Bài giảng Tiết 45: Luyện tập: Tính chất kim loại kiềm, kim loại kiềm thổ và một số hợp chất của chúng

 Ngày soạn:25/01/2010
Tiết 45: 
LUYỆN TẬP: TÍNH CHẤT KIM LOẠI KIỀM, KIM LOẠI KIỀM THỔ VÀ MỘT SỐ HỢP CHẤT CỦA CHÚNG
A. MỤC TIÊU:
 1. Kiến thức: Qua bài học này HS phải:
- Củng cố, hệ thống hóa các kiến thức về kim loại kiềm, kim loại kiềm thổ và hợp chất của chúng:
+ Tính chất vật lí, tính chất hóa học, phương pháp điều chế và những ứng dụng quan trọng của chúng.
+ Một số hợp chất quan trọng của KLK, KLK thổ: NaOH, NaHCO3, Na2CO3, KNO3, Ca(OH)2, Ca(HCO3)2, CaCO3,
+ Các phương pháp làm mềm nước cứng, viết PTHH minh họa.
 2. Kỹ năng:
- Rèn luyện kỹ năng viết PTHH minh họa các TCHH.
- Giải thích được một số hiện tượng trong thực tế.
- Rèn luyện kỹ năng giải các dạng câu hỏi và bài tập liên quan đến KLK, KLK thổ và hợp chất của chúng cũng như nước cứng.
 3. Thái độ:
- Tích cực, chủ động trong học tập hóa học, tinh thần hoạt động nhóm đạt hiệu quả cao. Từ đó HS có ý thức về môn học và lòng đam mê khoa học bộ môn. 
B. PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY:
Đàm thoại, hoạt động nhóm, thực hành giải bài tập.
C. CHUẨN BỊ CỦA GV-HS:
 1. Giáo viên: 
- Giáo án, máy chiếu hay bảng phụ, hệ thống câu hỏi và bài tập trắc nghiệm cũng như tự luận liên quan đến KLK, KLK thổ và hợp chất của chúng. 
 2. Học sinh: 
- Ôn tập tính chất hóa học của kim loại kiềm, kim loại kiềm thổ và các hợp chất quan trọng của chúng. Làm trước các BT TNKQ theo yêu cầu của GVBM.
D. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY:
1. Ổn định lớp: (1 phút) Kiểm tra sĩ số, tác phong HS
Lớp
12B3
12B4
Vắng
2. Kiểm tra bài cũ: Lồng vào bài 
3. Bài mới:
 a. Đặt vấn đề: (1 phút)
 Để rèn luyện kỹ năng trả lời các câu hỏi TNKQ cũng như giải các dạng bìa tập liên quan đến KLK, KLK thổ và hợp chất của chúng theo pp giải nhanh nhằm chuẩn bị tốt cho các kỳ thi sắp tới ? Tiết học hôm nay các em sẽ luyện tập về “KLK, KLK thổ và hợp chất chúng”
 b. Triển khai bài:
Hoạt động của GV – HS
Nội dung kiến thức
Hoạt động 1: (12 phút)
GV: Nêu mục tiêu phần I
Biết được vị trí, cấu hình e, TCHH đặc trưng, pp điều chế KLK, KLK thổ.
Hiểu TCHH của một số hợp chất quan trọng của KLK, KLK thổ.
 Khái niệm, phân loại, pp làm mềm nước cứng.
GV: Yêu cầu đại diện HS các nhóm trả lời các câu hỏi liên quan đến phần kiến thức cần nhớ của KLK, KLK thổ.
HS: Đại diện các nhóm trả lời, nhóm HS khác nhận xét, bổ sung. Sau đó GV chốt lại các kiến thức cơ bản để HS vận dụng làm các dạng BT liên quan.
Baøi 1: Chaát naøo sau ñaây coù theå laøm meàm nöôùc cöùng coù tính cöùng vónh cöõu ?
A. NaCl	B. H2SO4	
C. Na2CO3P	D. HCl
Baøi 2: Caùch naøo sau ñaây thöôøng ñöôïc duøng ñeå ñieàu cheá kim loaïi Ca ?
A. Ñieän phaân dung dòch CaCl2 coù maøng ngaên.
B. Ñieän phaân CaCl2 noùng chaûy. P
C. Duøng Al ñeå khöû CaO ôû nhieät ñoä cao.
D. Duøng kim loaïi Ba ñeå ñaåy Ca ra khoûi dung dòch CaCl2.
HS: Chọn nhanh đáp án đúng và làm thêm BT1 (sơ đồ phản ứng để củng cố kiến thức)
Hoạt động 2: (23 phút)
GV: Nêu mục tiêu phần II:
Biết cách vận dụng các kiến thức cần nhớ vào giải quyết các dạng BT liên quan.
GV: Yêu cầu HS nhận phiếu học tập gồm các BT (hoặc SGK) và thảo luận nhóm 10 các BT đó.
HS: Nhận phiếu học tập và thực hiện yêu cầu của GV.
Đại diện 4 nhóm HS lên bảng làm 4BT.
Nhóm HS khác tiếp tục làm việc và sau đó nhận xét, bổ sung.
GV: Theo dõi HS thực hiện và uốn nắn sai sót (nếu cần) và bổ sung những phần kiến thức mà HS còn thiếu sót.
GV: (BT2) HD HS cách giải quyết BT theo phöông phaùp taêng giaûm khoái löôïng hoaëc phöông phaùp ñaët aån giaûi heä thoâng thöôøng.
GV quan saùt, höôùng daãn HS giaûi quyeát baøi taäp.
GV: (BT3)
 giôùi thieäu cho HS phöông phaùp giaûi toaùn CO2 taùc duïng vôùi dung dòch kieàm.
HS giaûi quyeát baøi toaùn theo söï höôùng daãn cuûa GV.
GV: (BT4) HD HS cách giải BT 4
HS: giaûi quyeát baøi toaùn theo söï höôùng daãn cuûa GV.
GV: (BT5)
 Vì sao khi ñun noùng dung dòch sau khi ñaõ loïc boû keát tuûa ta laïi thu ñöôïc theâm keát tuûa nöõa ?
HS: Vieát 2 PTHH vaø döïa vaøo 2 löôïng keát tuûa ñeå tìm löôïng CO2.
I. KIẾN THỨC CẦN NHỚ:
II. BÀI TẬP:
Baøi 1: Hoaøn thaønh PTHH cuûa caùc phaûn öùng xaûy ra theo sô ñoà sau ñaây
Baøi 2: Cho 3,04g hoãn hôïp NaOH vaø KOH taùc duïng vôùi axit HCl thu ñöôïc 4,15g hoãn hôïp muoái clorua. Khoái löôïng moãi hiñroxit trong hoãn hôïp laàn löôït laø
A. 1,17g & 2,98g	B. 1,12g & 1,6g
C. 1,12g & 1,92g	D. 0,8g & 2,24g P
Giaûi
NaOH + HCl → NaCl + H2O
KOH + HCl → KCl + H2O
Goïi a vaø b laàn löôït laø soá mol cuûa NaOH vaø KOH
ð 40a + 56b = 3,04 (1)
Töø 2 PTHH treân ta thaáy:
ð 1 mol hoãn hôïp (KOH, NaOH) → 1 mol hoãn hôïp (KCl vaø NaCl), khoái löôïng taêng 18,5g.
Theo baøi cho khoái löôïng hoãn hôïp taêng 4,15 – 3,04 = 1,11g
ð a + b = 1,11:18,5 = 0,06 (2)
Töø (1) vaø (2): a = 0,02; b = 0,04
ð mKOH = 40.0,02 = 0,8g; ð ñaùp aùn D.
HS: Có thể giải theo cách khác.
Baøi 3: Suïc 6,72 lít CO2 (ñkc) vaøo dung dòch coù chöùa 0,25 mol Ca(OH)2. Khoái löôïng keát tuûa thu ñöôïc laø
A. 10g	B. 15g	C. 20gP	D. 25g
Giaûi
nCO2 = 0,3 ð 1 <= = 1,2 < 2 
ð Phaûn öùng taïo muoái CaCO3 vaø Ca(HCO3)2
 Ca(OH)2 + CO2 → CaCO3↓ + H2O
 a→ a a
Ca(OH)2 + 2CO2 → Ca(HCO3)2
 b→ 2b 
ð ð ð mCaCO3 = 100.0,2 = 20g
Baøi 4:Cho 28,1 g hoãn hôïp MgCO3 vaø BaCO3, trong ñoù MgCO3 chieám a% khoái löôïng. Cho hoãn hôïp treân taùc duïng heát vôùi dung dòch HCl ñeå laáy khí CO2 roài ñem suïc vaøo dung dòch coù chöùa 0,2 mol Ca(OH)2 ñöôïc keát tuûa B. Tính a ñeå keát tuûa B thu ñöôïc laø lôùn nhaát.
Giaûi
MgCO3 + 2HCl → MgCl2 + CO2 + H2O (1)
CaCO3 + 2HCl → CaCl2 + CO2 + H2O (2)
CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3↓ + H2O (3)
Theo (1), (2) vaø (3): 
nCO2 = nMgCO3 + nCaCO3 = 0,2 mol thì löôïng keát tuûa thu ñöôïc laø lôùn nhaát.
Ta coù: + = 0,2 ð a = 29,89%
Baøi 5 Suïc a mol khí CO2 vaøo dung dòch Ca(OH)2 thu ñöôïc 3g keát tuûa. Loïc taùch keát tuûa, dung dòch coøn laïi ñem ñun noùng laïi thu ñöôïc theâm 2g keát tuûa nöõa. Giaù trò cuûa a laø
	A. 0,05 mol	B. 0,06 mol	
	C. 0,07 molP	D. 0,08 mol
HD: Dd sau phản ứng có Ca(HCO3)2 nên khi đun nóng lại xuất hiện kết tủa.
 Ca(OH)2 + CO2 → CaCO3↓ + H2O
 Ca(OH)2 + 2CO2 → Ca(HCO3)2 (tan)
 Ca(HCO3)2 CaCO3 + CO2 + H2O
4. Củng cố: (6 phút)
GV: Yêu cầu HS làm các BT sau đây:
 Boå tuùc chuoåi phaûn öùng vaø vieát caùc phöông trình phaûn öùng (moãi muûi teân laø moät phaûn öùng). Cho bieát B laø khí duøng ñeå naïp cho caùc bình chöõa löûa (daäp taét löûa). A laø khoaùng saûn thöôøng duøng ñeå saûn xuaát voâi soáng. 
HS: Đại diện lên bảng trình bày, sau đó GV chốt lại những phần kiến thức trọng tâm.
5. Dặn dò: (2 phút)
- Nắm vững hệ thống kiến thức cơ bản của bài luyện tập này thông qua các dạng bài tập đã hướng dẫn.
- BTVN: 6.23 đến 6.27 SBT và các bài tập TNKQ ở tài liều về KLK thổ và các hợp chất của chúng.
- Chuẩn bị : “ NHÔM VÀ HỢP CHẤT CỦA NHÔM” (T1)
+ Vị trí, cấu hình e và tính chất hóa học của nhôm. Viết các PTHH minh họa.
PHIẾU HỌC TẬP
Baøi 1: Hoaøn thaønh PTHH cuûa caùc phaûn öùng xaûy ra theo sô ñoà sau ñaây
Baøi 2: Cho 3,04g hoãn hôïp NaOH vaø KOH taùc duïng vôùi axit HCl thu ñöôïc 4,15g hoãn hôïp muoái clorua. Khoái löôïng moãi hiñroxit trong hoãn hôïp laàn löôït laø
 A. 1,17g & 2,98g	B. 1,12g & 1,6g	C. 1,12g & 1,92g	D. 0,8g & 2,24g 
Baøi 3: Suïc 6,72 lít CO2 (ñkc) vaøo dung dòch coù chöùa 0,25 mol Ca(OH)2. Khoái löôïng keát tuûa thu ñöôïc laø
A. 10g	B. 15g	C. 20g	D. 25g
Baøi 4: Cho 28,1 g hoãn hôïp MgCO3 vaø BaCO3, trong ñoù MgCO3 chieám a% khoái löôïng. Cho hoãn hôïp treân taùc duïng heát vôùi dung dòch HCl ñeå laáy khí CO2 roài ñem suïc vaøo dung dòch coù chöùa 0,2 mol Ca(OH)2 ñöôïc keát tuûa B. Tính a ñeå keát tuûa B thu ñöôïc laø lôùn nhaát.
Baøi 5: Suïc a mol khí CO2 vaøo dung dòch Ca(OH)2 thu ñöôïc 3g keát tuûa. Loïc taùch keát tuûa, dung dòch coøn laïi ñem ñun noùng laïi thu ñöôïc theâm 2g keát tuûa nöõa. Giaù trò cuûa a laø
	A. 0,05 mol	B. 0,06 mol	C. 0,07 mol 	D. 0,08 mol
Baøi 6: Boå tuùc chuoåi phaûn öùng vaø vieát caùc phöông trình phaûn öùng (moãi muûi teân laø moät phaûn öùng). Cho bieát B laø khí duøng ñeå naïp cho caùc bình chöõa löûa (daäp taét löûa). A laø khoaùng saûn thöôøng duøng ñeå saûn xuaát voâi soáng.