Bài giảng môn Vật lí Lớp 9 - Tiết 10, Bài 10: Biến trở-điện trở dùng trong kĩ thuật

Điện trở của dây dẫn phụ thuộc vào những yếu tố nào ? Phụ thuộc như thế nào ? Viết công thức biểu diễn sự phụ thuộc đó. Ghi rõ các đại lượng trong công thức kèm đơn vị 
	 Điện trở dây dẫn tỉ lệ thuận với chiều dài , tỉ lệ nghịch với tiết diện và phụ thuộc vào vật liệu làm dây dẫn . 
2. Một dây đồng dài 200m có tiết diện 2mm 2 . Tính điện trở của dây đồng này , biết điện trở suất của đồng 1,7.10 -8 m 
Đáp án 
ρ : điện trở suất ( m) 
l : chiều dài dây dẫn (m) 
S: tiết diện dây dẫn (m 2 ) 
R: điện trở dây dẫn () 
Tóm tắt 
l = 200 m 
S = 2mm 2 =2.10 -6 m 2 
 =1,7.10 -8 m 
R=? 
Giải : 
Điện trở dây dẫn : 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
TIẾT 10: BÀI 10 . BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT 
 BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT 
TIẾT 10: BÀI 10. 
Hoangquy.com 
I. BIẾN TRỞ 
1. Tìm hiểu cấu tạo của biến trở : 
C1: Nhận dạng các loại biến trở: 
C 
N 
M 
A 
B 
_ 
b) Biến trở tay quay 
Con chạy C 
c) Biến trở than (chiết áp) 
a) Biến trở con chạy 
C 
B 
A 
N 
 Ti ế t 10: BI ẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT 
Hoangquy.com 
I. BIẾN TRỞ 
1. Tìm hiểu cấu tạo của biến trở : 
C 
N 
M 
A 
B 
_ 
b) Biến trở tay quay 
Con chạy C 
+ Cấu tạo : - Bộ phận chính là m ột dây d ẫn b ằng h ợp kim c ó đ i ện tr ở su ất l ớn quấn quanh trụ cách điện hai đầu d â y được b ắt v ào hai ch ốt A v à B . 
- Một con chạy C (hoặc tay quay) có thể di chuyển được và tiếp xúc điện với các vòng dây 
a) Biến trở con chạy 
C 
B 
A 
N 
Tay quay 
 Ti ế t 10: BI ẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT 
Hoangquy.com 
I. BIẾN TRỞ 
1. Tìm hiểu cấu tạo của biến trở : 
C2: Nếu mắc hai đầu A, B của cuộn dây của biến trở nối tiếp vào mạch điện thì khi dịch chuyển con chạy C, biến trở có tác dụng thay đổi điện trở không ? Vì sao ? 
Biến trở không có tác dụng thay đổi điện trở . Vì khi đó , nếu dịch chuyển con chạy C thì dòng điện vẫn chạy qua toàn bộ cuộn dây của biến trở và con chạy không có tác dụng làm thay đổi chiều dài của phần cuộn dây có dòng điện chạy qua. 
C 
M 
N 
A 
B 
 Ti ế t 10: BI ẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT 
Hoangquy.com 
I. BIẾN TRỞ 
1. Tìm hiểu cấu tạo của biến trở : 
C3: Hai điểm A và N của biến trở được mắc nối tiếp vào mạch điện . Khi đó nếu dịch chuyển con chạy hoặc tay quay C thì điện trở của mạch điện có thay đổi không ? Vì sao ? 
Điện trở của mạch điện có thay đổi . Vì khi dịch chuyển con chạy hoặc tay quay C sẽ làm thay đổi chiều dài của phần cuộn dây có dòng điện chạy qua và do đó làm thay đổi điện trở của biến trở và của mạch điện . 
 Ti ế t 10: BI ẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT 
C 
M 
N 
A 
B 
I. BIẾN TRỞ 
1. Tìm hiểu cấu tạo của biến trở : 
C4: Hãy mô tả hoạt động của biến trở có kí hiệu sơ đồ a, b, c. 
C 
a) 
b) 
c) 
d) 
+ Kí hiệu biến trở : 
+ Hoạt động : Mắc nối tiếp biến trở vào mạch nh ờ chốt A và N khi dịch chuyển con chạy C, điện trở mạch điện thay đổi. 
 Ti ế t 10: BI ẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT 
I. BIẾN TRỞ 
1. Tìm hiểu cấu tạo của biến trở : 
2. Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện : 
C 
M 
N 
A 
B 
6V 
K 
K 
+ 
- 
 Ti ế t 10: BI ẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT 
C5. Vẽ sơ đồ mạch điện H10.3 
H 10.3 
+ Sơ đồ mạch điện H10.3: 
 Ti ế t 10: BI ẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT 
I. BIẾN TRỞ 
1. Tìm hiểu cấu tạo của biến trở : 
2. Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện : 
C 
M 
N 
A 
B 
6V 
K 
C6. Tìm hiểu trị số điện trở lớn nhất của biến trở được sử dụng và cường độ lớn nhất của dòng điện cho phép chạy qua biến trở đó. 
+ Đẩy con chạy C về sát điểm N để biến trở có điện trở lớn nhất. 
+ Đóng công tắc rồi dịch chuyển con chạy C để đèn sáng hơn. Tại sao? 
+ Để đèn sáng mạnh nhất thì phải dịch chuyển con chạy của biến trở tới vị trí nào? Vì sao? 
Hoangquy.com 
C 
M 
N 
A 
B 
6V 
K 
+ Đẩy con chạy C về sát điểm N để biến trở có trị số lớn nhất. 
 Ti ế t 10: BI ẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT 
1. Tìm hiểu cấu tạo của biến trở : 
I. BIẾN TRỞ 
2. Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện : 
C6: 
Hoangquy.com 
C 
M 
N 
A 
B 
6V 
K 
+ Đóng công tắc rồi dịch chuyển con chạy C để đèn sáng hơn 
 Ti ế t 10: BI ẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT 
I. BIẾN TRỞ 
1. Tìm hiểu cấu tạo của biến trở : 
2. Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện : 
C6: 
Hoangquy.com 
C 
M 
N 
A 
B 
6V 
K 
+ Để dèn sáng mạnh nhất thì phải dịch chuyển con chạy tới vị trí M. Vì điện trở của biến trở nhỏ nhất.(R b = 0) 
 Ti ế t 10: BI ẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT 
I. BIẾN TRỞ 
1. Tìm hiểu cấu tạo của biến trở : 
2. Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện : 
C6: 
3. Kết luận: Biến trở có thể được dùng để điều chỉnh cường độ dòng điện trong mạch khi thay đổi trị số điện trở của nó. 
Hoangquy.com 
+ Cấu tạo : 
Một lớp than hay lớp kim loại mỏng phủ ngoài một lõi cách điện. 
II. ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT 
+ Nhận dạng : 
Loại 1: Trị số được ghi trên điện trở. 
Loại 2: Trị số thể hiện bằng các vòng màu 
680k  
 Ti ế t 10: BI ẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT 
I. BIẾN TRỞ 
Hoangquy.com 
C7: Hãy giải thích vì sao lớp than hay lớp kim loại mỏng đó lại có điện trở lớn ? 
Theo công thức tính điện trở : 	 mà lớp kim loại mỏng có tiết diện nhỏ nên điện trở lớn . 
680k  
a 
b 
+ Cấu tạo : 
Một lớp than hay lớp kim loại mỏng phủ ngoài một lõi cách điện. 
+ Nhận dạng : 
Loại 1: Trị số được ghi trên điện trở . 
Loại 2: Trị số thể hiện bằng các vòng màu 
II. ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT 
 Ti ế t 10: BI ẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT 
I. BIẾN TRỞ 
Hoangquy.com 
C10: Một biến trở con chạy có điện trở lớn nhất là 20 . Dây điện trở của biến trở là dây hợp kim nicrom có tiết diện 0,5mm 2 và được quấn đều xung quanh một lõi sứ tròn đường kính 2cm. Tính số vòng dây của biến trở này . 
III. VẬN DỤNG: 
Tóm tắt : 
R = 20  
S = 0,5mm 2 =0,5.10 -6 m 2 
 = 1,1.10 -6 m 
d = 2cm = 2.10 -2 m 
số vòng dây N=? 
Chiều dài dây biến trở . 
Ta có : 
Số vòng dây của biến trở . 
	 	 ( vòng ) 
C10: 
II. ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT 
 Ti ế t 10: BI ẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT 
I. BIẾN TRỞ 
Hoangquy.com 
1.Học bài : 
- Nêu được biến trở là gì ? Nguyên tắc hoạt động của biến trở . 
- Cách mắc biến trở vào mạch điện để điều chỉnh cường độ dòng điện ( kí hiệu trên sơ đồ mạch điện ). 
- Đọc được trị số được ghi trên biến trở theo hai cách . 
2.Hướng dẫn làm bài tâp : 
- Đọc có thể em chưa biết 
- Làm các BT 10.1, 10.2, 10.3, 10.4, 10.5(SBT) 
- Chuẩn bị trước bài 11. Lưu ý học ôn lại các công thức có liên quan đến bài học , như định luật Ôm , công thức tính điện trở , biến trở  
Hướng dẫn về nhà 
Hoangquy.com 
XIN CHÀO HẸN GẶP LẠI 
Hoangquy.com