Bài giảng Tiết 17, 18 - Bài 11: Peptit và protein

TiÕt 17, 18. Bµi 11
peptit vµ protein
Ngµy so¹n: ...... / ...... / 20 ......
I. Môc tiªu bµi häc:
	1. KiÕn thøc: Biết được : 
- Định nghĩa, đặc điểm cấu tạo phân tử, tính chất hoá học của peptit (phản ứng thuỷ phân).
- Khái niệm, đặc điểm cấu tạo, tính chất của protein (sự đông tụ ; phản ứng thuỷ phân, phản ứng màu của protein với Cu(OH)2. Vai trò của protein đối với sự sống
- Khái niệm enzim và axit nucleic. 
	2. Kü n¨ng:
- Viết các PTHH minh hoạ tính chất hoá học của peptit và protein.
- Phân biệt dung dịch protein với chất lỏng khác.
→ Trọng tâm 
- Đặc điểm cấu tạo phân tử của peptit và protein.
- Tính chất hoá học của peptit và protein : phản ứng thuỷ phân ; phản ứng màu biure. 
	3. T­ t­ëng:
	Coù theå khaùm phaù ñöôïc nhöõng hôïp chaát caáu taïo neân cô theå soáng vaø theá giôùi xung quanh.
II. Ph­¬ng ph¸p:
	§µm tho¹i kÕt hîp khÐo lÐo víi thuyÕt tr×nh.
III. §å dïng d¹y häc:
IV. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng:
TiÕt 17:
Gi¶ng ë c¸c líp:
Líp
Ngµy d¹y
Häc sinh v¾ng mÆt
Ghi chó
12A
12C2
12C4
	1. æn ®Þnh tæ chøc líp: (1')
	2. KiÓm tra bµi cò: Trong giê häc
	3. Gi¶ng bµi míi:
Thêi gian
Ho¹t ®éng cña Gi¸o viªn
Ho¹t ®éng cña Häc sinh
Néi dung
15'
* Hoaït ñoäng 1
v GV yeâu caàu HS chæ ra lieân keát peptit trong coâng thöùc sau:
v GV ghi coâng thöùc cuûa amino axit vaø yeâu caàu HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát ñöôïc amino axit ñaàu N vaø ñaàu C.
v GV yeâu caàu HS cho bieát caùch phaân loaïi peptit qua nghieân cöùu SGK.
v HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát ñònh nghóa veà peptit.
* Phaân töû peptit hôïp thaønh töø caùc goác α-amino axit baèng lieân keát peptit theo moät traät töï nhaát ñònh. Amino axit ñaàu N coøn nhoùm NH2, amino axit ñaàu C coøn nhoùm COOH.
I – PEPTIT
1. Khaùi nieäm
* Peptit laø hôïp chaát chöùa töø 2 ñeán 50 goác α-amino axit lieân keát vôùi nhau bôûi caùc lieân keát peptit.
* Phaân töû peptit hôïp thaønh töø caùc goác α-amino axit baèng lieân keát peptit theo moät traät töï nhaát ñònh. Amino axit ñaàu N coøn nhoùm NH2, amino axit ñaàu C coøn nhoùm COOH.
* Nhöõng phaân töû peptit chöùa 2, 3, 4,goác α-amino axit ñöôïc goïi laø ñi, tri, tetrapeptit. Nhöõng phaân töû peptit chöùa nhieàu goác α-amino axit (treân 10) hôïp thaønh ñöôïc goïi laø polipeptit.
* CTCT cuûa caùc peptit coù theå bieåu dieãn baèng caùch gheùp töø teân vieát taét cuûa caùc goác α-amino axit theo traät töï cuûa chuùng.
Thí duï: Hai ñipeptit töø alanin vaø glyxin laø: Ala-Gly vaø Gly-Ala.
10'
* Ho¹t ®éng 2:
v HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát hieän töôïng CuSO4 taùc duïng vôùi caùc peptit trong moâi tröôøng OH−. Giaûi thích hieän töôïng.
vGV neâu vaán ñeà: Ñaây laø thuoác thöû duøng nhaän ra peptit ñöôïc aùp duïng trong caùc baøi taäp nhaän bieát.
v HS nghieân cöùu SGK vaø vieát PTHH thuyû phaân maïch peptit goàm 3 goác α-amino axit.
2. Tính chaát hoaù hoïc
a. Phaûn öùng thuyû phaân
b. Phaûn öùng maøu biure
Trong moâi tröôøng kieàm, Cu(OH)2 taùc duïng vôùi peptit cho maøu tím (maøu cuûa hôïp chaát phöùc ñoàng vôùi peptit coù töø 2 lieân keát peptit trôû leân).
10'
* Hoaït ñoäng 3:
v GV yeâu caàu HS nghieân cöùu SGK vaøcho bieát caùc loaïi protein vaø ñaëc ñieåm cuûa caùc loaïi protein.
v HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát ñònh nghóa veà protein.
II – PROTEIN
1. Khaùi nieäm: Protein laø nhöõng polipeptit cao phaân töû coù khoái löôïng phaân töû töø vaøi chuïc nghìn ñeán vaøi trieäu.
 Phaân loaïi:
 * Protein ñôn giaûn: Laø loaïi protein maø khi thuûy phaân chæ cho hoãn hôïp caùc α-amino axit.
Thí duï: anbumin cuûa loøng traéêng tröùng, fibroin cuûa tô taèm,
 * Protein phöùc taïp: Ñöôïc taïo thaønh töø protein ñôn giaûn coäng vôùi thaønh phaàn “phi protein”.
Thí duï: nucleoprotein chöùa axit nucleic, lipoprotein chöùa chaát beùo,
5'
* Ho¹t ®éng 4:
v Y/C HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát nhöõng ñaëc ñieåm chính veà caáu truùc phaân töû cuûa protein
v HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát nhöõng ñaëc ñieåm chính veà caáu truùc phaân töû cuûa protein
2. Caáu taïo phaân töû 
Ñöôïc taïo neân bôûi nhieàu goác α-amino axit noái vôùi nhau baèng lieân keát peptit.
 (n ≥ 50)
	4. Cñng cè bµi gi¶ng: (3')
	1. Peptit laø gì ? Lieân keát peptit laø gì ? Coù bao nhieâu lieân keát peptit trong moät phaân töû 	tripeptit ?
 	Vieát CTCT vaø goïi teân caùc tripeptit coù theå ñöôïc hình thaønh töø glyxin, alanin vaø 	phenylalanin (C6H5CH2−CH(NH2)−COOH, vieát taét laø Phe)
	 2. Hôïp chaát naøo sau ñaây thuoäc loaïi ñipeptit ?
A. H2N−CH2−CONH−CH2CONH−CH2COOH	
B. H2N−CH2CONH−CH(CH3)−COOHP
C. H2N−CH2CH2−CONH−CH2CH2COOH	
D. H2N−CH2CH2CONH−CH2COOH
 	3. Thuoác thöû naøo sau ñaây duøng ñeå phaân bieät caùc dung dòch glucozô, glixerol, etanol vaø 	loøng traéng tröùng ?
A. NaOH	B. AgNO3/NH3	C. Cu(OH)2P	D. HNO3
	5. H­íng dÉn häc sinh häc vµ lµm bµi tËp vÒ nhµ: (1')
	Baøi taäp veà nhaø: 1 → 3 trang 55 (SGK).
	Xem tröôùc phaàn coøn laïi cuûa baøi baøi PEPTIT VAØ PROTEIN
TiÕt 18:
Gi¶ng ë c¸c líp:
Líp
Ngµy d¹y
Häc sinh v¾ng mÆt
Ghi chó
12C2
12C3
12C4
	1. æn ®Þnh tæ chøc líp: (1')
	2. KiÓm tra bµi cò: Trong giê häc
	3. Gi¶ng bµi míi:
Thêi gian
Ho¹t ®éng cña Gi¸o viªn
Ho¹t ®éng cña Häc sinh
Néi dung
20'
* Hoaït ñoäng 1
v GV bieåu dieãn thí nghieäm veà söï hoaø tan vaø ñoâng tuï cuûa loøng traéng tröùng.
v GV toùm taét laïi moät soá tính chaát vaät lí ñaëc tröng cuûa protein.
v GV bieåu dieãn thí nghieäm phaûn öùng maøu biure. HS quan saùt hieän töôïng xaûy ra, nhaän xeùt.
v GV ?: Vì sao protein coù tính chaát hoaù hoïc töông töï peptit.
v HS quan saùt hieän töôïng, nhaän xeùt.
v HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát nhöõng tính chaát hoaù hoïc ñaëc tröng cuûa protein.
3. Tính chaát 
a. Tính chaát vaät lí:
 - Nhieàu protein hình caàu tan ñöôïc trong nöôùc taïo thaønh dung dòch keo vaø ñoâng tuï laïi khi ñun noùng.
Thí duï: Hoaø tan loøng traéng tröùng vaøo nöôùc, sau ñoù ñun soâi, loøng traéng tröùng seõ ñoâng tuï laïi.
 - Söï ñoâng tuï vaø keát tuûa protein cuõng xaûy ra khi cho axit, bazô vaø moät soá muoái vaøo dung dòch protein.
b. Tính chaát hoaù hoïc 
 - Bò thuyû phaân nhôø xt axit, bazô hoaëc enzim 
Protein → chuoãi polipeptit → α-amino axit
 - Coù phaûn öùng maøu biure vôùi Cu(OH)2 →
v Y/C HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát ñöôïc taàm quan troïng cuûa protein.
v HS nghieân cöùu SGK ñeå bieát ñöôïc taàm quan troïng cuûa protein.
4. Vai troø cuûa protein ñoái vôùi söï soáng
(SGK)
10'
* Hoaït ñoäng 2
v GV yeâu caàu HS cho bieát:
 - Teân goïi cuûa caùc enzim.
 - Ñaëc ñieåm cuûa xuùc taùc enzim.
 - Nhöõng ñaëc ñieåm cuûa xuùc taùc enzim.
v HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát ñònh nghóa veà enzim.
III – KHAÙI NIEÄM VEÀ ENZIM VAØ AXIT NUCLEIC
1. Enzim
a. Khaùi nieäm: Laø nhöõng chaát haàu heát coù baûn chaát protein, coù khaû naêng xuùc taùc cho caùc quaù trình hoaù hoïc, ñaëc bieät trong cô theå sinh vaät. 
* Teân cuûa enzim: Xuaát phaùt töø teân cuûa phaûn öùng hay chaát phaûn öùng theâm ñuoâi aza.
Thí duï: enzim amilazaõt cho quaù trình thuyû phaân tinh boät (amylum) thaønh matozô.
b. Ñaëc ñieåm cuûa enzim
 - Hoaït ñoäng xt cuûa enzim coù tính choïn loïc raát cao: moãi enzim chæ xuc taùc cho moät söï chuyeån hoaù nhaát ñònh.
 - Toác ñoä phaûn öùng nhôø xuùc taùc enzim raát lôùn, thöôøng lôùn gaáp töø 109 ñeán 1011 laàn toác ñoä cuûa cuøng phaûn öùng nhôø xuùc taùc hoaù hoïc.
10'
* Ho¹t ®éng 3:
v GV thoâng baùo cho HS bieát vai troø quan troïng cuûa axit nucleic trong hoaït ñoäng soáng cuûa cô theå
v HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát:
 - Ñònh nghóa chung veà axit nucleic.
 - Nhöõng ñaëc ñieåm cuûa axit nucleic.
2. Axit nucleic
a. Khaùi nieäm: Axit nucleic laø polieste cuûa axit photphoric vaø pentozô (monosaccarit coù 5C); moãi pentozô laïi lieân keát vôùi moät bazô nitô (ñoù laø caùc hôïp chaát dò voøng chöùa nitô ñöôïc kí hieäu laø A, C, G, T, U).
* Axit nucleic thöôøng toâng taïi döôùi daïng keát hôïp vôùi protein goïi laø nucleoprotein. Axit nucleic coù hai loaïi ñöôïc kí hieäu laø AND vaø ARN.
b. Vai troø
 - Axit nucleic coù vai troø quan troïng baäc nhaát trong caùc hoaït ñoäng cuûa cô theå, nhö söï toång hôïp protein, söï chuyeån caùc thoâng tin di truyeàn.
 - AND chöùa caùc thoâng tinh di truyeàn. Noù laø vaät lieäu di truyeàn ôû caáp ñoä phaân töû mang thoâng tinh di truyeàn maõ hoaù cho hoaït ñoäng sinh tröôûng vaø phaùt trieån cuûa caùc cô theå soáng.
 - ARN chuû yeáu naèm trong teá baøo chaát, noù tham gia vaøo quaù trình giaûi maõ thoâng tinh di truyeàn.
	4. Cñng cè bµi gi¶ng: (3')
	1. Phaân bieät caùc khaùi nieäm: 
 	a) Peptit vaø protein	
 	b) Protein phöùc taïp vaø protein ñôn chöùc giaûn.
 	2. Xaùc ñònh phaân töû khoái gaàn ñuùng cuûa moät hemoglobin (huyeát caàu toá) chöùa 0,4% Fe veà 	khoái löôïng (moãi phaân töû hemoglobin chæ chöùa 1 nguyeân töû saét).
	5. H­íng dÉn häc sinh häc vµ lµm bµi tËp vÒ nhµ: (1')
	1. Baøi taäp veà nhaø: 3 → 6 trang 55 (SGK).
 	2. HS veà nhaø giaûi quyeát baøi taäp sau:
 Chaát
Vaán ñeà
Amin baäc 1
Amino axit
Protein
Coâng thöùc chung
RNH2
Tính chaát hoaù hoïc
+ HCl
+ NaOH
+ R’OH/khí HCl
+ Br2 (dd)/H2O
Truøng ngöng
Phaûn öùng biure
+ Cu(OH)2
V. Tù rót kinh nghiÖm sau bµi gi¶ng:
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
chuyªn m«n duyÖt
Ngµy ...... / ...... / 20 ......