Bài giảng Tiết 3 - Bài 2: Lipit (tiếp)

TiÕt 3. Bµi 2
lipit
Ngµy so¹n: ...... / ...... / 20 ......
Gi¶ng ë c¸c líp:
Líp
Ngµy d¹y
Häc sinh v¾ng mÆt
Ghi chó
12a
12C2
12C4
I. Môc tiªu bµi häc:
	1. KiÕn thøc:
Biết được :
- Khái niệm và phân loại lipit.
- Khái niệm chất béo, tính chất vật lí, tính chất hoá học, (tính chất chung của este và phản ứng hiđro hoá chất béo lỏng), ứng dụng của chất béo. 
- Cách chuyển hoá chất béo lỏng thành chất béo rắn, phản ứng oxi hoá chất béo bởi oxi không khí.
	2. Kü n¨ng:
- Viết được các phương trình hoá học minh hoạ tính chất hoá học của chất béo.
- Phân biệt được dấu ăn và mỡ bôi trơn về thành phần hoá học.
- Biết cách sử dụng, bảo quản được một số chất béo an toàn, hiệu quả.
- Tính khối lượng chất béo trong phản ứng.	
 → Trọng tâm
- Khái niệm và cấu tạo chất béo
- Tính chất hoá học cơ bản của chất béo là phản ứng thuỷ phân (tương tự este).
3. T­ t­ëng:
	Bieát quyù troïng vaø söû duïng hôïp lí caùc nguoàn chaát beùo trong töï nhieân.
II. Ph­¬ng ph¸p:
	§µm tho¹i kÕt hîp khÐo lÐo víi thuyÕt tr×nh.
III. §å dïng d¹y häc:
	Môõ daàu aên hoaëc môõ lôïn, coác, nöôùc, etanol,..ñeå laøm thí nghieäm xaø phoøng hoaù chaát beùo.
IV. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng:
	1. æn ®Þnh tæ chøc líp: (1')
	2. KiÓm tra bµi cò: (5')
	ÖÙng vôùi CTPT C4H8O2 coù bao nhieâu ñoàng phaân laø este ? Choïn moät CTCT cuûa este vaø 	trình baøy tính chaát hoaù hoïc cuûa chuùng. Minh hoaï baèng phöông trình phaûn öùng.
	3. Gi¶ng bµi míi:
Thêi gian
Ho¹t ®éng cña Gi¸o viªn
Ho¹t ®éng cña Häc sinh
Néi dung
5'
* Hoaït ñoäng 1
v Các e đọc SGK và cho thày biết Lipit là gì?
v GV giôùi thieäu thaønh phaàn cuûa chaát beùo.
v GV ñaët vaán ñeà: Lipit laø caùc este phöùc taïp. Sau ñaây chuùng ta chæ xeùt veà chaát beùo.
v Lipit laø nhöõng hôïp chaát höõu cô coù trong teá baøo soáng, khoâng hoaø tan trong nöôùc nhöng tan nhieàu trong caùc dung moâi höõu cô khoâng cöïc.
v HS nghieân cöùu SGK ñeå naém khaùi nieäm cuûa lipit.
v Nghe TT
I – KHAÙI NIEÄM 
- KN: (SGK-8)
- Caáu taïo: Phaàn lôùn lipit laø caùc este phöùc taïp, bao goàm chaát beùo (triglixerit), saùp, steroit vaø photpholipit,
10'
* Ho¹t ®éng 2:
v Từ KN Lipit và tham khảo SGK các em hãy cho thày biết chất béo là gì?
v Axyl là gì?
v Từ các KN trên các e cho thày biết CTCT của chất béo?
v C¸c em lÊy 1 sè VD vÒ trieste và gọi tên của nó?
v TT như vậy về nhà các em có thể gọi tên các chất béo khác:
(C17H33COO)3C3H5: trioleoylglixerol (triolein)
(C15H31COO)3C3H5: tripanmitoylglixerol (tripanmitin)
v Chaát beùo laø trieste cuûa glixerol vôùi axit beùo, goïi chung laø triglixerit hay laø triaxylglixerol.
v Axyl là t ên của nhóm –RCO- được hình thành bằng cách bớt đi nhóm –OH của axit RCOOH
v CTCT chung cuûa chaát beùo:
v HS laáy moät soá thí duï veà CTCT cuûa caùc trieste cuûa glixerol vaø moät soá axit beùo maø GV ñaõ gôùi thieäu rồi gọi tên.
v Nghe TT
II – CHAÁT BEÙO
1. Khaùi nieäm
- KN: (SGK-8)
+ Glixerol: C3H5(OH)3
+ Axit béo: là những axit đơn chức, mạch dài, không phân nhánh, có thể no hoặc không no.
Caùc axit beùo hay gaëp:
C17H35COOH hay CH3[CH2]16COOH: axit stearic
C17H33COOH hay cis-CH3[CH2]7CH=CH[CH2]7COOH: axit oleic
C15H31COOH hay CH3[CH2]14COOH: axit panmitic 
- CTCT chung cuûa chaát beùo:
(R1, R2, R3 laø goác hiñrocacbon cuûa axit beùo, coù theå gioáng hoaëc khaùc nhau.)
- Tên gọi:
(C17H35COO)3C3H5: tristearoylglixerol (tristearin)
→ Gọi theo gốc axit và ancol:
T ên chất béo = Tri + Tên gốc axit (thay đu ôi “ic” = “oyl”) + glixerol.
→ Gọi theo gốc axit:
T ên chất béo = Tri + Tên gốc axit (thay đu ôi “ic” = “in”)
5'
* Hoaït ñoäng 3:
v GV ?: Lieân heä thöïc teá, em haõy cho bieát trong ñieàu kieän thöôøng daàu, môõ ñoäng thöïc vaät coù theå toàn taïi ôû traïng thaùi naøo ?
v GV ? HS: khi naøo thì chaát beùo toàn taïi ôû traïng thaùi loûng, khi naøo thì chaát beùo toàn taïi ôû traïng thaùi raén?
v GV ? Em haõy cho bieát daàu môõ ñoäng thöïc vaät coù tan trong nöôùc hay khoâng ? Naëng hay nheï hôn nöôùc ?
v Ñeå taåy veát daàu môõ ñoäng thöïc vaät baùm leân aùo quaàn, ngoaøi xaø phoøng thì ta coù theå söû duïng chaát naøo ñeå giaët röûa ?
- ÔÛ ñieàu kieän thöôøng: Laø chaát loûng hoaëc chaát raén.
- R1, R2, R3: Chuû yeáu laø goác hiñrocacbon no thì chaát beùo laø chaát raén.
R1, R2, R3: Chuû yeáu laø goác hiñrocacbon khoâng no thì chaát beùo laø chaát loûng.
- Tr¶ lêi.
- Dầu hoả 
2. Tính chaát vaät lí 
- ÔÛ ñieàu kieän thöôøng: Laø chaát loûng hoaëc chaát raén.
- Nheï hôn nöôùc, khoâng tan trong nöôùc nhöng tan nhieàu trong caùc dung moâi höõu cô khoâng cöïc (benzen, clorofom,).
10'
* Hoaït ñoäng 4:
v GV ?: Treân sôû sôû ñaëc ñieåm caáu taïo cuûa este, em haõy cho bieát este coù theå tham gia ñöôïc nhöõng phaûn öùng hoaù hoïc naøo ?
v 1 em lên bảng viết pư thuỷ phân chất béo trong MT axit?
v GV bieåu dieãn thí nghieäm veà phaûn öùng thuyû phaân vaø phaûn öùng xaø phoøng hoaù.
v GV ?: Ñoái vôùi chaát beùo loûng coøn tham gia ñöôïc phaûn öùng coäng H2, vì sao ?
- HS: Pư thuyû phaân chất béo trong moâi tröôøng axit, phaûn öùng xaø phoøng hoá và pư cộng H của chất béo k no.
- HS lên bảng viết ptpư
- HS quan saùt hieän töôïng và lên bảng viết ptpư.
- V× gèc axit lµ gèc kh«ng no.
3. Tính chaát hoaù hoïc 
a. Phaûn öùng thuyû phaân: (SGK)
b. Phaûn öùng xaø phoøng hoaù: (SGK)
c. Phaûn öùng coäng hiñro cuûa chaát beùo loûng: (SGK)
5'
* Hoaït ñoäng 5:
- GV lieân heä ñeán vieäc söû duïng chaát beùo trong naáu aên, söû duïng ñeå naáu xaø phoøng. Töø ñoù HS ruùt ra nhöõng öùng duïng cuûa chaát beùo.
- HS ruùt ra nhöõng öùng duïng cuûa chaát beùo.
4. ÖÙng duïng
- Thöùc aên cho ngöôøi, laø nguoàn dinh döôõng quan troïng vaø cung caáp phaàn lôùn naêng löôïng cho cô theå hoaït ñoäng.
- Laø nguyeân lieäu ñeå toång hôïp moät soá chaát khaùc caàn thieát cho cô theå. Baûo ñaûm söï vaän chuyeån vaø haáp thuï ñöôïc caùc chaát hoaø tan ñöôïc trong chaát beùo.
- Trong coâng nghieäp, moät löôïng lôùn chaát beùo duøng ñeå saûn xuaát xaø phoøng vaø glixerol. Saûn xuaát moät soá thöïc phaåm khaùc nhö mì sôïi, ñoà hoäp,
4. Cñng cè bµi gi¶ng: (3')
	Trong thaønh phaàn cuûa moät loaïi sôn coù trieste cuûa glixerol vôùi axit linoleic 	C17H31COOH vaø axit linolenic C17H29COOH. Vieát CTCT thu goïn cuûa caùc trieste coù 	theå cuûa hai axit treân vôùi glixerol.
	5. H­íng dÉn häc sinh häc vµ lµm bµi tËp vÒ nhµ: (1')
	Bµi 1/11 ®Õn Bµi 5/12.
V. Tù rót kinh nghiÖm sau bµi gi¶ng:
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................ ............................................................................................
............................................................................................
chuyªn m«n duyÖt
Ngµy ...... / ...... / 20 ......