột và xenlulozơ

nêu hiện tượng thí nghiệm, giải thích và viết các phương trình hoá học, rút ra nhận xét.
- Viết tường trình thí nghiệm.
 → Trọng tâm
- Điều chế este.
- Xà phòng hoá chất béo, glucozơ tác dụng với Cu(OH)2/NaOH và tinh bột tác dụng với I2.
 3. T­ t­ëng:
HS nhaän thöùc ñöôïc taàm quan troïng cuûa saccarozô, tinh boät vaø xenlulozô trong cuoäc soáng.
II. Ph­¬ng ph¸p:
	Neâu vaán ñeà + ñaøm thoaïi + hoaït ñoäng nhoùm.
III. §å dïng d¹y häc:
 	1. Duïng cuï: OÁng nghieäm, oáng nhoû gioït.
 	2. Hoaù chaát: Dung dòch I2, caùc maãu saccarozô, tinh boät vaø xenlulozô.
 	3. Caùc sô ñoà, hình veû, tranh aûnh coù lieân quan ñeán noäi dung baøi hoïc.
IV. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng:
TiÕt 8:
Gi¶ng ë c¸c líp:
Líp
Ngµy d¹y
Häc sinh v¾ng mÆt
Ghi chó
12A
12C2
12C4
	1. æn ®Þnh tæ chøc líp: (1')
	2. KiÓm tra bµi cò: (5’)
Trình baøy ñaëc ñieåm caáu taïo daïng maïch hôû cuûa glucozô. Vieát PTHH minh hoaïï cho caùc ñaëc ñieåm caáu taïo ñoù.
	3. Gi¶ng bµi míi:
Thêi gian
Ho¹t ®éng cña Gi¸o viªn
Ho¹t ®éng cña Häc sinh
Néi dung
5’
* Hoaït ñoäng 1
v Y/C HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát ñöôïc tính chaát vaät lí, traïnh thaùi thieân nhieân cuûa ñöôïc saccarozô.
v HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát ñöôïc tính chaát vaät lí, traïnh thaùi thieân nhieân cuûa ñöôïc saccarozô.
I – SACCAROZÔ: C6H12O11
 Saccarozô laø loaïi ñöôøng phoå bieán nhaát, coù trong nhieàu loaøi thöïc vaät, coù nhieàu nhaát trong caây mía, cuû caûi ñöôøng, hoa thoát noát.
1. Tính chaát vaät lí 
 - Chaát raén, keát tinh, khoâng maøu, khoâng muøi, coù vò ngoït, noùng chaûy ôû 1850C.
 - Tan toát trong nöôùc, ñoä tan taêng nhanh theo nhieät ñoä.
10’
* Hoaït ñoäng 2
v Y/C HS nghieân cöùu SGK vaøcho bieát ñeå xaùc ñònh CTCT cuûa saccarozô, ngöôøi ta caên cöù vaøo nhöõng keát quaû thí nghieäm naøo ?
v Y/C HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát CTCT cuûa saccarozô, phaân tích vaø ruùt ra ñaëc ñieåm caáu taïo ñoù.
- Saccarozô khoâng coù phaûn öùng traùng baïc, khoâng laøm maát maøu nöôùc Br2 ð phaân töû saccarozô khoâng coù nhoùm –CHO.
 - Ñun noùng dd saccarozô vôùi H2SO4 loaõng thu ñöôïc dd coù phaûn öùng traùng baïc (dd naøy coù chöùa glucozô vaø fructozô).
2. Coâng thöùc caáu taïo 
Keát luaän: Saccarozô laø moät ñisaccarit ñöôïc caáu taïo töø moät goác glucozô vaø moät goác fructozô lieân keát vôùi nhau qua nguyeân töû oxi. 
ð Trong phaân töû saccarozô khoâng coù nhoùm anñehit, chæ coù caùc nhoùm OH ancol.
10’
* Hoaït ñoäng 3
v Y/C HS nghieân cöùu SGK vaøcho bieát hieän töôïng phaûn öùng khi cho dung dòch saccarozô taùc duïng vôùi Cu(OH)2. Giaûi thích hieän töôïng treân.
v Y/C HS nghieân cöùu SGK vaø vieát PTHH cuûa phaûn öùng thuyû phaân dung dòch saccarozô vaø ñieàu kieän cuûa phaûn öùng naøy.
- Dung dòch saccarozô + Cu(OH)2 → dung dòch ñoàng saccarat maøu xanh lam.
- PTP¦:
3. Tính chaát hoaù hoïc 
a. Phaûn öùng vôùi Cu(OH)2 
Dung dòch saccarozô + Cu(OH)2 → dung dòch ñoàng saccarat maøu xanh lam.
b. Phaûn öùng thuyû phaân
5’
* Hoaït ñoäng 4
v Y/C HS xem SGK vaø nghieân cöùu caùc coâng ñoaïn cuûa quaù trình saûn xuaát ñöôøng saccarozô.
v Y/C HS tìm hieåu SGK vaø cho bieát nhöõng öùng duïng cuûa saccarozô.
v HS xem SGK vaø nghieân cöùu caùc coâng ñoaïn cuûa quaù trình saûn xuaát ñöôøng saccarozô.
v HS tìm hieåu SGK vaø cho bieát nhöõng öùng duïng cuûa saccarozô.
4. Saûn xuaát vaø öùng duïng
a. Saûn xuaát saccarozô 
Saûn xuaát töø caây mía, cuû caûi ñöôøng hoaëc hoa thoát noát
 Quy trình saûn xuaát ñöôøng saccarozô töø caây mía
b. ÖÙng duïng
- Laø thöïc phaåm quan troïng cho ngöôøi.
- Trong coâng nghieäp thöïc phaåm, saccarozô laø nguyeân lieäu ñeå saûn xuaát baùnh keïo, nöôùc gaûi khaùt, ñoà hoäp.
 - Trong coâng nghieäp döôïc phaåm, saccarozô laø nguyeân lieäu duøng ñeå pha thuoác. Saccarozô coøn laø nguyeân lieäu ñeå thuyû phaân thaønh glucozô vaø fructozô duøng trong kó thuaät traùng göông, traùng ruoät phích.
5'
* Hoaït ñoäng 1
v GV cho HS quan saùt maãu tinh boät.
v HS quan saùt, lieân heä thöïc teá, nghieân cöùu SGK cho bieát tính chaát vaät lí cuûa tinh boät.
II – TINH BOÄT: (C6H10O5)n
1. Tính chaát vaät lí: Chaát raén, ôû daïng boät, voâ ñònh hình, maøu traéng, khoâng tan trong nöôùc lanh. Trong nöôùc noùng, haït tinh boät seõ ngaäm nöôùc vaø tröông phoàng leân taïo thaønh dung dòch keo, goïi laø hoà tinh boät.
4. Cñng cè bµi gi¶ng: (3')
C©u 1. Ñaëc ñieåm caáu taïo cuûa saccarozô ?
C©u 2. Tính chaát hoaù hoïc cuûa saccarozô ?
	5. H­íng dÉn häc sinh häc vµ lµm bµi tËp vÒ nhµ: (1')
	- Caùc baøi taäp trong SGK coù lieân quan ñeán phaàn glucozô vaø fructozô.
- Xem tröôùc phaàn XENLULOZÔ
TiÕt 9:
Gi¶ng ë c¸c líp:
Líp
Ngµy d¹y
Häc sinh v¾ng mÆt
Ghi chó
12A
12C2
12C4
	1. æn ®Þnh tæ chøc líp: (1')
	2. KiÓm tra bµi cò: (5’)
Trình baøy tính chaát hoaù hoïc cuûa saccarozô. Vieát caùc PTHH cuûa phaûn öùng.
	3. Gi¶ng bµi míi:
Thêi gian
Ho¹t ®éng cña Gi¸o viªn
Ho¹t ®éng cña Häc sinh
Néi dung
7’
* Hoaït ñoäng 2
v Y/C HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát caáu truùc phaân töû cuûa tinh boät.
v HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát caáu truùc phaân töû cuûa tinh boät.
2. Caáu taïo phaân töû 
 Thuoäc loaïi polisaccarit, phaân töû goàm nhieàu maét xích C6H10O5 lieân keát vôùi nhau.
CTPT : (C6H10O5)n
 Caùc maét xích lieân keát vôùi nhau taïo thaønh 2 daïng:
 - Amilozô: Goàm caùc goác α-glucozô lieân keát vôùi nhau taïo thaønh maïch daøi, xoaén laïi coù phaân töû khoái lôùn (~200.000).
 - Amilopectin: Goàm caùc goác α-glucozô lieân keát vôùi nhau taïo thaønh maïng khoâng gian phaân nhaùnh.
 Tinh boät ñöôïc taïo thaønh trong caây xanh nhôø quaù trình quang hôïp.
8’
* Hoaït ñoäng 3
v Y/C HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát ñieàu kieän xaûy ra phaûn öùng thuyû phaân tinh boät. Vieát PTHH cuûa phaûn öùng.
v GV bieåu dieãn thí nghieäm hoà tinh boät + dung dòch I2.
v GV coù theå giaûi thích theâm söï taïo thaønh hôïp chaát maøu xanh.
- ptp­:
v HS quan saùt hieän töôïng, nhaän xeùt.
3. Tính chaát hoaù hoïc 
a. Phaûn öùng thuyû phaân
b. Phaûn öùng maøu vôùi iot
Hoà tinh boät + dd I2 → hôïp chaát maøu xanh.
→ nhaän bieát hoà tinh boät
Giaûi thích: Do caáu taïo ôû daïng xoaén, coù loã roãng, tinh boät haáp thuï iot cho maøu xanh luïc.
5’
* Hoaït ñoäng 4
v Y/C HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát caùc öùng duïng cuûa tinh boät cuõng nhö söï chuyeån hoaù tinh boät trong cô theå ngöôøi.
v HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát caùc öùng duïng cuûa tinh boät cuõng nhö söï chuyeån hoaù tinh boät trong cô theå ngöôøi.
4. ÖÙng duïng
 - Laø chaát dinh döôõng cô baûn cho ngöôøi vaø moät soá ñoäng vaät.
 - Trong coâng nghieäp, tinh boät ñöôïc duøng ñeå saûn xuaát baùnh keïo vaø hoà daùn. 
 - Trong cô theå ngöôøi, tinh boät bò thuyû phaân thaønh glucozô nhôø caùc enzim trong nöôùc boït vaø ruoät non. Phaàn lôùn glucozô ñöôïc haáp thuï tröïc tieáp qua thaønh ruoät vaø ñi vaøo maùu nuoâi cô theå ; phaàn coøn dö ñöôïc chuyeån veà gan. ÔÛ gan, glucozô ñöôïc toång hôïp lai nhôø enzim thaønh glicogen döï tröõ cho cô theå.
4’
* Hoaït ñoäng 1:
v GV cho HS quan saùt moät maãu boâng noõn.
v HS quan saùt + nghieân cöùu SGK vaø cho bieát tính chaát vaät lí cuõng nhö traïng thaùi thieân nhieân cuûa xenlulozô.
III – XENLULOZÔ
1. Tính chaát vaät lí, traïng thaùi thieân nhieân 
 - Xenlulozô laø chaát raén daïng sôïi, maøu traéng, khoâng muøi vò. Khoâng tan trong nöôùc vaø nhieàu dung moâi höõu cô nhö etanol, ete, benzen,.. nhöng tan ñöôïc trong nöôùc Svayde laø dung dòch Cu(OH)2/dd NH3.
 - Laø thaønh phaàn chính taïo neân maøng teá baøo thöïc vaät, taïo neân boä khung cuûa caây coái. 
5’
* Hoaït ñoäng 2:
v GV ?: Giöõa tinh boät vaø xenlulozô coù ñieåm gì gioáng vaø khaùc nhau veà maët caáu taïo ?
v HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát ñaëc ñieåm caáu taïo cuûa phaân töû xenlulozô ?
2. Caáu taïo phaân töû 
 - Laø moät polisaccarit, phaân töû goàm nhieàu goác β-glucozô lieân keát vôùi nhau taïo thaønh maïch daøi, coù khoái löôïng phaân töû raát lôùn (2.000.000). Nhieàu maïch xenlulozô gheùp laïi vôùi nhau thaønh sôïi xenlulozô.
 - Xenlulozô chæ coù caáu taïo maïch khoâng phaân nhaùnh, moãi goác C6H10O5 coù 3 nhoùm OH.
C6H10O5)n hay [C6H7O2(OH)3]n
8’
* Hoaït ñoäng 3:
v Y/C HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát ñieàu kieän cuûa phaûn öùng thuyû phaân xenlulozô vaø vieát PTHH cuûa phaûn öùng.
v GV cho HS bieát caùc nhoùm OH trong phaân töû xenlulozô coù khaû naêng tham gia phaûn öùng vôùi axit HNO3 coù H2SO4 ñaëc laøm xuùc taùc töông töï nhö ancol ña chöùc.
v HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát ñieàu kieän cuûa phaûn öùng thuyû phaân xenlulozô vaø vieát PTHH cuûa phaûn öùng.
v HS tham khaûo SGK vaø vieát PTHH cuûa phaûn öùng.
3. Tính chaát hoaù hoïc
a. Phaûn öùng thuyû phaân
b. Phaûn öùng vôùi axit nitric
3’
* Hoaït ñoäng 4:
v GV yeâu caàu HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát nhöõng öùng duïng cuûa xenlulozô.
v GV coù theå lieân heä ñeán caùc söï kieän lòch söû nhö: chieán thaéng Baïch Ñaèng,
- Nhöõng nguyeân lieäu chöùa xenlulozô (boâng, ñay, goã,) thöôøng ñöôïc duøng tröïc tieáp (keùo sôïi deät vaûi, trong xaây döïng, laøm ñoà goã,) hoaëc cheá bieán thaønh giaáy.
 - Xenlulozô laø nguyeân lieäu ñeå saûn xuaát tô nhaân taïo nhö tô visco, tô axetat, cheá taïo thuoác suùng khoâng khoùi vaø cheá taïo phim aûnh.
4. ÖÙng duïng
 - Nhöõng nguyeân lieäu chöùa xenlulozô (boâng, ñay, goã,) thöôøng ñöôïc duøng tröïc tieáp (keùo sôïi deät vaûi, trong xaây döïng, laøm ñoà goã,) hoaëc cheá bieán thaønh giaáy.
 - Xenlulozô laø nguyeân lieäu ñeå saûn xuaát tô nhaân taïo nhö tô visco, tô axetat, cheá taïo thuoác suùng khoâng khoùi vaø cheá taïo phim aûnh.
	4. Cñng cè bµi gi¶ng: (3')
C©u 1. Mieáng chuoái xanh taùc duïng vôùi dung dòch I2 cho maøu xanh. Nöôùc eùp quaû chuoái chín cho phaûn öùng traùng baïc. Haõy giaûi thích 2 hieän töôïng noùi treân ?
 	C©u 2. Vieát PTHH cuûa caùc phaûn öùng thöïc hieän daõy chuyeån hoaù sau :
Khí cacbonic → Tinh boät → Glucozô → Ancol etylic
Goïi teân caùc phaûn öùng. 
5. H­íng dÉn häc sinh häc vµ lµm bµi tËp vÒ nhµ: (1')
Caùc baøi taäp trong SGK coù lieân quan ñeán phaàn tinh boät.
V. Tù rót kinh nghiÖm